چالشهای فروش نفت
مرتضی بهروزیفر کارشناس حوزه نفت
یکی از دلایل افزایش نرخ ارز در کشور این است که از یکسو، نتوانستهایم نفت را با قیمت اصلی آن بفروشیم و پول آن را به منابع داخلی تزریق کنیم و از سوی دیگر، متناسب با مصارف داخلی خود صادرات نفت نداشتهایم؛ همچنین محدودیتهایی که باعث شد تا ورود ارز از عراق به ایران کاهش پیدا کند، دلیل دیگری است که باعث نابسامانی در بازار ارز شده، اما در کل اینکه بگویم افزایش نرخ ارز میتواند بر میزان صادرات نفت کشور تاثیر بگذارد، بعید بهنظر میرسد. تحت هر شرایطی نمیشود که اقتصاد یک کشور را با تهاتر جلو برد و به توسعه رساند، چراکه عملی نیست برای هر کالایی که موردنیاز کشور است، اقلامی را پیدا کرد که کشور مقابل به آن نیاز داشته باشد تا با دریافت نفت، اقدام به تهاتر کند. میزان صادرات روزانه نفت ایران حدود یکمیلیون بشکه برآورد شده است؛ آنهم نفتی که با تخفیف فراوان در بازارهای غیررسمی مبادله میشود. البته مسئولان صادرات نفت ایران را حدود ۱.۵ میلیون بشکه اعلام میکنند، اما دادههای مراجع بینالمللی خیلی این ادعا را تایید نمیکند، هرچند صادرات در 2 ماه پایانی سال ۲۰۲۲ روزهای خوبی را تجربه کرده است. در حال حاضر بیشترین درآمد کشور از منابع نفتی بهدست میآید و اگر ما بخواهیم بخشی از این منابع را بهجای دریافت ارز با کالاهای موردنیاز مبادله کنیم، با مشکلات ارزی بیشتری در آینده روبهرو میشویم، بنابراین بهترین اقدامی که میشود در موضوع تهاتر نفت انجام داد، این است که اگر در ازای نفت، کالایی دریافت میکنیم، بتوانیم آن کالا را به ارز تبدیل کرده و بخشی از ارزش نقدی فروش نفت را بهدست آوریم. راحتترین و منطقیترین راه فروش نفت، بهصورت مبادله ارزی و پولی است، اما باید در نظر گرفت که شرایط کشور ما همانند دیگر تولیدکنندگان و صادرکنندگان نیست و تحریمهای غرب، فروش نفت برای کشور را بسیار سخت کرده است، بهطوریکه صادرات نفت برای ایران هزینه و دردسرهای زیادی دارد و درآمدهای حاصل از فروش نفت در خیلی از مواقع به کشور برنمیگردد یا مشتریان نفتی با تخفیفهای زیادی، نفت کشور را خریداری میکنند. از اینرو اگر سیاستی برای فروش نفت در نظر گرفته میشود، گاهی برای خنثیسازی چنین تحریمهایی، اجرا میشود و نباید با بازارهای کشورهای دیگر مقایسه شود، اما در هر صورت اگر این روند ادامه پیدا کند، میتواند شرایط سختی را برای کشور بهوجود بیاورد و مسئولان برای حل این چالش باید هرچه زودتر چارهاندیشی کنند. باتوجه به اینکه شرایط بازار بهشکلی است که قیمتها بالا بوده و اروپا نیز بهدنبال جایگزین نفت روسیه است، اینطور به نظر نمیرسد در اوپک مشکلی داشته باشیم. پیشتر هم که سهمیهبندی در اوپک وجود داشت، ایران از سهمیهبندی جدا بود. اکنون بهترین موقعیت برای بازگشت ایران به سهمیهبندیهاست و در اوپک و بازار نیز مشکلی نخواهیم داشت و تنها مشکل ما روسیه است که تاکنون نگذاشته تا مشکلات ما در بازار انرژی حل شود.