گردهم‌آیی مسئولان و کارشناسان در قالب نشست‌ها و همایش‌ها نیز برای اقناع گروه مقابل ادامه دارد. برهمین اساس چندی پیش نشستی به ریاست سازمان بورس، مدیران و مسئولان ایران خودرو، سایپا، بهمن، اساتید، صاحب‌نظران و نخبگان اقتصادی و جمعی از اصحاب رسانه برگزار شد. صمت در این گزارش مزایای این سیاست در راستای ساماندهی بازار و دلایل مخالفت برخی از نگاه کارشناسان پرداخته است.

موافقان؛ بهترین راهکار برای حذف رانت و سوداگری در بازار خودرو را عرضه این محصول در بورس کالا دانسته و معتقدند با عرضه خودرو در بورس شاهد احیای صنعت خودرو، رشد تولید، حمایت از مصرف‌کنندگان و سهامداران خودرو خواهیم بود. همچنین این گروه امیدوارند با عرضه خودرو در بورس کالا، بساط تفاوت قیمتی فاحش و ساختار رانتی موجود در بازار خودرو بر چیده شده و به مرور شاهد احیای صنعت خودرو، رشد تولید، حمایت از مصرف‌کنندگان و سهامداران خودرو باشیم.

کاهش زیان‌انباشته سال قبل

مدیرعامل ایران خودرو با اشاره به عرضه ۳۶ هزار خودرو در بورس کالا از ابتدای امسال تاکنون تاکید کرد که شیوه قرعه کشی خودرو، محکوم به شکست خواهد بود.

صمتبه گزارش ایکوپرس، مهدی خطیبی در نشست اقتصادی تبیین مزایای عرضه خودرو در بورس کالا که در دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد، گفت: با عرضه ۳۶ هزار خودرو در بورس کالا، علاوه بر جلوگیری از زیان ۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومانی، به همین میزان، زیان انباشته سال قبل را هم کاهش دادیم. وی اضافه کرد: مشتریان، خودروی ۶۰۰ میلیون تومانی بازار را در بورس کالا ۱۸۰ میلیون تومان ارزان‌تر خریده‌اند. خطیبی گفت: عملکرد ایران خودرو در حوزه اطلاع‌رسانی کاملا شفاف است و عرضه خودرو در بورس کالا را روش مناسبی برای عرضه خودرو می‌دانیم. وی ادامه داد: ما مجبور هستیم ک محصولاتمان را زیر نرخ تمام‌شده بفروشیم و این موضوع سبب ادامه‌دار شدن قرعه‌کشی‌ها خواهد شد. برهمین اساس نیز برای حدود ۲۱ هزار خودرو، بیش از ۹ و نیم میلیون نفر ثبت‌نام داشتیم.

ارزش صنعت خودرو در بازار سرمایه

صمتمجید عشقی، رئیس سازمان بورس نیز با اشاره به اینکه صنعت خودرو بین ۳ تا ۴ درصد ارزش کل بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد گفت: این درحالی است از نظر معاملاتی ۲۰ درصد حجم معاملات بورس مربوط به این صنعت است، بر این اساس اهمیت بالایی در بازار سرمایه دارد.

وی گفت: قیمت‌گذاری دستوری، ضعف فناوری، مقیاس تولید، ساختار مالی، سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، زیان انباشته بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومانی و مالکیت دولتی با وجود سهم اندک دولت، از جمله عارضه‌های این صنعت در سال‌های گذشته بود که سبب شد خروجی آن محصولاتی باشد که نتوانست رضایت مشتریان را جلب کند.

رئیس سازمان بورس تاکید کرد: این سازمان وکیل مدافع هیچ صنعتی از جمله صنعت خودرو نیست و باید برای حل عارضه‌های موجود و مشکلات، راه‌حل ارائه کنیم.

مشکل قیمت‌گذاری دستوری

وی ادامه داد: یکی از موضوعات اساسی در صنعت خودرو، قیمت‌گذاری دستوری است که به‌ویژه در ۵، ۶ سال گذشته موجب زیاندهی در این صنعت شد. همچنین موجب شد هیچ‌یک از اصلاحات برای حل عارضه‌های یادشده به نتیجه نرسد. با این ساختار مالی خودروسازان و چشم‌انداز درآمدی هیچ‌کس جرات سرمایه‌گذاری در این صنعت را ندارد.

وی ادامه داد: سیاست‌های ما باید هم‌زمان با دیدن ساختار مالی خودروسازان، واگذاری صنعت خودرو و مسئله قیمت‌های دستوری به صورت بسته‌ای با هم و در کنار هم دیده و اجرایی شوند.

عشقی تاکید کرد: کالایی که دارای بازار سنتی ریشه‌دار هستند، وقتی وارد بورس می‌شوند،‌در ابتدای مسیر دچار تلاطم می‌شوند، همچون عرضه سیمان در بورس کالا در خرداد که اتفاقا با قطعی‌های برق مصادف شد. این همزمانی باعث ایجاد هجمه سنگینی برای بازار سرمایه شد و اینطور عنوان شد که سیمان با ورود به بورس کالا گران شده است؛ در حالی که با گذشت زمان و فروکش تلاطم امروز دیگر هیچ تلاطم قیمتی برای آن وجود ندارد.

وی خاطرنشان کرد: اگر تا یکی، دو ماه آینده فرآیند عرضه خودرو در بورس کالا تداوم یافته و عرضه‌ها به‌طور منظم و با برنامه افزایش یابد، به بسیاری از مسائل پاسخ داده خواهد شد.

رئیس سازمان بورس معتقد است که تقاضای واقعی خودرو اعدادی که ملاحظه می‌کنیم نیست و شاهد بودیم در عرضه اخیر ایران خودرو، از حدود ۱۳ میلیون نفری که واجد شرایط بودند، ۱۰ میلیون نفر شرکت کردند که به معنای یک لاتاری و بخت‌آزمایی ملی به تمام معنا بود.

وی اظهارکرد: در بورس کالا، اصل بر این است که کالا در نرخ پایه معامله شود و اگر رقابتی نامتعارف به وجود آید، به‌طور قطع مشکلی در جایی وجود دارد. عشقی تاکید کرد: هدف از عرضه خودرو در بورس کالا، ارتقای کمی و کیفی تولیدات خودروسازان است تا در نهایت رضایت مشتریان را شاهد باشیم.

دلالان، مانع عرضه خودرو در بورس

صمتاین اظهارات در حالی عنوان می‌شود که بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند افرادی که از این راه دلالی کرده و سودهای کلانی را به جیب می‌زدند کارشکنی‌هایی در روند عرضه خودرو در بورس انجام داده و وزارت صمت می‌تواند با مدیریت صحیح از این برهه نیز عبور کند.

مهدی ساسانی از جمله این کارشناسان است با اشاره به اعمال سیاست قیمت‌گذاری دستور در چند سال گذشته این بازار گفت: در این فرآیند کارخانه موظف بود با همان نرخ دستوری محصول را به فروش برساند: از طرفی فاصله زیادی در نرخ بازار آزاد و نرخ کارخانه شکل گرفته بود و باعث ایجاد رانت برای بعضی از خریداران می‌شد؛ به نحوی که خودرو با نرخ کارخانه به‌دست عده‌ای رسیده تا بتوانند خودرو را در بازار آزاد فروخته و سود کلانی از راه دلالی به‌دست آوردند.

ساسانی افزود: از زمانی که راهکار فروش خودرو در بورس کالا مطرح شد، باعث ایجاد شفافیت در معاملات خودرو شده و اکنون متقاضیان بازار خودرو، خریداران واقعی بوده و با هر کد ملی صرفا می‌توان یک بار می‌شود خودرو را خرید.

این کارشناس اضافه کرد: در ابتدای عرضه خودرو در بورس با توجه به کمبود عرضه و بالا بودن تقاضا باعث افزایش نرخ خودرو نسبت به کارخانه و حتی در مواردی بیشتر از نرخ بازار آزاد شد، اما با افزایش عرضه خودرو در بورس کالا، نرخ خودرو فاصله زیادی با بازار آزاد پیدا کرده و هم مردم و هم خودروساز از این موضوع نفع بردند، در ادامه نیز با افزایش عرضه قیمت‌ها می‌تواند به سمت قیمت‌های معقولی پیش برود.

مهدی ساسانی افزود: هفته گذشته شاهد عرضه ۱۰ هزار خودرو دناپلاس در بورس بودیم که با تمام هزینه‌های جانبی اعم از مالیات، شماره گذاری، بیمه قیمت‌ای خودرو حدود ۴۳۰ میلیون تومان تمام شد، در حالی که این خودرو در بازار آزاد با نرخ ۶۰۰ تا ۶۲۰ میلیون تومان در حال معامله است. تداوم عرضه در بورس کالا می‌تواند نرخ بازار آزاد را کاهش داده و هم به نفع کارخانه و هم به نفع مردم است.

سخن پایانی

به گفته بسیاری از کارشناسان، افرادی که از این راه دلالی کرده و سودهای کلانی را به جیب می‌زدند کارشکنی‌هایی را انجام داده و انتظار می‌رود با مدیریت صحیح وزارت صمت بتوان عرضه را در بورس کالا افزایش داده و عرضه و تقاضا بعد از مدت‌ها به میزان واقعی برسد.