بازار اصفهان در چنبره کابل‌های تار عنکبوتی
معماری هنرمندانه و دیدنی بازار تاریخی اصفهان با طول ۸کیلومتر نظر هر گردشگری را به خود جلب می‌کند اما هنگام ورود به آن منظره‌ای از کابل‌های تارعنکبوتی آویزان از سقف بازار و تنگی مسیر رفت‌و‌آمد زیبایی آن را تحت‌تاثیر قرار داده است.
بررسی‌ها درباره ایمنی بازار اصفهان نشان داده برای تحقق این مهم، چند نهاد حاکمیتی از جمله میراث فرهنگی، اداره کل اوقاف و امور خیریه، شهرداری و راه و شهرسازی نقش دارند و تنها در صورت تعامل و هماهنگی این نهادها ایمنی بازار برقرار می‌شود؛ در این میان شهرداری اصفهان منتظر اقدامات سایر نهادهای اجرایی درباره ایمنی بازار نمانده و با نصب جعبه‌های F و شیرهای هیدرانت در نقاط مختلف بازار به وظیفه خود عمل کرده است.
استعلام میزان ایمنی تک‌تک مغازه‌های بازار، لزوم انتقال واحدهای طلاسازی به دلیل مخاطرات کار با کپسول گازی و اسید به محلی مناسب، رفع کاستی‌های امدادرسانی در صورت وقوع آتش‌سوزی و ساماندهی کابل‌های تار عنکبوتی سقف بازار از موضوعات مهمی است که بنا بر تاکید مسئولان به ایمن شدن بازار اصفهان کمک می‌کند. به گفته کارشناسان سازمان آتش‌نشانی، سقف‌های کاذبی که کسبه در بازار استفاده کرده‌اند و برخی تغییر کاربری‌ها از دیگر عواملی است که امدادرسانی در بازار اصفهان را در زمان آتش‌سوزی دشوارتر می‌کند.
زنگ خطر ایمنی در بازار اصفهان
حسین امیری، کارشناس خدمات شهری شهرداری اصفهان: کاستی ایمنی بازار اصفهان زنگ خطری است که بارها به صدا درآمده و هشدارهای لازم به مسئولان ذی‌ربط داده شده اما هنوز اقدامات لازم انجام نشده است. با وجود اینکه دادستانی برای تامین ایمنی بازار، مکاتباتی انجام داده اما هنوز در این باره اقدام جدی نشده و نگران احتمال وقوع حادثه غیرقابل جبران در بازار اصفهان هستیم. در این شرایط اتاق اصناف باید واحدهای صنفی فعال در سطح شهر را ملزم به دریافت تایید ایمنی از آتش‌نشانی قبل از آغاز فعالیت کند.
در محدوده بازار، کارگاه‌های تعمیر و ساخت مثل زرگری، طلاسازی و... منابع خطری است که باید جمع‌آوری و به فضاهای استاندارد منتقل شود.
امیری ادامه می‌دهد: در بخش‌هایی از بازار اصفهان تجمع کپسول‌های گاز مشاهده می‌شود که هر لحظه می‌تواند به‌عنوان یک نقطه انفجاری عمل کند. تاکنون نیز اخطارها و تذکرات زیادی به کسبه داده شده تا نکات ایمنی را رعایت کنند اما برای داشتن ایمنی نیازمند توجه و همراهی همه نهادها به‌ویژه اتاق اصناف و کسبه بازار هستیم.
با این حال، نهادهای زیادی از جمله میراث فرهنگی، سازمان‌های خدمات‌رسان همچون آب، برق، مخابرات و گاز متولی تامین ایمنی بازار اصفهان هستند که باید به وظایف خود عمل کنند.
انگیزه‌ای برای ایمن کردن بازار وجود ندارد
محسن گلابی، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اصفهان: ایمنی تمام فضاهای شهر از جمله بازار، پارک‌ها، مبلمان شهری، فضاهای عمومی، خیابان‌ها و ساختمان‌ها اهمیت دارد و نمی‌توانیم این فضاها را از نظر اهمیت طبقه‌بندی کنیم.
نباید منتظر بود حادثه‌ای رخ دهد و بعد به فکر تامین ایمنی بازار یا مجتمع‌های تجاری بیفتیم. سال‌هاست تاکید می‌شود اماکن و معابر بازارهای شهر اصفهان از نظر عرض گذر، قابلیت عبور وسایل اطفائیه بزرگ و سنگین را ندارد و با توجه به طول بازار و کاربری‌های متفاوتی که در آن وجود دارد می‌طلبد که میراث فرهنگی توجه ویژه‌ای به آن داشته باشد. همچنین امکان عبور خودروهای آتش‌نشانی در هنگام وقوع حوادث در بازار اصفهان به دلیل سد معبر صنوف مختلف وجود ندارد، در سقف بازار اصفهان شبکه‌ای از کابل‌های برق به شکل تار عنکبوت قرار گرفته که هر لحظه احتمال اتصال و آتش‌سوزی وجود دارد.
در سال‌های قبل تعدادی از کپسول‌های آتش‌نشانی همچنین «جعبه‌های F» و کپسول‌های ایمنی در بدنه بازار قرار گرفت، اما درحال‌حاضر یا اثری از این جعبه‌ها نیست یا با توجه به اینکه کسبه روی آنها اجناسی قرار داده‌اند دیده نمی‌شود؛ از این رو، به انجمن اسلامی بازار و هیات‌مدیره مجتمع‌های تجاری در سراها و بازارها پیشنهاد شد قسمت‌هایی از بازار را در اختیار سازمان آتش‌نشانی قرار دهند تا به‌عنوان پایگاه آتش‌نشانی تجهیزات اطفائیه آتش‌نشانی در آن قرار گیرد و در صورت وقوع حادثه امکان واکنش سریع وجود داشته باشد اما باوجود شناسایی ۸ نقطه مناسب در بازار، اوقاف و میراث در زمینه اختصاص محل هنوز اقدامی نکرده‌اند. استفاده از خانه‌های مسکونی در محدوده اطراف بازار بزرگ اصفهان به‌عنوان انبار نگهداری کالا از دیگر مشکلات جدی است که ایمنی منطقه را با خطر جدی مواجه می‌کند. استفاده از یک فضای مسکونی به‌عنوان انبار، آن هم در شرایطی که هیچ‌یک از مشخصات فنی و استانداردهای لازم مثل سیستم تهویه و دسترسی به وسایل آتش‌نشانی را ندارند بسیار پرخطر است. تاکنون با استانداری، میراث فرهنگی و اتاق اصناف برای تامین ایمنی بازار اصفهان مکاتبات زیادی شده
مبنی‌بر اینکه یکی از مشکلات بازار نبود ایمنی در مغازه‌های بازار است و باید میزان ایمنی این مغازه‌ها استعلام و با حضور کارشناس سازمان آتش‌نشانی موارد غیر ایمن شناسایی شود اما در این باره پاسخی دریافت نکردیم. از این رو، این سوال مطرح می‌شود که در صورت وقوع آتش‌سوزی بازار اصفهان و وارد شدن خسارت اعتباری به بازار این کلانشهر چه نهادی پاسخگو است؟
برخی اقدامات از جمله حفظ و نگهداری مکان‌های تاریخی همچون بازار برمبنای اساسنامه میراث فرهنگی برعهده این نهاد است. در همین راستا، استعلام میزان ایمنی مغازه‌های بازار توسط صنوف و اتاق اصناف الزامی است. بنابراین تاکنون بارها خطرات بازار، امکانات ایمنی موجود در بازار و تدابیر اندیشیده‌شده به مراجع مربوطه اطلاع‌رسانی شده اما متاسفانه انگیزه‌ای برای ایمن کردن بازار وجود ندارد. با این همه آتش‌نشانی و شهرداری اصفهان در این باره اقدامات لازم و پیگیری‌های زیادی را انجام داده همچنین اداره برق در ارتباط با رفع سیم‌کشی‌های تار عنکبوتی سقف بازار ورود کرده اما اتاق اصناف به هیچ عنوان همکاری نکرده است.
تامین ایمنی بازار وظیفه اتاق اصناف نیست!
رسول جهانگیری، رئیس اتاق اصناف اصفهان: بازار اصفهان و بعضی از پاساژهای قدیمی بزرگ برای استعلام ایمنی به آتش‌نشانی معرفی شده است. قانون نظام صنفی شرح وظایف اتاق اصناف را مشخص کرده حتی اینکه کدام صنوف باید استعلام ایمنی دریافت کنند توسط قانون‌گذار تعریف و اعلام شده که از کجا باید استعلام گرفته شود، نکته مهم اینکه قانون اجبار نکرده استعلام ایمنی از آتش‌نشانی دریافت شود. در راستای تعامل اعلام کردیم در مکان‌هایی که احتمال خطر وجود دارد، فراتر از قانون همکاری می‌کنیم اما گویا انتظار از اتاق اصناف این است که این تعامل را به همه صنوف تعمیم دهیم که این موضوع مغایر با تسهیل فضای کسب‌و‌کار است. عملیاتی کردن ایمنی بازار وظیفه اتاق اصناف نیست، البته چنانچه سازمان آتش‌نشانی راهکار ایمنی و امنیتی داشته باشند، همکاری می‌کنیم.مهم‌ترین راهکار تامین ایمنی بازار، ساماندهی شبکه سیم‌های برق، برقراری امکان رفت‌و‌آمد آسان و تردد امکانات آتش‌نشانی در مواقع بروز حادثه است. در این راستا سازمان آتش‌نشانی با اتاق اصناف درباره استعلام میزان ایمنی صنوف مکاتبات بسیاری داشته است. در مکاتبات انجام‌شده درخواست همکاری صورت گرفته و اتاق
اصناف نیز در جایگاه تعامل همراهی لازم را خواهد کرد اما سازمان آتش‌نشانی انتظار دارد ایمنی تمامی صنوف شهر از آن استعلام شود که این موضوع بر خلاف قانون نظام صنفی است.
گشت‌های مشترک ایمنی و پدافند غیرعامل در بازار
ایرج موفق، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت اصفهان:
براساس قانون نظام صنفی، برای صدور پروانه کسب باید استعلام‌هایی از برخی نهادها دریافت شود اما برای دریافت استعلام از سازمان آتش‌نشانی قانون و اجباری وجود ندارد. در حقیقت، استعلام ایمنی از آتش‌نشانی خلاف قانون نظام صنفی است. وظیفه ذاتی آتش‌نشانی بررسی ایمنی تمام ساختمان‌های شهر است و نکات ایمنی واحدهای صنفی توسط کارشناسان اداره کار تذکر داده می‌شود، بنابراین ایمنی این واحدها را نباید در گردونه استعلامات آتش‌نشانی قرار داد.
میراث فرهنگی، شهرداری و آتش‌نشانی باید از بازار اصفهان بازدید و پدافند غیرعامل آن را طبق وظیفه ذاتی برقرار کنند. همواره در جلسات برگزار شده با حضور نمایندگان میراث، شهرداری، اتاق اصناف، سازمان صنعت، معدن و تجارت و آتش‌نشانی مقرر شد با تعامل و همکاری برای حفظ بازار تاریخی شهر، گشت‌های مشترک تشکیل شود و موارد ایمنی صنوف پرخطر بازار تذکر داده شود تا ایمنی و پدافند غیرعامل در بازار ایجاد شود.
سخن پایانی
خطر آتش‌سوزی در حالی در کمین بازار و مجتمع‌های تجاری اصفهان است که کسبه و برخی متولیان امر این شهر همچنان نسبت به این زنگ خطر بزرگ بی‌توجهی می‌کنند. بافت قدیمی، فرسودگی تاسیسات و رعایت نکردن ایمنی ازجمله مولفه‌هایی است که کارشناسان آنها را عامل‌های کلیدی برای شعله‌ور شدن آتش در مجموعه بازار سنتی ارزیابی می‌کنند؛ موردی که تنها با همکاری اصناف قابل حل خواهد بود و توجه نکردن به آن می‌تواند فاجعه جانی و مالی به همراه داشته باشد.
