درمان اقتصاد بیمار
مقتدالانام روانبخش عضو هیات علمی دانشگاه
بیش از یک سال از استقرار دولت سیزدهم می گذرد و این دولت با سیل عظیمی از نیازها و خواسته های مختلف به ویژه در حوزه اقتصاد روبه رو است؛ اقتصادی که آثار و عوامل تب و لرز و فشار خون بالای آن حداقل ۵ دهه است که ادامه دارد و چندین بار به اتاق جراحی و بستری در ICU برده شده، اما هنوز درمان قطعی نیافته و در مقابل هر تکانه و اندک لرزه ای، ناپایدار است. دولت هم اکنون با ده ها مشکل اقتصادی انباشته شده مواجه است؛ هرچند برخی از آنها باتوجه به تغییرات محیطی، چهره دیگری پیدا کرده یا ضریب اهمیت شان، کاهش یا افزایش یافته است. در داخل کشور کماکان موضوع تورم زمام گسیخته، کاهش ارزش پول ملی، بیکاری مزمن و فزاینده، کاهش رشد اقتصادی، کنترل و هدایت نشدن نقدینگی به سمت تولید و ایجاد زیر ساخت ها، ناتوانی در جذب سرمایه گذاری خارجی، کند بودن روند سرمایه گذاری بخش خصوصی، نبود بهره برداری مطلوب از ظرفیت های موجود، افزایش ضریب جینی و گسترش فقر عمومی، استمرار وابستگی به درآمدهای نفتی، استقرار نیافتن نظام جامع مالیاتی و... مشهود است. درباره محیط بین المللی نیز کم توجهی به ظرفیت های تجاری و بازرگانی با کشورهای همسایه ( ۱۵ کشور با جمعیتی بالغ بر ۶۰۰ میلیون نفر و حجم تجاری حدود ۱۴۰۰ میلیارد دلار که سهم ایران معادل ۲ درصد است)، تشنج مدام در روابط با جهان و نبود ثبات و اعتماد به رفع این تنش ها در روابط منطقه ای و جهانی، وجود تحریم و آثار اقتصادی و روانی آن بر شرکت های جهانی طرف مذاکره و قرارداد با ایران، بلوکه شدن بخش زیادی از درآمدهای کشور در بانک های خارجی و... قابل ذکر است؛ به تعبیری عامیانه اقتصاد ایران بین تیغه های قیچی تیز و برنده درگیر و گرفتار شده است. نتیجه و خروجی این چالش ها برای جامعه ۸۵ میلیون نفری ایران با داشتن جمعیتی جوان، توقعات و انتظارات بالا و بعضا بحق، سطح تحصیلات و بهره هوشی بالا، توان مقایسه شاخص های رشد و پیشرفت با کشورهای نمونه و بمباران اطلاعاتی رسانه های مختلف، فشارهای گوناگونی را بر دولت ها از جمله دولت سیزدهم وارد کرده و خواهد کرد. عامه مردم به ویژه قشر نخبه و روشنفکر، توقع یک نوع خانه تکانی در نظام اقتصادی کشور را دارند؛ اقتصادی که دچار بیماری های مزمن است و اطبای اقتصادی نیز در طول این چند دهه نسخ و داروهای مختلفی را تجویز کرده اند که یا ریشه ها و عوامل اصلی بیماری، ناشناخته مانده و داروها مناسب رفع آن بیماری نبوده یا بیمار طبق دستورات اطبا عمل نکرده است. ساختار های سازمانی و قدرت اجرایی و نظام بروکراسی و مدیران عالی کشور و... نیز در این فرآیند، ضمن هزینه های کلان، وقت و زمان را از دست داده اند. نتیجه ای که هم اکنون حاصل شده اینکه اقتصاد بیمار کشور، مانند فردی مفلوج است که بر ویلچر سوار است و باید عده ای نیز از آن پرستاری کنند. به نظر می رسد به دلیل تشخیص داده نشدن صحیح بیماری های اقتصادی، هماهنگی و هارمونی مناسبی نیز بین اطبای اقتصادی و داروهای تجویزشده نبوده است؛ هرچند برخی از عوامل و متغیرها نیز قابل پیش بینی یا تحت کنترل نبوده است، مانند خروج امریکا از توافق برجام و... . سیاست ها و راهبردهایی چون اقتصاد مقاومتی به دلیل مشکلات ارزی و بلوکه کردن دارایی ها و افزایش نرخ تورم به ویژه خرید مواد اولیه موردنیاز یا ماشین آلات و تجهیزات با مشکل مواجه شده و هزاران طرح نیمه تمام نیز راکد مانده، این در حالی است که از ظرفیت های موجود سرمایه گذاری شده بهره برداری مناسب و مطلوب نمی شود. بدون شک تداوم این مصادیق، نه تنها باعث کاهش تولید می شود، بلکه بستر لازم را برای استهلاک دارایی ها و افزایش نرخ تمام شده، کاهش کیفیت، خریداری نشدن فناوری های نوین و در مجموع نقصان رقابت پذیری و قدرت حضور در تجارت جهانی را به شدت فراهم کرده است. پرواضح است که پرداختن به راهکارهای اساسی در این مقاله چندان مقدور نیست، اما می توان به برخی از موارد اساسی آنها اشاره کرد:
۱ - تبیین اهداف، سیاست ها و راهبردهای اقتصادی در چارچوب سیاست های کلان و چشم انداز اقتصادی کشور
۲ - هماهنگی و همگرایی بین اعضای تیم اقتصادی دولت
۳ - هماهنگی بین سران ۳ قوه به ویژه در حوزه مسائل اقتصادی و تیم اقتصادی دولت
۴ - هدایت نقدینگی سرگردان در مسیر رشد و توسعه اقتصادی و ایجاد زیرساخت های موردنیاز
۵ - در اولویت قرار دادن رفع مشکلات اقتصادی برخی مناطق و استان ها که تاکنون مورد توجه نبوده یا کمتر به آنها توجه شده است، مانند خوزستان و...
۶ - انتخاب وزرا و معاونان و مدیران کل متخصص و استراتژیک، بدون هر نوع وابستگی خاص و اصلاح ساختار سازمانی، قوانین و مقررات اجرایی دستگاه های متولی در راستای چابکی و چالاکی آنها و توان تحقق اهداف مورد نظر
۷ - اتخاذ رویکرد تعامل مناسب با جهان به ویژه کشورهای منطقه و همسایه و پیوند با آنها در مسائل اقتصادی و تجاری
۸ - تاکید بیشتر بر رفع مشکلات و موانع تولید در راستای پایه گذاری و ایجاد سنگ بنای پایدار و قوی اقتصاد مقاومتی
۹ - تشویق بخش خصوصی به سرمایه گذاری با اصلاح و حذف عوامل بازدارنده و تقویت سازمان های مردم نهاد و تشکل های تخصصی
۱۰ - توسعه سرمایه گذاری و حمایت از شرکت های دانش بنیان در راستای تقویت و کاربردی کردن دانش و علوم جدید و کاهش فاصله فناوری با جهان پیشرفته
۱۱ - کوچک سازی ساختار دولت باتوجه به وجود هزاران فارغ التحصیل بیکار و آموزش دیده از طریق حمایت و گسترش شرکت های خصوصی و تعاونی
۱۲ - بهبود نظام مدیریت سرمایه در کشور از جمله بورس و اوراق بهادار و اصلاح قوانین مربوط و...
۱۳ - برخورد شدید با مفاسد اقتصادی و بروزآوری قوانین و افزایش قدرت بازدارندگی آنها و تقویت نظام های نظارتی و...
در راستای حمایت حداکثری از تولید و سازندگان داخلی انجام شد
تامین نیازهای فولاد هرمزگان از تولیدات داخل
در شرایط سخت و طاقت فرسای تحریم های یک جانبه و ناجوانمردانه، تولید و اقتصاد بیش از هر بخش دیگری، تحت تاثیر قرار گرفته و باید تاب آوری و مقاومت داشته باشد. این امر جز با تداوم حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی و استفاده فزاینده از ظرفیت های علمی و تخصصی داخلی میسر نخواهد شد.
شرکت فولاد هرمزگان به عنوان یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان فولاد خام کشور از ابتدای بهره برداری و به ویژه در سال های اخیر، با سرمایه گذاری های موثر و هدفمند و حمایت های هوشمندانه از سازندگان و شرکت های دانش بنیان داخلی، در این مسیر سخت اما روشن، گام های بزرگی برداشته و به موفقیت های ارزشمندی دست یافته است.
به گزارش روابط عمومی فولاد هرمزگان، مسیب فروغی، معاون خرید شرکت فولاد هرمزگان به تشریح دستاوردها و اقدامات شرکت در حوزه خرید، بومی سازی و حمایت از سازندگان و شرکت های دانش بنیان داخلی پرداخته است.
استراتژی های معاونت خرید فولاد هرمزگان چیست و چه اقدامات و برنامه ّهایی در این بخش دنبال می شود؟
مدیریت زنجیره تامین کالا و خدمات جریان پویایی است که دارای اجزای ثابت مستمری مانند گردش اطلاعات، کالا، خدمات و منابع مالی بین واحدهای خرید و تامین کنندگان شامل سازندگان، توزیع کنندگان و خرده فروشان است. کارآیی این عملکرد از طریق سودآوری یا ارزش زنجیره تامین حاصل از اختلاف ارزش محصول و هزینه های تامین قابل ارزیابی است.
معاونت خرید شرکت فولاد هرمزگان با هدف تامین پایدار، اقتصادی، به موقع و باکیفیت، در ساختار سازمانی خود دارای بخش های مختلف مدیریتی، مانند خرید مواد اولیه و مصرفی، خرید تجهیزات و قطعات یدکی برق و مکانیک، امور قراردادها، مدیریت برنامه ریزی و پشتیبانی خرید و کنترل مواد است که در سال ۱۴۰۱ با راه اندازی سیستم گزارش های آنلاین، عارضه یابی فرآیند و رفع موانع و حذف گلوگاه ها اقدام به خرید اقتصادی کالاهای استراتژیک کرده تا بتواند با کاهش بهای تمام شده کالاهای اساسی، ارزش زنجیره تامین را بهبود بخشد.
باتوجه به شرایط رکود بازار، معاونت خرید شرکت فولاد هرمزگان؛ سیاست ها و اقداماتی برای کاهش بهای تمام شده هزینه های تامین، با هدف افزایش سودآوری ۱۴۰۱ در پیش گرفته که عمده ترین آنها عبارتند از: عقد قراردادهای بلندمدت، ایجاد تغییرات بهینه در برخی قراردادهای از قبل منعقدشده کالاهای استراتژیک که در نهایت به کاهش میانگین بهای تمام شده کالا می انجامد، همچنین توسعه و تعمیق روابط بلندمدت با تامین کنندگان کالاهای استراتژیک در دستور کار قرار دارد که با هدف استفاده از تخفیف ها، تقویت بانک اطلاعاتی تامین کنندگان اجرایی می شود. این فرآیند منجر به افزایش قدرت چانه زنی در نرخ می شود.
رویکرد معاونت خرید شرکت را در حوزه تامین و بومی سازی چگونه ارزیابی می کنید؟
معنای عملی بومی سازی در ایران، اصلاح زنجیره تامین از طریق تغییر استراتژی خرید قطعات و مواد مصرفی با هدف اصلی ایجاد شرایط تامین پایدار در زنجیره تامین است، همچنین هدف فرعی دیگر مدنظر همان کمک به صنایع تولیدکننده قطعات و مواد اولیه داخلی است. این هدف در راستای حمایت از تولید داخلی و صنایع دانش بنیان با تاکید بر تحقق اقتصاد مقاومتی دنبال می شود.
از آنجا که تامین کالا و خدمات دارای یک الگوی چندهدفه است، نقش آن هم در کسب سودآوری و موفقیت سازمان چندوجهی خواهد بود؛ از این رو امروزه تامین کالا و خدمات، مهم ترین و پیچیده ترین فرآیند در سازمان به شمار می رود، به طوری که بیش از ۹۰ در صد هزینه های یک سازمان در این فرآیند انجام شده و کوچک ترین اشتباه در آن می تواند آثار مخرب و غیرقابل جبران بر سود و ارزش سهام و... داشته باشد.
فرآیند خرید داخل می تواند صنایع بالادست خود و واحدهای کوچک سازنده، توزیع کننده و تامین کننده را با خریدهای موثر تقویت کند، همچنین می تواند منجر به رشد اقتصاد ملی و محلی شود. شرکت فولاد هرمزگان با الگوبرداری از شرکت فولاد مبارکه در شرایط تحریم، به توسعه و تعمیق دانش بومی سازی پرداخت و با ایجاد واحد بومی سازی و برگزاری جلسات مستمر با تولیدکنندگان استانی و کشوری این دانش را عملیاتی کرد.
این شرکت همچنین توانسته به درک متقابلی از نیازها با سازندگان داخلی برسد. این مهم در سال های اخیر منجر به بومی سازی بسیاری از تجهیزات مهم و حساس شده که افق روشنی پیش روی صنعت بومی سازی در کشور قرار داده که در نهایت به ترسیم نقشه راه استقلال و پایداری تولید، رسیده است.
باتوجه به محدودیت های اعمال شده به واسطه تحریم، چه تدابیری برای تامین و بومی سازی مواد و تجهیزات اندیشیده اید؟
بومی سازی در معنای کلی، استراتژی و در معنای جزئی، ابزاری برای توسعه صنعتی محسوب می شود و محدود به شرایط تحریم نیست. تجربه رشد کشورهای نوظهور صنعتی نشان می دهد که استراتژی توسعه صنعتی یا به تمامی بر بومی سازی متکی بوده یا بخشی از آن به صورت ترکیبی با سایر ابزارها باعث توسعه شده است. رویکرد شناسایی، ارزیابی، امکان سنجی و انتخاب این کالاها و سازندگان آنها، از مهم ترین تدابیری است که در جلسات هفتگی بومی سازی شرکت فولاد هرمزگان به آن پرداخته می شود، همچنین برگزاری جلسات مذاکره و اخذ مشاوره از شرکت فولاد مبارکه درباره کالاهای بومی سازی شده یکی دیگر از رویکردهای اثرگذاری است که تبدیل به بسته های دانشی ارزشمند شده است.
ایجاد دسترسی به تشکیلات سفارش دهی به منظور تفکیک و مشخص کردن خریدهای بومی سازی از دیگر رویکردهایی است که اجرای آن فرآیند گردش اطلاعات بین واحدهای بهره برداری و خرید را تسهیل کرده است.همین طور فرآیند خرید قطعات یدکی، ماشین آلات و تجهیزات در این شرکت به گونه ای است که کلیه درخواست ها پس از طی مرحله بررسی و امکان سنجی ساخت داخل توسط واحد بومی سازی، به واحد خرید برای انجام فعل بازرگانی ارسال می شود. این فرآیند در نهایت منجر به شناسایی سازندگان بومی سازی موفق در کشور شده است.
شرکت فولاد هرمزگان در راستای حمایت از بومی سازی و سازندگان داخلی ۶۰ درصد از مبلغ قرارداد را پیش پرداخت کرده و تسهیل در دریافت ضمانتنامه ها برای خریدهای بومی سازی را در دستور کار قرار داده است.
آیا برای استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان، دانشگاه ها، سازندگان و تامین کنندگان داخلی فراخوان داده شده است؟ در فهرست تامین کنندگان معتبر براساس معیارها و سیاست های پذیرفته شده سازمان (وندورلیست) چه تعداد تامین کننده و شرکت های سازنده و دانش بنیان وجود دارند؟
شرکت فولاد هرمزگان از طریق واحد تحقیق و توسعه در مجموعه معاونت تکنولوژی، جلسات مختلفی را با واحد بهره برداری برگزار کرده که طی این جلسات، نیازمندی ها شناسایی شده و از طریق برگزاری جلسات منظم با پارک های علم و فناوری استانی و کشوری به واحدهای مربوطه اعلام شود. این نیازهای فناورانه در قالب بذرهای ایده تعریف می شوند تا شرکت ها، موسسات، پارک های علم و فناوری و دانش بنیان رویکرد هدفمندتری در خلق ایده و تجاری سازی آن داشته باشند. از جمله این اقدامات در استان و کشور می توان به موارد ذیل اشاره داشت:
ـ ایجاد مرکز تکنولوژی در پارک علم و فناوری استان هرمزگان
ـ تاسیس هنرستان همجوار فولاد برای جذب و آشنایی دانشجویان نخبه استانی با صنعت
- طرح پیش رانش دانشجویان تحصیلات تکمیلی
- راه اندازی صندوق پژوهش و فناوری استان هرمزگان با اهداف گسترش بازار محصولات دانایی محور و دانش بنیان
- تجاری سازی دستاوردهای پژوهشی از طریق ایجاد زمینه مشارکت و سرمایه گذاری بخش خصوصی
- حمایت کمی و کیفی از سازندگان داخلی و شرکت های دانش بنیان
- عقد قرارداد با بیش از ۲۰ دانشگاه و پژوهشکده معتبر کشور در قالب انعقاد قراردادهای پژوهشی و اجرایی. علاوه بر موارد یادشده شرکت فولاد هرمزگان توانسته از طریق طرح های حمایتی و توسعه ای، مسیر گردش اطلاعات و فعالیت های اجرایی بین دانشگاه و صنعت را تسهیل و هموار کند.
باتوجه به فعالیت های یادشده ۱۸۹۴ شرکت داخلی شامل پارک علم و فناوری، دانش بنیان و... ، معادل ۳۰ درصد کل وندورلیست فولاد هرمزگان در سامانه مدیریت ارتباط با تامین کنندگان این شرکت وجود دارد، همچنین لحاظ کردن امتیاز ویژه برای فعالان حوزه دانش بنیان در ارزیابی های ورودی می تواند به عنوان حمایتی از این شرکت ها قلمداد شده و راهی برای ورود شرکت در وندورلیست باشد.
به این ترتیب، چند درصد از اقلام و قطعات موردنیاز فولاد هرمزگان از تولیدات تولیدکنندگان داخل تامین می شود؟
از ابتدای فعالیت شرکت فولاد هرمزگان تا امروز، سهم هزینه ای و تعدادی تولید و تامین از داخل، روند افزایشی داشته است. این روند از نظر تعداد سفارش در سال ۱۴۰۱ ، حدود ۷۵ درصد از کل تعداد سفارش ها بوده و ۵۲ درصد از هزینه های تامین، مربوط به سفارش های تامین کالا از محل تولیدات داخلی می شود.
این سیاست، چه میزان صرفه جویی ریالی و ارزی عاید شرکت کرده است؟
صرفه جویی ارزی در بخش بومی سازی در سال ۱۴۰۱ و براساس گزارش اعلام شده به سازمان صنعت، معدن و تجارت حدود ۴۱۸ هزار دلار بوده است. این مبلغ صرفه جویی مربوط به ۲۶ ردیف کالا است که توسط ۱۹ واحد کارگاه داخلی و یک واحد دانشگاهی انجام شده است.
در صحبت های خود عنوان کردید فولاد هرمزگان در این مسیر از روش فولاد مبارکه الگوبرداری کرده است. این شرکت از تجارب فولاد مبارکه چه بهره ای برده است؟
اساس و پایه فرآیندهای تامین و ساخت شرکت فولاد هرمزگان، برمبنای فرآیندها و ساختارهای شرکت فولاد مبارکه شکل گرفته است. این اقدام در راستای یکپارچه سازی، هماهنگی و همراستایی با فعالیت های گروه فولاد مبارکه انجام شده است. در ادامه این مسیر، بیشتر بهبودها و تغییرات حاصله هم به موازات مدیریت و تغییرات شرکت فولاد مبارکه بروزرسانی می شود.
سخن پایانی
باتوجه به رسالت شرکت فولاد هرمزگان و سیاست های ابلاغی گروه فولاد مبارکه در راستای توسعه و رشد اقتصادی کشور و منطقه از طریق توسعه ظرفیت تولید یا تکمیل زنجیره ارزش، نیاز است تا معاونت خرید نیز برای بهینه سازی و تحقق اهداف سازمانی، متناسب با مدیریت تغییرات جهانی و کشوری گام هایی بردارد. در همین راستا، باید با پیش بینی های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت، توانایی استفاده از فرصت ها و رفع اثر تهدیدها ایجاد شود. این امر مستلزم مجهز شدن به دانش روز، برقراری ارتباطات موثرتر با تامین کنندگان داخلی و همچنین توسعه ارتباطات با گروه فولاد مبارکه و سایر ظرفیت ها است.
در نهایت اینکه موفقیت در این مسیر به طورقطع مانند گذشته، نیازمند حمایت های بی دریغ مجموعه مدیریت ارشد گروه فولاد مبارکه و شرکت فولاد هرمزگان است.
