همواره در اظهارنظر کارشناسان و فعالان اقتصاد درباره تاثیر تولید مطلوب بر صادرات موفق تاکید شده است. بدیهی است که تولید و صادرات به هم وابسته‌اند و همواره تاکید می‌شود که مقدم بر صادرات باید تولید باکیفیت و بسته‌بندی مناسب و خدمات پس از فروش مناسبی داشته باشیم. البته پیش‌تر از این مراحل اجرایی، تسهیل شرایط صادرات به لحاظ قوانین و مقررات و فرآیند اجرا، از سوی دولت و مجلس دارای اولویت است. در این صورت تولیدکنندگان امکان افزایش کیفیت را خواهند داشت و علاوه‌بر تامین بازار داخلی، موفقیت در صادرات نیز ممکن خواهد شد.

تولیدی که منجر به صادرات شود، درآمد خوبی برای بخش خصوصی و ارزآوری مناسبی برای کشور دارد. بنابراین صادرات، انگیزه‌ای غیرقابل انکار برای افزایش کیفیت تولید است و باید با تسهیل شرایط صادرات، ضامن تولید باکیفیت شد.

البته در این مسیر مشکلات صادرات و تاثیر آن بر تولید را نمی‌توان نادیده گرفت. نوسان قیمت دلار، برنامه‌ریزی برای افزایش تولید صنفی در کلانشهرها و نیز در شهرهای کوچک را دشوار کرده و واسطه‌گری را افزایش داده است. همچنین نبود ارتباط بانکی و انتقال پول با دنیا، مشکلات واردات مواد اولیه و صادرات را پیش آورده و بر تولید تاثیر مستقیم و غیرمستقیم گذاشته است؛ البته موانع داخلی هم کم نیستند؛ از جمله مشکلات گمرک که باید هرچه سریع‌تر رفع شوند.

با توجه به شرایطی مانند کمبود و گرانی مواد اولیه، ماشین‌آلات فرسوده و بی‌ثباتی قیمت ارز هزینه و درآمد تولیدکنندگان با هم، همخوانی ندارد. جدا از این موارد، در بسیاری از مبادی تولید، در حال ‌حاضر حقوق و دستمزد کارگران بالاتر از توان پرداخت کارفرما است.

با در نظر گرفتن همه این موارد تولیدکننده مجبور است یا کیفیت کالا را کاهش یا قیمت آن را افزایش دهد که در هر دو صورت بر فروش داخلی و صادرات تاثیر منفی خواهد گذاشت. همین شرایط تولید برخی از کالاها که در گذشته رونق داشته را از توجیه انداخته است؛ بنابراین نیاز به راهکارهای عملیاتی در این حوزه حس می‌شود.

در زمینه دستمزدها یکی از بهترین مثال‌ها کارخانه‌ نساجی است. پیش‌ از این برای تامین مواد اولیه این کارخانه، زمین‌های کشت پنبه وجود داشت اما امروز کارگری برای کشت پنبه و کارگر ارزان برای کشت آن وجود ندارد.

بنابراین تامین پنبه برای این کارخانه دشوار شده است. با توجه به موضوع تحریم‌ها، واردات نیز به‌درستی انجام نمی‌شود و می‌بینیم چطور گرانی دستمزد کارگر پنبه‌کار، می‌تواند یک کارخانه بزرگ در شهرستانی را به ورشکستگی بکشاند.

بنابراین اگرچه در بخش قیمت مواد اولیه، ماشین‌آلات و قیمت ارز، رسیدن به اهداف مطلوب نیازمند عملکرد نهادهای بالادست است اما در مواردی مانند دستمزد شاید بتوان راهکارهایی اندیشید. یکی از پیشنهادات در حال بررسی در این زمینه منطقه‌ای کردن دستمزد کارگران است.

شاید در یک روستا دستمزد ۳ میلیون تومانی کفایت کند اما در تهران دستمزد ۸ میلیون تومانی نیز کفاف زندگی را نمی‌دهد. برابری دستمزد کارگران در روستا و کلانشهر با وجود شرایط متفاوت محیطی، تولید صنفی در شهرهای کوچک را از رونق انداخته است و بسیاری از افراد توانمند و بااستعداد به‌ناچار در صنوف توزیعی و فروش مشغول شده‌اند، حال آنکه اگر دستمزد در روستا با کلانشهر برابری نکند در روستاها می‌توان با کمترین هزینه، کارگران را استخدام و بیمه کرد و همزمان قیمت کالای نهایی را به حد منطقی رساند. بنابراین، این روش یکی از روش‌های تسهیل تولید و در نهایت صادرات رقابت‌پذیر است.