سودجویی طبیبانه
با شروع فصل سرما دیگر در بیشتر مطب‌ها جای سوزن انداختن نیست؛ هرچند بازار پزشکان به‌قول معروف همیشه سکه است و درآمد خوبی دارند.
درآمدهای پزشکان در لایه های پنهان رو به افزایش بود؛ تا اینکه ورق برگشت و وعده راه اندازی سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی در تیر ۱۴۰۱ محقق شد؛ سامانه ای که قرار است ضمن شفاف سازی نظام مالیاتی و جلوگیری از شانه خالی کردن مودیان از زیر بار مسئولیت شان، گامی مهم در مسیر تحقق عدالت مالیاتی باشد. سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی، پایه و بستری مهم برای شکل گیری و پیاده سازی قانون پایانه های فروشگاهی، قانون مالیات های مستقیم، اخذ مالیات بر مجموع درآمد و قانون مالیات بر ارزش افزوده خواهد بود. در ۸ مرحله اجرای قانون مالیات برارزش افزوده فقط ۷۰۰ هزار نفر مشمول این قانون شده اند، اما با اجرای کامل قانون پایانه های فروشگاهی این رقم به ۷ میلیون نفر خواهد رسید. ایجاد عدالت مالیاتی، کاهش شکاف طبقاتی، افزایش سهم مالیات و کاهش سهم نفت در بودجه، فراهم شدن زمینه ها برای کنترل پایدار نرخ تورم و تک رقمی کردن آن از مهم ترین آثار اجرای این سیاست است. صمت در این گزارش به بررسی قصه تکراری فرار مالیاتی برخی از پزشکان پرداخته است.
پزشکان مالیات نده!
اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، دستورالعمل این سازمان برای نحوه ثبت نام و پرداخت مالیات است که از سال ۹۸ آغاز شده و طبق آن سازمان امور مالیاتی برای ساماندهی واحدهای صنفی و تجاری، قانون مشخصی را تعریف کرده است. سپس در تابستان ۱۴۰۱ قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان به مرحله اجرا رسید که پس از آن اتفاقات عجیبی در برخی از صنوف رخ داد. شواهد حاکی از آن است که برخی پزشکان که گردش های مالی کلان یا دستمزدهای نجومی دارند، با اسامی سایر اصناف مانند سوپرمارکت یا رستوران یا در برخی موارد مشاغل معاف از مالیات مانند کتابفروشی اقدام به تهیه دستگاه پوز کرده اند. برخی از آنها نیز شماره کارت بانکی با نام سایر اعضای خانواده یا حتی حساب اجاره ای تهیه می کنند. همچنین برخی پزشکان برای فرار مالیاتی به جای دریافت ریال از بیماران شان، ارز و دلار مطالبه می کنند. برمبنای همین روند براساس اعلام سازمان امور مالیاتی، پزشکان در بین اصناف دارای بیشترین شکایت ازسوی مردم در فرار مالیاتی هستند که بیشترین گزارش ها در این زمینه مربوط به استفاده نکردن از کارتخوان و در موارد محدودی نیز درخواست دلار و سکه از بیماران برای پرداخت هزینه های درمان است. به تازگی نیز علی سالاریان، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی با عنوان این موضوع که رئیس سازمان امور مالیاتی کشور چندی پیش در مصاحبه ای اعلام کرد جامعه پزشکی از خوش حساب ترین مودیان مالیاتی هستند، گفت: متاسفانه برخی از مسئولان سازمان امور مالیاتی مدعی شدند ۵۰ درصد پزشکان کارتخوان ندارند، در حالی که این ادعا قطعا کذب است و بیان چنین اظهاراتی نمک بر زخم همکاران است.
چند دقیقه ای با خبرنگار صمت!
قصه طولانی و جنجالی پزشکان و مالیات در برخی از مطب ها در یک روز سرد مرا به مطبی کشاند. بعد از ورود به مطب صندلی های پر شده و افرادی که دیگر صندلی برای نشستن آنها نبود، توجهم را جلب کرد. تکیه به دیوار و این پا و آن پا کردن بیماران نشان می داد مدت هاست منتظر نوبت شان برای ورود به اتاق پزشک هستند. در بین مراجعان افراد از گروه های سنی مختلفی بودند؛ از کودک تا مسن. وقت پرداخت حق ویزیت که می شود منشی درخواست پول نقد می کند؛ اگر نبود باید به نزدیک ترین دستگاه ATM که سر کوچه مطب واقع شده، مراجعه و وجه موردنظر را به حساب واریز کنید. عجیب بود که باوجود ۳ دستگاه کارتخوان روی میز منشی این درخواست بیان می شد. برخی از افراد ترجیح می دهند حق ویزیت را با روش های اینترنتی واریز کنند. افرادی که روش پرداخت اینترنتی را انتخاب کردند برای تایید نام شخص دریافت کننده، نام صاحب حساب را بلند می خوانند؛ نامی که هیچ نشانی از پزشک موردنظر ندارد! از نام شنیده شده متعجب بودم که خانمی با ناراحتی کنارم ایستاد و گفت: این کار همه پزشکان است. هفته گذشته به یک مطب مراجعه کردم و منشی از من خواست حق ویزیت را با عابربانک پرداخت کنم، اما محل عابربانک فاصله زیادی با مطب داشت، به همین دلیل کلا از ویزیت شدن پشیمان شدم. نکته جالب تر توجیه منشی در استفاده نکردن از دستگاه های روی میزش بود که به یک بیمار می گفت دستگاه خراب است و به بیمار بعدی می گفت شبکه دچار اختلال شده است. ظاهرا پزشکان نمی خواهند دم به تله مالیات بدهند و هر راهکاری را پیش می گیرند که سهمی از درآمد خود را به دولت نپردازند.
لزوم ایجاد نظام های مالی، پولی و مبادلاتی
جعفر ابراهیم بیگی، مدیرکل دفتر فنی و اعتراضات معاونت ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی درباره مزیت های دریافت مالیات به صمت گفت: مالیات ستانی عادلانه یکی از اهداف مهم دولت. اقتصاد ما برای تحقق اهداف مختلف توسعه ای و کنترل آثار تورمی وابسته به نفت است، این در حالی است که مالیات یکی از منابعی است که می تواند جایگزین درآمدهای نفتی شود. در بسیاری از کشورها قوانین مالیاتی به گونه ای اجرا می شود که می تواند از بسیاری از معاملات و دلالی ها جلوگیری می کند. درآمد واقعی برای کشور درآمد مالیاتی است و از این طریق می توان کسری بودجه را جبران کرد. این روند درستی است که جابه جایی کالا و خدمات قابل نظارت و بررسی باشد.
وی با اشاره به رونمایی از سامانه مودیان اظهار کرد: سامانه مودیان با سه زیرسامانه اصلی شامل سامانه جمع آوری اطلاعات، سامانه ثبت نام و عضویت و سامانه کارپوشه مودیان، نهایی و آماده شده و بعد از رونمایی، در موعد مقرر برای اجرای قانون پایانه های فروشگاهی از آن بهره برداری می شود. با اجرای این سازکار کلیه مودیان و صاحبان کسب وکار برای فروش کلیه کالاها و خدمات خود، صورت حساب الکترونیکی صادر و اطلاعات آن را به سامانه مودیان ارسال می کنند تا مبنای محاسبه مالیات بر ارزش افزوده افراد قرار گیرد. این اقدام تا حد زیادی می تواند جلوی فرار مالیاتی را بگیرد و اجرای عدالت در زمینه پرداخت مالیات را تسهیل کند و یقینا با تمهیداتی که اندیشیده شده میزان قابل توجهی از تراکنش ها شامل بخشودگی و معافیت های مالیاتی می شود. در مجموع با اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان به سمت اجرای قانون در نظام هوشمند مالیاتی حرکت خواهیم کرد که دستاوردهای خوبی برای کشور خواهد داشت.
کابوس فرارهای مالیاتی
مدیرکل دفتر فنی و اعتراضات معاونت ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی با اشاره به فرارهای مالیاتی صورت گرفته گفت: مسئله مهمی که همواره دغدغه دولت ها و نظام مالیاتی در کشور بوده فرارهای مالیاتی است. برخی از افراد به هر شکلی یا به دلیل جایگاهی که دارند یا به واسطه فرصت های ایجادشده از پرداخت مالیات شانه خالی می کنند که این مسئله همواره آسیب های اقتصادی و اجتماعی به کشور وارد کرده و عامل بی عدالتی بوده، اما با بهره برداری از سامانه هوشمند مالیاتی و اطلاعات به روز مودیان قطعا این مسئله کاهش می یابد. هنگامی که نظام معاملاتی کشور سامان گیرد امکان فرار مالیاتی وجود ندارد.
پزشکان حق دارند
ابراهیم بیگی درباره فرارهای مالیاتی برخی پزشکان بیان کرد: گلایه مندی پزشکان بحق است، به دلیل اینکه این قانون به صورت همگانی اجرا نشده است. این ابهام برای ما وجود دارد که چرا باید در اجرای این قانون دسته بندی انجام شود؟ در حالی که اعتقاد ما اجرای همگانی است. سامانه ای که برای رصد درآمد و دریافت مالیات پزشکان ایجاد شده بسیار خوب است، اما بهتر بود این قانون به صورت همگانی اجرا می شد.
وی با اشاره به آسیب هایی که ممکن است به دلیل نبود اطلاعات کافی در زمینه دریافت مالیات ایجاد شود، گفت: اکنون که محاسبه مالیات افراد از طریق میزان تراکنش های آنها است، شاهد این موضوع هستیم که بسیاری از افراد در معاملات خواهان پول نقد، سکه، طلا و... که امکان ثبت آنها وجود ندارد، هستند؛ بر همین اساس باید مراقب بود این اقدام که در راستای شفاف سازی بیشتر انجام می شود، موجب مقاومت اجتماعی نشود.
راهکار چیست؟
مدیرکل دفتر فنی و اعتراضات معاونت ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی در بیان راهکارهایی برای مالیات ستانی مطلوب تر اظهار کرد: اگر بتوانیم نظارت جامع و کاملی بر کالا و خدمات داشته باشیم می توانیم ادعا کنیم نظم مالی داریم. راهکار اصلی، ایجاد نظام های مالی، پولی و مبادلاتی و اجرای یکسان این موارد در کشور است.
اجرای همگانی طرح های مالیات ستانی
محمد رزاقی، کارشناس امور مالیاتی درباره تاثیر دریافت مالیات به صمت گفت: یکی از اقدامات مفیدی که کشور را به شفافیت مالی بیشتری خواهد رساند، دریافت مالیات به ویژه از حساب هایی است که گردش مالی بالایی دارند، زیرا در اقتصاد بسیار کمک کننده خواهد بود. در بیشتر کشورها درآمد مالیاتی، بخش مهمی از منابع دولت ها به شمار می آید؛ البته در صورتی که قوانین و دستورالعمل های مالیاتی شفاف باشد و ضمانت های اجرایی محکم و کافی هم برای آنها در نظر گرفته شود. وی در تشریح موضوع فرارهای مالیاتی پزشکان اظهار کرد: گاهی دیده می شود که پزشکان چند حساب بانکی دارند یا در برخورد با مراجعان تقاضای پول نقد می کنند. البته در بسیاری از مشاغل فرار مالیاتی صورت می گیرد، اما مردم نسبت به پزشکان به دلیل درآمد بالایی که دارند حساس تر از سایر مودیان هستند.
زیرساخت لازم است
این کارشناس امور مالیاتی با اشاره به تفکیک حساب های تجاری و غیرتجاری برای دریافت مالیات بیان کرد: شفاف سازی اقتصادی تنها با تفکیک حساب های تجاری و غیرتجاری محقق نخواهد شد. باید سیستم به شکلی تعبیه شود که بتواند در تنظیم گری اقتصادی تاثیر بگذارد. تاثیرگذاری بیشتر این مسئله در شرایطی خواهد بود که مبلغی تعیین کنند و تراکنش بیشتر از آن تجاری اعلام شود. البته این موضوع نیاز به روزآمدکردن سیستم سازمان امور مالیاتی دارد تا بتوانند به خوبی از آن بهره برداری کنند. تفکیک حساب های شخصی و تجاری برای دریافت مالیات نیاز به زیرساخت دارد و در صورت تحقق در جلوگیری از فرار مالیاتی بسیار موثر واقع خواهد شود، اما برای انجام این کار باید آموزش موردتوجه قرار گیرد. قانون هر اندازه که خوب و مفید باشد، بدون انجام اطلاع رسانی نتیجه موردنظر را به دست نمی دهد. چنانچه در این زمینه آموزش و اطلاع رسانی ملاک عمل قرار گیرد، حتی در قاچاق کالا هم می تواند موثر واقع شود.
راهکار چیست؟
رزاقی در بیان راهکارهایی برای جلوگیری از فرار مالیاتی اظهارکرد: راه های زیادی برای کنترل درآمدها و جلوگیری از فرار مالیاتی وجود دارد، اما بهتر است به بررسی روش های اجرا شده در کشورهای موفق در این حوزه پرداخته شود. در واقع راهکار اصلی مطالعه نمونه های موفق در کشورهای دیگر و ابتکارهای جدید است. البته راهکار درست این است که تصمیم گیری برای دریافت مالیات را در مشاغل مختلف تقسیم بندی کنند تا بتوانند کنترل بهتری داشته باشند. اگر قرار است کنترلی بر میزان درآمد و دریافت مالیات متناسب با آن صورت گیرد باید به طور همگانی و در رابطه با همه فعالان اقتصادی باشد.
سخن پایانی
به نظر می رسد با شناسایی کارتخوان ها، حساب های تجاری و تفکیک آن از حساب های شخصی دیگر امکان فرار از پرداخت مالیات وجود ندارد، اما این بار گروهی از تحصیلکردگان کشور که همان پزشکان هستند در تلاشی اساسی برای دور زدن قانون مالیات هستند. بسیاری از مسئولان مربوطه این موضوع را تکذیب می کنند، این در حالی است که معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی خاطرنشان کرد: سازمان نظام پزشکی مدعی این نیست که تمامی اعضای جامعه پزشکی به طور مرتب و منظم مالیات پرداخت می کنند و هیچ تخلفی در این صنف وجود ندارد، اما در کشوری که مالیات واقعی از خیلی افراد و سازمان ها اخذ نمی شود و درصد بالایی از افراد و نهادهایی که صاحبان اصلی سرمایه در کشور هستند شامل عطوفت مالیاتی می شوند، لبه تیز انتقادات و نظارت متوجه افراد و صنفی است که بیشترین، ارزنده ترین و حیاتی ترین خدمات را به جامعه ارائه می دهند. ما پیشنهاد می کنیم آقای مسئول سری به نزدیک ترین مطب در محدوده محل زندگی خود بزند تا حال بد بیمارانی را ببیند که در چالش هایی برای تهیه پول نقد هستند. اصلا رقم این مالیات چقدر است که باعث شده برخی از پزشکان سوگند معروف خود را از یاد ببرند!
