بسیاری از مردم بر این باورند که دولت باید با گران شدن قیمت دارو در کشور مقابله کند تا مردم در تامین این نیار ضروری خود دچار مشکلات بیشتری نشوند. البته در مقابل نیز تولیدکنندگان و واردکنندگان دارو این افزایش قیمت را با توجه به تغییرات منشأ ارزی درباره برخی اقلام دارویی طبیعی می‌دانند. تولیدکنندگان دارو در این زمینه معتقدند چاره‌ای جز افزایش قیمت دارو وجود نداشته و در غیر این صورت شرکت‌های دارویی دچار ورشکستگی می‌شوند.

صمت در این زمینه با سیدحسام‌الدین شریف‌نیا، عضو هیات‌مدیره انجمن اقتصاد و دارو و استادیار دانشگاه گفت‌و‌گو کرده که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:

دلیل افزایش قیمت برخی اقلام دارویی چیست؟

تغییر قیمت‌های اخیر در حوزه دارو بیشتر به دلیل تغییر منشأ ارزی مواد اولیه است که بخش مهمی از قیمت تمام‌شده دارو را تشکیل می‌دهد. دسترسی به ارز ترجیحی تا امروز از چالش‌های قیمت‌گذاری صنعت دارو به شمار رفته است. اما در کل با توجه به اثربخشی ناچیز ارز ترجیحی در حوزه دارو، این‌بار دولت نیز هم‌صدا با تولیدکنندگان به دنبال آزادسازی قیمت ارز دارو است. در حال ‌حاضر ترجیح دولت این است که ارز ترجیحی درباره اقلام کمتر ضروری حذف شود و احتمالا در سال‌های آینده شاهد حذف کلی ارز ترجیحی از صنعت دارو خواهیم بود. افزایش جهانی قیمت مواد اولیه نیز یکی از عوامل تغییر قیمت داروها در کشور است که طی یک سال گذشته تغییر و تحولات فراوانی داشته و منجر به افزایش قیمت تمام‌شده داروها شده است. البته این تعیین قیمت‌ها نه توسط خود تولیدکنندگان، که توسط شورای قیمت‌گذاری دارو در سازمان غذا و دارو و برمبنای مستندات ارائه‌شده توسط تولید‌کنندگان انجام می‌شود.

حذف ارز ترجیحی واردات دارو باعث افزایش فشار مالی به مصرف‌کننده نخواهد شد؟

وقتی درباره دارو صحبت می‌کنیم باید دو موضوع دسترسی و افزایش قیمت را در کنار یکدیگر قرار دهیم و براساس اثرات هر یک به بررسی آن بپردازیم. بر این مبنا، وقتی شرکت‌های تولیدکننده ارز دولتی دریافت ‌می‌کنند، به دلیل محدودیت میزان این ارز، برخی از مواد اولیه را وارد نمی‌‌کند و برخی داروها تولید نمی‌‌شود. به این ترتیب، درباره برخی اقلام دارویی در کشور با کمبود مواجه خواهیم بود. بنابراین آزاد‌سازی قیمت ارز دارو می‌تواند در موضوع در دسترس قرار گرفتن داروها و برداشته شدن محدودیت تولید مفید باشد. دولت و سازمان غذا و دارو نیز که در دسترس بودن داروها را دارای اولویت بیشتری می‌دانند، طبیعی است که این راه را برای تامین دارو در کشور انتخاب می‌کنند.

اما در این صورت فشار اقتصادی بر دوش مصرف‌کننده دارو سنگینی خواهد کرد...

بله؛ آزادسازی قیمت ارز با توجه به توان پرداخت مردم آنها را تحت فشار می‌گذارد و این نیز موضوعی متفاوت و مهم است. بنابراین اگر بنا به آزادسازی قیمت ارز باشد باید، راهکاری برای جبران فاصله قیمتی آن در نظر گرفته شود‌ زیرا در هر حال شرایط اقتصادی نباید به گونه‌ای به مصرف‌کننده فشار بیاورد که با حذف دارو از سبد خانوار سلامت خود را به خطر بیندازد.

راهکار آن چیست؟

در این بخش بیمه‌ها باید به جبران این اختلاف قیمت ورود ‌کرده و اختلاف قیمت را به مصرف‌کننده دارو پرداخت کنند. اما متاسفانه بیمه‌ها هنوز در این زمینه ضعف دارند. انتظار بر این است که بیمه‌ها زودتر از افزایش قیمت داروها برای جبران اختلاف قیمتی برنامه‌ریزی و زودتر مکانیسم‌های جبرانی را فعال کنند؛ در صورتی که در شرایط فعلی بیمه‌ها معمولا از این روند عقب هستند. در وضعیت کنونی چند ماه پس از تغییرات قیمت، بیمه‌ها وارد عمل می‌شوند که این کندی واکنش، موجب ایجاد برخی مشکلات در نظام سلامت کشور می‌شود. امروز ارز ترجیحی بسیاری از داروها برداشته شده و برنامه‌ریزی‌های به گونه‌ای است که به‌تدریج این روند برای همه داروها انجام شود؛ البته دولت با توجه به منابع محدود خود ترجیح می‌دهد منابع ارز ترجیحی را در اختیار داروهای ضروری‌تر قرار دهد و برخی اقلام را از فهرست دریافت ارز ترجیحی خارج کند.

آیا شرکت‌ها خود می‌توانند پیشنهاد خروج از فهرست ارز ترجیحی را ارائه دهند؟

خیر؛ اگر بنا به خواست تولیدکنندگان بود که آنها سال‌هاست تقاضا دارند ارز ترجیحی دارو حذف شود. اما این سازمان غذا و دارو است که براساس اولویت‌های دارویی کشور، تعیین می‌کند ارز ترجیحی به کدام موارد اختصاص یابد؛ البته همان‌طور که اشاره شد این روند خروج از پوشش ارز ترجیحی به‌تدریج برای تمام اقلام دارویی اجرایی خواهد شد.

سرعت این روند چگونه خواهد بود؟

این روند در درجه اول به منابع ارزی دارو و پس از آن به عملکرد بیمه‌ها بستگی دارد. اگر برنامه‌ریزی‌ها و زیرساخت‌های لازم درباره پوشش داروها توسط سازمان‌های بیمه‌گر اعمال شود، آزادسازی ارزی در مورد داروها نیز با روند سریع‌تری اتفاق خواهد افتاد.