ساخت اپلیکیشن کاربردی، طراحی سایت، فروش فالوور و لایک اینستاگرام، ساخت فروشگاه اینترنتی، وبلاگ‌نویسی تخصصی، طراحی قالب و ده‌ها خدمات دیگر از جمله پردرآمدترین کسب‌وکارهای در بستر اینترنت در یک دهه اخیر ایران است.

براساس تعریف اریک ریس، کسب‌وکارهای اینترنتی و استارت‌آپی با یکدیگر تفاوت دارند. به‌طور کلی، میزان ریسک و خطرپذیری، معیار پیشرفت، تفاوت مسئولیت کارکنان، روش‌های تامین مالی و جذب سرمایه، مقیاس‌پذیری و رشد، انگیزه و اهداف تجاری و مدل کسب‌وکار را می‌توان در بیان تفاوت کسب‌وکارهای اینترنتی و استارت‌آپی ذکر کرد. اما یکی از بزرگ‌ترین این تفاوت‌ها در مدل کسب‌وکار آنهاست. به‌عنوان مثال در کسب‌وکارهای اینترنتی مشتری شما شناخته‌ شده، نیازهای مشتری به وضوح مشخص، بازار به‌خوبی تعریف شده و حتی رقبای شما مشخص است و در بسیاری از موارد می‌توانید از رقبای خود الگوبرداری کنید اما در استارت‌آپ‌ها به‌ندرت چنین وضعیتی وجود دارد.

تعداد کمی از آنها می‌دانند که دقیقا مشتریان‌شان چه کسانی هستند یا قرار است چه کالا یا خدمت جدیدی را به مخاطب‌های خود عرضه کنند و حتی بسیاری از مسائل را درباره محصول نهایی خود نمی‌دانند.

استارت‌آپ‌ها در چند سال گذشته به تمام حوزه‌ها و به‌ویژه حوزه فناوری ورود پیدا کرده‌اند. این توسعه در بازار به شکلی بود که برخی از آنها مجبور شدند برای جذب سرمایه در فرابورس نیز حضوری پررنگ داشته باشند.

دلیل این تلاش را شاید بتوان نیاز استارت‌آپ‌ها به سرمایه عنوان کرد، نیازی که یکی از دلایل راه‌اندازی صندوق‌های جسورانه (ریسک بالا) در بازار سرمایه بود.

این صندوق‌ها تا اندازه‌ای نیاز استارت‌آپ‌ها به سرمایه را رفع و برخی پروژه‌های پیشنهادی آنها را با قبول ریسک آن همراهی کردند، البته در پاره‌ای موارد هم دچار ضرر و زیان شدند.

کسب‌وکارهای اینترنتی با وجهی عمومی‌تر همچون خریدوفروش‌های اینترنتی هم در بازار رشد قابل‌توجهی داشتند، به‌ویژه پس از بحران کرونا بسیاری از فعالیت‌های کسب‌وکار غیراینترنتی نیز برای تداوم رقابت و شاید برای ادامه حیات، چاره را در راه‌اندازی فروشگاه‌های اینترنتی یافتند.

در برخی موارد کسب‌وکارهای اینترنتی که در آستانه تعطیلی بودند با محدود شدن رفت‌وآمد شهری به یک‌باره به‌دلیل افزایش تقاضای چندبرابری برای کالا و خدمات خود، جان تازه‌ای گرفتند و حتی توانستند کسب‌وکار خود را توسعه دهند.

اما پرسش اصلی این است که کدام‌یک از این کسب‌وکارها امکان برخورداری از عمر طولانی را خواهند داشت؟ آیا پس از رفع پاندمی کرونا و برگشت شرایط گذشته، علاقه و ذائقه مردم برای پوشش حجم فعلی خدمات ارائه‌شده مستمر خواهد بود؟

پاسخ این پرسش‌ها و پرسش‌هایی از این دست در میزان خلاقیت به‌کار رفته در راه‌اندازی آن کسب‌وکار نهفته است؛ از این‌رو استارت‌آپ‌ها طبیعتا از شانس ماندگاری بیشتری برخوردار خواهند بود، هر چند در مرحله راه‌اندازی ریسک بیشتری را به سرمایه‌گذار تحمیل می‌کنند.

پاسخ دقیق به مسائل آینده را آیندگان می‌دانند اما موج ناشی از این رشد آنی، مشکلاتی را رقم خواهد زد.

برخی از این مشکلات به‌دلیل ضعف زیرساخت‌ها (اعم از قانونی و فنی و...) به‌وجود خواهد آمد و برخی دیگر ناشی از کاهش تقاضا در این بازار خواهد بود که در هر حال مدیریت و حمایت حاکمیت را نیاز خواهد داشت.

در ایران حرکت از فضای سنتی به سوی فناوری روز در مدت زمان طولانی‌تر و دیرتر انجام می‌شود و این یکی از آسیب‌های کشور در حوزه کسب‌وکارهای بازار است. همیشه محرکی باید وجود داشته باشد تا به ناچار به این تغییر و تحولات تن بدهیم.