ضرورت رفع مشکلات تامین ماشین‌آلات
سجاد غرقی-فعال معدنی
امروزه ماشین آلات نقش بسیار مهمی در صنایع ایفا می کنند. در معادن برای استخراج و جابه جایی مواد معدنی حضور ماشین آلات کمک بسیار زیادی در پیشرفت مراحل انجام این کار دارد.براساس آمار، در حال حاضر از میان ۳۱ هزار دستگاه ماشین آلات صنعتی معادن، نزدیک به ۱۸ هزار دستگاه با طول عمر ۲۰ ساله در فرسودگی قرار دارند؛ ادامه چنین روندی بخش معدن را با کاهش بهره وری و افت چشم انداز تولیدات محصولات معدنی مواجه می سازد. درباره واردات این نوع تجهیزات سنگین ما شاهد وجود ۲ نوع چالش هستیم؛ مرحله نخست یا عام شامل تشریفات گمرکی یا تغییر مداوم قوانین است که در برخی مقاطع واردکنندگان این ماشین آلات را به زحمت می اندازد.مجوزدهی واردات ماشین آلات صنعتی از سوی پیمانکاران و معدنکاران را می توان به عنوان اصلی ترین مشکل این بخش عنوان کرد. در حال حاضر بخش عمده ای از ماشین آلات صنعتی فعال در حوزه معدن دچار فرسودگی هستند و بیشتر آنها عمری بیش از ۱۵ تا ۲۰ سال دارند. متاسفانه تداوم استفاده از این تجهیزات، منجر به کاهش بهره وری و افت چشم انداز تولیدات محصولات معدنی کشور می شود. حال با در نظر گرفتن این نکته، طی ۳ تا ۴ سال آینده یکی از چالش های اصلی کشور کمبود ماشین آلات معدنی است.اکثر ماشین آلات صنعتی بخش معدن امکان اورهال ندارند، متاسفانه تامین قطعات مربوط به این نوع ماشین آلات صنعتی به شدت سخت شده و به واسطه محدودیت هایی که از آن به عنوان حمایت از تولید داخلی معدنکاران یاد می شود، امکان نوسازی این تجهیزات وجود ندارد و همین موضوع باعث زمینگیر شدن معادن کشور شده است.هم اکنون بسیاری از معادن کشور مملو از ماشین آلات متوقف، فرسوده و کهنه است. باوجود اینکه معدنکاران این امکان را دارند تا خودشان ماشین آلات را وارد کنند، اما به دلیل محدودیت های قانونی، امکان وارد کردن ماشین آلات حتی با ارز شخصی نیز وجود ندارد. در سراسر جهان، شرکت های تولیدکننده ماشین آلات معدنی محدود و اندک و عمده این شرکت ها از میان برندهای ژاپنی، امریکایی و... هستند. این تصور که ما باید همه چیز را در داخل کشور بسازیم، گزاره درستی نیست، چرا که ظرفیت ما برای تولید ماشین آلات صنعتی بسیار پایین است و ظرفیت داخلی وجود ندارد.
شرکت هپکو در سال گذشته تنها موفق به تولید ۱۱۰ دستگاه ماشین راهسازی و معدنی شده است و در خوشبینانه ترین حالت ممکن، ۵۰۰ دستگاه ماشین معدنی وارد کشور شده است. این میزان تنها ۲ درصد از نیاز کشور را تامین می کند.بنا بر آمارهای منتشرشده، ۳۱ هزار ماشین معدنی در ایران وجود دارد که نزدیک به ۱۸ هزار دستگاه از آنها بیش از ۲۰ سال به کار گرفته شده است. در حال حاضر با در نظر گرفتن این آمار، می توان ادعا کرد که بیش از ۵۰ درصد ماشین آلات صنعتی بخش معدن فرسوده و نیازمند نوسازی یا تعویض هستند؛ در صورت بی توجهی به این موضوع در عمل صنعت معدنکاری کشور با چالش های جدی از قبیل افت تولید مواجه خواهد شد.طبق اهداف مشخص شده برای لجستیک مواد معدنی استخراج و فرآوری شده تا سال ۱۴۰۴ ، بخش معدن کشور نیازمند ورود ۲۵ هزار دستگاه ماشین معدنی جدید است، اما تاکنون چنین موضوعی میسر نشده،بنابراین باتوجه با این مسئله ما اکنون فاصله زیادی با چشم انداز بخش معدن در سال ۱۴۰۴ داریم.اگر قرار است به اهداف سند چشم انداز بخش معدن و صنایع معدنی ۱۴۰۴ برسیم، نیازمند ۷۰۰ میلیون تن عملیات خاکبرداری هستیم، اما با ماشین آلات موجود چنین هدفی قابل تحقق نیست. معدنکاری در دنیا به این سمت حرکت می کند، اما ما هنوز گام هایی از دنیا عقب هستیم؛ البته شرکت های دانش بنیان کارهایی را در این حوزه شروع کرده اند، اما در حال حاضر نمی توانیم بگوییم کار عملیاتی خاصی انجام شده است.
