کاهش وابستگی به واردات با بومی‌سازی
به‌گزارش صمت، توسعه صنعت فولاد در کشور برپایه مزیت‌هایی همچون ذخایر سنگ‌آهن، گاز، نیروی انسانی و... در دستور کار قرار گرفت تا با ایجاد ارزش‌افزوده بتواند در توسعه اقتصادی کشور نقش‌آفرین باشد.
تاکید بر بومی سازی و ساخت داخل باعث شد تا امروز صنعت فولاد ۷۰ درصد از نیاز خود را بومی سازی کند و وابستگی به واردات را کاهش دهد؛ اتفاقی که منجر به صرفه جویی ارزی به میزان یک میلیارد دلار شد، اما تنها دستاورد این موضوع، صرفه جویی ارزی نیست، در واقع خودکفایی در این صنعت، نتایج مثبت دیگری به همراه دارد که گاهی می تواند ارزآوری برای کشور را هم به همراه داشته باشد.
همین موضوع باعث شد تا اجرای طرح های فولادی با سرعت بیشتری پیش رفته و زنجیره ارزش تکمیل شود. صنعت فولاد کشور توسعه را تا جایی پیش برد که با تشدید تحریم ها در لیست صنایعی قرار بگیرد که از سوی امریکا تحریم شده بودند. صمت در این گزارش به تحقق صرفه جویی ارزی در صنعت فولاد پرداخته است.
صنعت فولاد برای اجرای طرح های توسعه ای خود به تکنولوژی، قطعات و دانش فنی نیاز داشت که با تشدید تحریم ها کار سخت تر از قبل شده بود و می توانست هزینه های تولید را چندبرابر کند. ادامه دار شدن این موضوع می توانست بازارهای صادراتی را هم هدف بگیرد، در حالی که توسعه بازارهای صادراتی نیز به آسانی انجام نشده و به دلیل سال ها تلاش در این حوزه بوده است.
در کنار این موارد، مشکلات در نقل و انتقالات مالی نیز به دلیل تحریم های بانکی می توانست خرید تجهیزات و قطعات برای صنعت فولاد را سخت تر و زمانبرتر کند.
در همین زمان، تاکید بر استفاده از توان داخلی و حرکت به سمت بومی سازی در دستور کار قرار گرفت؛ موضوعی که از سوی رهبر معظم انقلاب هم بارها تاکید شد تا بتوان از خروج ارز از کشور جلوگیری کرد.
در همین راستا، موضوع بومی سازی در صنعت فولاد آغاز شد تا بتواند بخشی از نیازهای خود را تامین و آن را در داخل کشور تامین کند. این موضوع علاوه بر کاهش هزینه های ارزی، افزایش همکاری با شرکت های دانش بنیانی را به همراه داشت که در سال های گذشته به نوعی در سایه فعالیت داشتند و چندان معروف نبودند. این موضوع می توانست شعار ارتباط صنعت و دانشگاه را بیش از پیش اجرایی کند.
4دوره جشنواره و نمایشگاه ملی فولاد بهانه ای بود تا بتواند با شناسایی نیاز فولادی ها آن را در اختیار شرکت های دانش بنیان قرار دهد. بومی سازی و استفاده از ساخت داخل دیگر به عنوان یکی از محورهای اصلی در برنامه های سالانه شرکت های فولادی دیده می شود که باعث صرفه جویی ارزی بسیار هم شده است.
امروز تاکید بر بومی سازی و حمایت از ساخت داخل باتوجه به شرایط ارزی کشور بسیار جدی تر از قبل دنبال می شود، اما با این تفاوت که صنعت فولاد به نوعی توانسته خودکفایی در بسیاری از بخش های خود را محقق کند و به دستاوردهای خوبی برسد. شاید اصلی ترین دستاورد برای این صنعت و به دنبال آن اقتصاد کشور، موضوع صرفه جویی ارزی به میزان یک میلیارد دلار و ناشی از تفاهمنامه های امضاشده میان شرکت های فولادی و دانش بنیان ها بود.
تامین سرمایه ها سرعت می گیرد
اما در کنار صرفه جویی ارزی انجام گرفته که می تواند دستاورد مهمی برای اقتصاد کشور باشد، موضوع مهم دیگر آن است که بخشی از این هزینه صرفه جویی شده راهی اجرای طرح های توسعه ای می شود.
در واقع خودکفایی در صنعت فولاد در تمامی بخش ها انجام می گیرد. تولیدکنندگان فولاد در پی استفاده از توان داخلی، نیاز خود به تجهیزات و قطعات را با هزینه کمتر و در زمان کوتاه تری تامین می کنند و می توانند بخشی از این هزینه را در اجرای طرح های توسعه ای خود استفاده کنند و وابستگی به اخذ تسهیلات را کاهش دهند.
این موضوع می تواند بر اشتغالزایی نیز موثر و توسعه فرهنگی و اجتماعی را به همراه داشته باشد. از سویی دیگر، تاکید بر ساخت داخل باعث شد تا در سال های اخیر توجه فولادی ها بر واحد تحقیق و توسعه نیز بیشتر شود. نگاهی به شرکت های بزرگ فولادی جهان و میزان سرمایه گذاری های آنها نشان می دهد، این مجموعه ها بخش عمده ای از درآمدهای خود را در واحدهای تحقیق و توسعه هزینه می کنند تا شاهد افزایش بهره وری باشند. اصلی ترین فاکتور برای موفقیت یک بنگاه اقتصادی افزایش بهره وری است که می تواند سوددهی آن را ارتقا دهد.
در واقع حاکم شدن این نگاه در بین تولیدکنندگان فولاد به نفع سهامداران هم خواهد بود، کاهش هزینه های تولید منجر به افزایش سوددهی می شود و همین امر حمایت سهامداران از نمادهای فلزی را افزایش می دهد؛ اتفاقی که در نتیجه آن، نقدینگی های سرگردان راهی توسعه صنعت فولاد می شود.
افزایش همکاری با دانش بنیان ها
اما دستاورد دیگری که در ابتدا هم به آن اشاره شد، افزایش همکاری فولادی ها با شرکت های دانش بنیان است. اهمیت این موضوع به اندازه ای است که دانش بنیان در شعار امسال قرار گرفته و از سوی رهبر معظم انقلاب بر آن تاکید شده است.
حمایت از ساخت داخل باعث شد تا فولادی ها نیازهای خود را در رویدادهای مختلف عنوان کنند و به گوش شرکت های دانش بنیان برسانند. نمونه ای از این موضوع را می توان در استفاده از کاتالیست ها مشاهده کرد. محصولی که تا چند سال قبل به صورت وارداتی برای تولید فولاد تامین می شد، اما با ورود شرکت های دانش بنیان و اطمینان فولادی ها به آنها امروز به صورت داخلی تامین می شود.
این اتفاق علاوه بر کاهش وابستگی به واردات باعث توسعه شرکت های دانش بنیانی شد که عمده آنها به وسیله دانشجویان جوانی که از دانشگاه فارغ التحصیل شده اند، تاسیس شده و نیازمند حمایت مدیران فولادی بود.
امروز شاهد کاهش نگاه سنتی در بین مدیران فولادی هستیم و باور استفاده از توان داخل در بین آنها به خوبی دیده می شود.
این اتفاق توانست بر اشتغالزایی در کشور نیز اثرگذار باشد، اما شاید به آن نقطه هدف گذاری شده نرسیده باشد. در واقع مدیران فولادی باید در بسیاری از موارد به این شرکت ها تکیه و علاوه بر تامین نیاز خود، توسعه این مجموعه ها را هم محقق کنند.
در این باره، مدیرعامل گروه ملی صنعتی فولاد ایران در اختتامیه جشنواره و نمایشگاه ملی فولاد ایران اظهار کرد: بومی سازی امروزه در صنعت فولاد به یک نهضت تبدیل و اگر امروز این حجم از تفاهمنامه و قرارداد با سازندگان داخلی و شرکت های دانش بنیان بسته شده است، به همت مدیرانی است که از این نهضت حمایت کرده اند.
علی محمدی گفت: صنعت فولاد با چالش جدی در انرژی روبه رو و ظرفیت سازی و سرمایه گذاری و تولید فولاد کیفی و خاص دچار مشکل شده است.
وی گفت: فولاد توانسته بیشتر از ۷۰ درصد صنایع خود را بومی سازی کند و وابستگی خود به قطعات خارجی را کاهش داده که این امر مبارک در این صنعت اتفاق افتاده است.
وی افزود: تغییر سیاست های صنعتی در بخش اقتصاد فولاد یکی از معضلات جدی است و انتظار می رود دولت یاریگر این صنعت باشد، نه اینکه مانع برای جهش تولید فولاد ایجاد کند.
نهضتی که محمدی از آن یاد می کند، می تواند آغاز انقلابی نوین در صنعت فولاد کشور باشد. بومی سازی ۷۰ درصد از نیاز فولادی ها عدد قابل توجهی است که نباید به راحتی از کنار این موفقیت گذشت. امروز اگر در بحث الکترود گرافیتی نیز این صنعت به تولید داخل دست پیدا کند؛ هزینه تولید باتوجه به نوسانات ارزی با کاهش چشمگیری مواجه می شود که می تواند بر توان صادراتی شرکت ها اضافه کند.
در واقع صادرات فولاد با نرخ تمام شده کمتر، منجر به سهم خواهی بیشتر در بازارهای خارجی می شود، اما فراموش نکنیم موفقیت در بازار داخل تنها به کاهش نرخ تمام شده بستگی ندارد، یعنی دولت باید در کنار همتی که از سوی فولادی ها شکل گرفته، بسترها برای توسعه صادرات و حضور مداوم را فراهم کرده تا سهم ایجادشده به دست رقبا نیفتند.
سخن پایانی
هرچند واحدهای فولادی بخشی از نیاز خود را با همکاری شرکت های دانش بنیان تامین می کنند، اما تمرکز بر فعالیت واحدهای تحقیق و توسعه در مجموعه های فولادی نیز دستاوردهای بسیاری به همراه داشت که نمی توان به آسانی از کنار آن عبور کرد.
ساخت بسیاری از قطعات و تجهیزات در درون واحدهای فولادی و به واسطه حضور نیروهای متخصص انجام شده است که حالا می تواند محل همکاری های جدید، چه در داخل و چه خارج از کشور باشد.
دستیابی به توان تولید برخی قطعات و تجهیزات می تواند منجر به صادرات دانش و خدمات فنی مهندسی به کشورهای منطقه باشد که خود ارزآوری جدیدی را به همراه دارد و این در حالی است که سازمان توسعه تجارت برای امسال روی صادرات خدمات فنی ـ مهندسی نیز تمرکز ویژه ای دارد و حالا صنعت فولاد می تواند بخشی از این موضوع را به خود اختصاص دهد. در واقع تاکید بر استفاده از توان داخلی و حمایت از ساخت داخل در سال های اخیر توانست همچون یک تیر و چند نشان برای صنعت فولادی باشد که توسعه آن کشور را در بخش های بسیاری از واردات بی نیاز کرده و می تواند تحقق شعار معدن به جای نفت را به همراه داشته باشد، اما رسیدن به این موضوع، علاوه بر تغییر نگاه در مجموعه های فولادی و توسعه همکاری با شرکت های دانش بنیان، نیازمند حمایت ویژه از سوی دولت خواهد بود.
