سرمایه مردم، قربانی بلاتکلیفی سیاسی
بازار سهام از ابتدای هفته جاری، شاهد عقب‌نشینی از محدوده یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی بود.
بازار سهام از ابتدای هفته جاری، شاهد عقب نشینی از محدوده یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی بود. روند نزولی شاخص کل بازار و نفوذ به کانال ۱ . ۳ میلیونی در روزهای بعد نیز ادامه داشت. بی نتیجه بودن مذاکرات برجام و همچنین انتشار خبری مبنی بر بررسی پرونده اتمی ایران در نشست شورای حکام آژانس، مهم ترین ریسک هایی هستند که رکود حاکم بر بورس تهران را تقویت کرده اند. علاوه بر ریسک های سیاسی یادشده، تشدید ابهامات درباره پرونده برجام، نگرانی بازارها از تعمیق رکود در اقتصاد چین و امریکا و اثرگذاری آن بر افت تقاضا برای خرید کامودیتی ها و همچنین شدت گرفتن بحران انرژی در جهان و به ویژه کشورهای اروپایی و در ادامه بروز تنش های سیاسی جدید در سایر نقاط جهان، از مهم ترین عوامل منفی اثرگذار بر عملکرد بورس تهران هستند. در این میان، سیاست های دولت سیزدهم نیز برخلاف وعده های آن، نه تنها به بازگشت اعتماد مردم به بورس تهران منجر نشده، بلکه زمینه اعتراض مجدد سهامداران را فراهم کرده است. معترضان بورسی اعتقاد دارند با توجه به شرایط کنونی، سیاست های دولت و ابهاماتی که اقتصاد کشور را تحت تاثیر منفی قرار داده، اوضاع بازار سرمایه در هفته های آینده نیز امیدوارکننده نخواهد بود. در واقع با توجه به روند سیاست گذاری دولت نمی توان به خروج این بازار از رکود امید داشت.
بورس تهران زیر ذره بین
در نخستین روز هفته جاری، شاهد تقویت فروش سهام و سرخ پوشی بورس تهران بودیم. شاخص کل بورس تهران در روز شنبه ۱.۰۹ درصد افت کرد و در ارتفاع یک میلیون و ۳۹۷ هزار واحدی ایستاد و بدین ترتیب، سطح حمایت یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی را از دست داد. روند نزولی شاخص بورس در روز یکشنبه 20 شهریور، ۰.۴۸ درصد برآورد شد و در ارتفاع یک میلیون و ۳۹۰ هزار واحدی ایستاد. روند نزولی شاخص کل در روز دوشنبه 21 شهریور نیز ادامه داشت. بدین ترتیب شاخص کل با افت دوباره، رقم یک میلیون و ۹۳۸ هزار واحدی را به خود اختصاص داد. البته در روز سه شنبه بورس مجددا به روند صعودی بازگشت و با رشد ملایم ۴ هزار واحدی در محدوده یک میلیون و ۳۹۳ هزار واحدی ایستاد.
با نگاهی به شرایط بازار می توان این طور ادعا کرد که اوضاع بورس در روزهای آینده چندان امیدوارکننده نخواهد بود و روند کم رونق آن ادامه خواهد داشت.
انتظار بازار برای کسب نتیجه روشن از مذاکرات برجام و مشخص شدن نتیجه نهایی تعاملات رفع تحریم، مهم ترین دغدغه فعالان بورس تهران در موقعیت کنونی
است.
بنابراین چنانچه عمل به وعده های دولت مبنی بر بازگشت رونق به بورس تهران برای فعالان این بازار اهمیت داشته باشد، انتظار می رود هرچه سریع تر تکلیف برجام مشخص و در ادامه، سیاست های دولت در حوزه های پولی و مالی اصلاح شود. در چنین شرایطی می توان به رشد مشروط بازار سرمایه و بازگشت این بازار به روند رو به رشد امید پیدا کرد.
روند ادامه دار خروج پول حقیقی ها از بورس
یاسر فلاح، کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با صمت و در ارزیابی عملکرد بورس تهران در روزهای گذشته، اظهار کرد: انتظارات برای روشن شدن شرایط اقتصادی و رفع ابهام از حوزه های گوناگون از جمله سیاست خارجی، در هفته های اخیر به سرانجام نرسید. با بیشتر شدن ابهامات سیاسی و به دنبال آن اقتصادی، از اقبال سرمایه گذاران به بازار سرمایه کاسته شد و دوباره شاهد خروج پول حقیقی ها از بورس تهران هستیم. جریان خروج سرمایه از بورس حکایت از آن دارد که سرمایه گذاران نسبت به آینده سرمایه گذاری در بورس، دچار تردید شده اند و نمی توانند مقیاس درستی برای سرمایه گذاری خود داشته باشند.
وی افزود: تنها بخشی از صاحبان سرمایه که در بورس فعالیت دارند، سرمایه گذاری بلندمدت را مدنظر دارند. بدون شک افرادی که به دنبال کسب سود از بازار سهام در بلندمدت هستند، از این بازار منتفع خواهند شد، اما بخش دیگری از سرمایه گذاران به دلیل تبلیغ اشتباه از عملکرد بورس و سودآوری آن در طول ۲ . ۵ سال گذشته، به دنبال کسب سود قابل توجه در بازه زمانی کوتاه مدت از این بازار هستند.
فلاح گفت: ابهاماتی که در شرایط کلان اقتصادی کشور شاهد آن هستیم، مداخله دولت در فرآیند قیمت گذاری دستوری و بی توجهی سیاست گذاران به مبانی قانونی فروش محصولات شرکت های بورسی خارج از روند قیمت گذاری با هدف حمایت از قشر آسیب پذیر، مانع بهبود عملکرد بورس در آینده نزدیک می شود. علاوه بر این، روشن نبودن آینده قیمتی ارز و ارزش ریال، شفاف نبودن آینده اقتصادی کشور و تجارت خارجی آن، از دیگر چالش هایی است که بر عملکرد بورس تهران تاثیر منفی گذاشته است.
وی در ادامه اظهار کرد: همزمان با ابهامات یادشده که فضای اقتصادی کشور را ملتهب کرده، دورنمای روشنی از آینده اقتصادی جهان نیز در دسترس نیست. جنگ روسیه و اوکراین، تنش میان چین و تایوان، شدت گرفتن بحران انرژی در اروپا، افزایش قیمت نفت که عملا رشد اقتصاد جهانی را تهدید می کند و... آرامش خاطر سرمایه گذاران را تهدید می کند.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: تحت تاثیر شرایط یادشده، شاخص بورس تهران حد روانی یک میلیون و ۴۰۰ هزار واحدی را از دست داد. این روند نزولی شاخص، در روزهای گذشته ادامه یافت که انتظار می رود تدابیری برای رسیدگی به این شرایط اندیشیده شود.
فلاح در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا امکان تکرار روزهای تلخ بورس در سال ۱۳۹۹ وجود دارد یا خیر، گفت: طبق بررسی عملکرد شرکت ها، به راحتی می توان ادعا کرد که شرایط کنونی حاکم بر بازار سرمایه با موقعیت آن در سال ۱۳۹۹ ، قابل مقایسه نیست. در بورس، رابطه میان قیمت هر سهم و سود حاصل از آن ( P / E ) باید منطقی
باشد.
متوسط رابطه قیمت به پیش بینی سود در بازار در سال ۱۳۹۹ به ۳۰ رسید، اما در حال حاضر متوسط شاخص P / E در بازار حدود ۶ و ۷ ثبت شده؛ یعنی این شاخص به شدت جذاب است. کما اینکه اگر سرمایه گذاری، سود شرکت های بزرگ و مطرح حاضر در بورس همچون فولاد مبارکه یا شرکت ملی صنایع مس ایران را خریداری کند، از سود حاصل از سهم ها، سرمایه اولیه به دست می آید.
بنابراین شرایط کنونی با موقعیت سال ۱۳۹۹ و حبابی که در بازار شکل گرفت، قابل مقایسه نیست. بازار سرمایه در موقعیت کنونی با رکود روبه رو است و همین موضوع، مانع رشد عملکردی سهم ها می شود؛ درنتیجه نباید نسبت به تکرار تجربه گذشته نگران بود.
وی افزود: در حال حاضر، چالش اصلی بازار سرمایه، نبود اعتماد است که مانع جذب پول به این بخش می شود. در واقع اعتماد سرمایه گذاران خدشه دار شده و آنها به راحتی منابع خود را وارد این بازار نمی کنند. در واقع به دنبال آسیبی که به اعتماد سرمایه گذاران بورس تهران وارد شده، صاحبان سرمایه نقدینگی خود را از این بازار خارج کرده اند یا منتظر رشد بازار با هدف جبران ضرر و خروج نقدینگی از بورس هستند.
سرمایه گذاران بزرگ نیز در سایر حوزه ها سرمایه گذاری کرده اند تا با شفاف تر شدن شرایط، برای نقدینگی خود تصمیم گیری کنند. در همین حال، برخی از صاحبان سرمایه نیز در سایر بازارهای موازی مانند ملک، خودرو و... سرمایه گذاری کرده اند. بدین ترتیب رونق از این بازار رخت بر بسته
است.
دماسنج ناکارآمد اقتصاد
فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با صمت و در ارزیابی عملکرد بورس تهران، اظهار کرد: بازار سرمایه در حال حاضر در مدار تعادل قرار دارد. البته نمی توان منکر شدت گرفتن شیب روند نزولی شاخص بورس تهران در روزهای گذشته بود، با این وجود باید اعتراف کرد بخش بزرگی از روند نزولی بورس تحت تاثیر بحث های سیاسی و همچنین تشکیل جلسه شورای حکام است.
وی افزود: چنانچه عملکرد شرکت های حاضر در بازار سهام بررسی شود، متوجه می شویم ارزش سهام اغلب شرکت های بورسی بسیار ارزنده است. نسبت P / E اغلب شرکت های بورسی کمتر از ۶ برآورد می شود. البته حجم معاملات در بازار سرمایه محدود است و در همین حال، شاهد خروج پول حقیقی از بورس تهران هستیم. در چنین شرایطی، عملکرد مثبت شرکت های بورسی، اثرگذاری خوبی روی شاخص بورس ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: در ۳ ماهه نخست سال ۱۳۹۹ ، با ورود پول حقیقی و افزایش حجم معاملات و چربش شرکت های مثبت به منفی، رشد غیرواقعی بر عملکرد بورس تهران حاکم شد. با این وجود در حال حاضر شرایط بورس تهران مناسب است؛ بنابراین در بازه زمانی میان مدت انتظار می رود عملکرد بورس مجددا وارد فاز افزایشی شود؛ یعنی حداقل تا پایان سال جاری شاخص بورس در محدوده بالاتر از تعادل قرار گیرد؛ یعنی روند اصلاح بازار موردانتظار است.
آقابزرگی اظهار کرد: در حال حاضر بورس حکم دماسنج اقتصاد کشور را دارد؛ یعنی روند نزولی این بازار حاکی از شرایط نامساعد اقتصاد کشور است و مقرراتی همچون کنترل عمومی سطح قیمت ها، اقدامات تعزیراتی و بازرسی با کنترل قیمت و... آثار خود را بر عملکرد شرکت های بورسی نشان می دهد. با این وجود باید اعتراف کرد آثار ناشی از افزایش سودآوری شرکت ها حتی در شرایطی که قیمت ها دستوری و با نظارت تعزیرات تعیین می شود، در میان مدت بر سودسازی سهام این مجموعه ها، مثبت خواهد بود.
وی افزود: بازار سرمایه تهران در مقایسه با سایر بازارهای موازی، مزیت هایی دارد که ازجمله مهم ترین آنها می توان به نقدشوندگی گسترده و همچنین شفافیت عملکردی شرکت های حاضر در بورس اشاره کرد؛ بنابراین انتظار می رود جذب سرمایه به این بازار بیش ازپیش موردتوجه مسئولان و سیاست گذاران قرار گیرد تا شاهد بازگشت مجدد رونق در بورس تهران باشیم.
آقابزرگی در پایان تاکید کرد: با وجود مشکلاتی که در حال حاضر در بورس تهران مشاهده می شود و روند خروج پول حقیقی، اما عملکرد این بازار در میان مدت و بلندمدت مثبت ارزیابی می شود و در واقع انتظار می رود با روشن شدن ابهاماتی که بر فضای سیاسی کشور سایه انداخته، شاهد بازگشت رونق به بورس تهران
باشیم.
سخن پایانی
با وجود روزهای کم رونقی که در بورس تهران شاهد آن هستیم، کارشناسان و فعالان بازار سرمایه معتقدند سهام شرکت های بورسی از شرایط ارزنده ای برخوردار است. این کارشناسان رکود حاکم بر بازار سرمایه و همچنین روند خروج پول حقیقی ها از بورس را ناشی از شدت گرفتن ابهام درباره برجام و همچنین نبود دورنمای روشن از اقتصاد دنیا و تاثیر آن بر بازار کامودیتی ها می دانند. در واقع آنها معتقدند در حال حاضر بورس حکم دماسنج اقتصاد کشور را دارد، یعنی روند نزولی این بازار، حاکی از شرایط نامساعد اقتصاد کشور است؛ بنابراین تا این شرایط اصلاح نشود نمی توان به رونق گرفتن بورس در کوتاه مدت امید داشت. البته کارشناسان بازار سرمایه تاکید دارند دورنمای بورس تهران در میان مدت و بلندمدت روشن است و سرمایه گذاران در این حوزه نباید نگران سرمایه های محدود خود باشند.
