کاهش آلایندگی صنایع
منصور یزدیزاده_ فعال صنعت فولاد
پایه بسیاری از فرآیندهای موجود در صنعت فولاد از نوع احتراقی است؛ بنابراین مصرف منابع انرژی و بهتبع آن، تولید گازهای حاصل از احتراق در این فرآیند اجتنابناپذیر است. فرآیند تولید در صنعت فولاد نیز مانند تمام فعالیتهای صنعتی، خدماتی و...، پیامدهایی را برای محیطزیست دارد و چنانچه این پیامدها کنترل نشود، آسیبهای جدی به محیطزیست تحمیل میشود. باتوجه به بروز آلودگی هنگام تولید، مدیریت عوامل آلاینده ناشی از مصرف منابع انرژی با هدف کاهش پیامدهای منفی زیستمحیطی در تولید، اهمیت مییابد.
با افزایش مصرف گاز طبیعی در فصول سرد سال، محدودیتهایی ازسوی نهادهای مربوط برای تمام مصرفکنندگان، از جمله صنایع ایجاد میشود که صنایع فولاد نیز از آن مستثنا نیستند. مطابق الزامات زیستمحیطی، مصرف هرگونه سوخت مایع، از جمله سوختهای سنگین همچون مازوت، ممنوع است. عمده صنایع فولادی کشور با استفاده از روش احیای مستقیم در حال فعالیت هستند که سوخت متناسب با این روش، گاز طبیعی است؛ از اینرو محدودیت در دسترسی به گاز طبیعی میتواند باعث ایجاد محدودیتهایی در تولید این واحدها شود. با این وجود، در سالهای اخیر شاهد محدودیت در روند تامین گاز صنایع و استفاده از سوختهای جایگزین بودهایم که این موضوع خود تاثیر منفی بر محیطزیست و هوا دارد.
در این میان، بهرهگیری از تکنولوژیهای نوین تاثیر بسزایی بر کاهش آلایندگی صنایع دارد. یکی از موثرترین روشهای کنترل آلایندهها و پیامدهای زیستمحیطی ناشی از آن، حذف آلاینده در مبدأ تولید است. در این راستا، استفاده از تکنولوژیهای نوین و دوستدار محیطزیست دارای نقشی بیبدلیل است. تکنولوژیهای نوین و دوستدار محیطزیست، از یک سو با کاهش مصارف منابع و از سوی دیگر، با کاهش میزان عوامل آلاینده تولیدی و گاهی قابلیت بازچرخانی و استفاده دوباره از پسماندهای تولیدی در فرآیندهای تولید، میتوانند باعث کاهش پیامدهای نامطلوب زیستمحیطی شوند. بروزرسانی تجهیزات و تکنولوژی تولید بهعنوان یک فرآیند مستمر و با هدف کاهش عوامل آلاینده زیستمحیطی ناشی از فرآیندها همواره جزو استراتژیهای اصلی شرکتهای بزرگ فولادی کشور است؛ بر همین اساس نیز تلاش میکنند با استفاده از تکنولوژیهای دوستدار محیطزیست و همچنین افزایش راندمان سیستمهای تصفیه آلایندهها از طریق جایگزینی سیستمهای با راندمان پایین مانند سیکلونها و وتاسکرابرها با سیستمهای با راندمان تصفیه بالاتر مانند بگفیلترها و الکتروفیلترها و تعریف و انجام فرآیند جامع و اثربخش تعمیرات و نگهداری این سیستمها، در مسیر کاهش آلودگی گام بردارند. همانطور که پیشتر هم اشاره شد، دستیابی به تکنولوژیهای نوین و دوستدار محیطزیست دارای نقش اساسی در کاهش و کنترل پیامدهای نامطلوب زیستمحیطی ناشی از فرآیند تولید در واحدهای صنعتی است.
گرچه با ایجاد تحریمهای ظالمانه استکبار جهانی امروزه دسترسی به اینگونه تکنولوژیها با محدودیتهای جدی همراه است، اما در راستای منویات رهبر معظم انقلاب درباره لزوم اقتصاد مقاومتی و کاهش وابستگی به خارج، رزمندگان جبهه صنعت با تکیهبر توانمندیهای داخلی و با استفاده از ظرفیتهای علمی و پژوهشی واحدهای تحقیق و توسعه مستقر در واحدهای صنعتی، استفاده از خدمات علمی و پژوهشی مراکز دانشگاهی، مراکز علمی و پژوهشی کشور، شرکتهای دانشبنیان و... سعی کردهاند اثرات ناشی از این تحریمها را با بومیسازی تجهیزات موردنیاز خطوط تولید، بهویژه تجهیزات و سیستمهای کنترل آلایندگی برطرف کنند.
بسیاری از فولادسازان کشور این موضوع را بهعنوان یک فعالیت مستمر و پویا، در دستور کار خود دارند.