نجات اقتصاد با توسعه دانش‌بنیان‌ها
معاون اول رئیس‌جمهوری تاکید کرد: نام‌گذاری امسال از سوی رهبر معظم انقلاب تنها در حد شعار و اقدامات تبلیغاتی نخواهد بود، بلکه تمام امکانات، ظرفیت‌ها و تلاش اعضای دولت سیزدهم برای تحقق این شعار به‌کار گرفته می‌شود.
محمد مخبر در نخستین جلسه برنامه‌ریزی تحقق شعار سال درباره تولید دانش‌بنیان، تسلط و اشراف علمی وزرای کابینه دولت سیزدهم بر مسائل مهم به‌ویژه بخش اقتصادی را از امتیازات مهم برای تحقق عملی شعار امسال برشمرد و گفت: این مزیت مهم به دولت کمک می‌کند تا پس از تشخیص مسائل، راهکارهای اساسی، عملیاتی و واقع‌بینانه برای تولید دانش‌بنیان و اشتغالزایی در کشور ارائه کند. معاون اول رئیس‌جمهوری با اشاره به نام‌گذاری سال ۱۴۰۱ با عنوان «تولید، دانش‌بنیان، اشتغال آفرین» از سوی رهبر معظم انقلاب تاکید کرد: انتخاب شعار سال توسط رهبر معظم انقلاب راه نجات اقتصاد کشور است و جهت‌گیری اقتصادی یک سال آینده کشور را مشخص می‌کند. مخبر همچنین در تشریح خصوصیات و ملزومات اقتصاد و تولید دانش‌بنیان با اشاره به اهمیت جلوگیری از واردات تاکید کرد: در تولید دانش‌بنیان باید کشور را از واردات محصولات و فناوری‌های راهبردی بی‌نیاز کنیم و پس از بررسی‌های دقیق نیاز اساسی کشور در زمینه واردات شناسایی و بر تولید دانش‌بنیان آن محصول یا فناوری تمرکز شود تا کشور دچار چالش‌هایی مانند آنچه در گذشته رخ داد، نشود. آنچه در ادامه می‌خوانید نظر برخی نمایندگان مجلس درباره الزامات تحقق شعار سال است.
نگرش هدفمند در تولید اقتصاد محور
مصطفی نخعی- سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی: انتخاب شعارهای سال در چند سال اخیر نشان از نگرش هدفمند رهبری در تولید اقتصادمحور دارد و طرح جهش تولید دانش‌بنیان نیز برهمین اساس در مجلس تصویب شده است. با انتخاب شعار سال از سوی رهبر معظم انقلاب و شعارهایی که در چند سال اخیر انتخاب کردند به اهمیت تولید، کمیت، رشد تولید و جهش اقتصادی در تولید پی می‌بریم. این شعارها نشان می‌دهد تولید باید چه کیفیتی داشته باشد و تولید مطلوب چه ویژگی‌هایی دارد؛ براساس موارد یادشده به این مهم می‌رسیم که دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین بودن از ویژگی‌‌های تولید مطلوب است.
مجلس شورای اسلامی نیز برای حمایت از تولید از ابتدای سال ۱۴۰۰ مسائل مهمی را در دستور کار قرار داد، به‌طوری که در بودجه ۱۴۰۰ منابع خوبی شامل هزار میلیارد تومان تسهیلات در اختیار صندوق نوآوری و شکوفایی قرار داده شد تا در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان گام بردارد.
این اعتبار به ۳ برابر افزایش یافت و به ۳ هزار میلیارد تومان رسید و بر حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در بودجه ۱۴۰۱ تاکید شده است. علاوه بر این برای تولید دانش‌بنیان طرح تسهیلات و صدور مجوزهای کسب‌وکارها را داشتیم که ابلاغ شد.
تحقق شعار سال نیازمند همت همگانی
امیرقلی جعفری- عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط‌زیست مجلس: تحقق شعار سال نیازمند همت همه ارکان کشور از جمله دستگاه‌های حاکمیتی و حکومتی، مردم و بخش خصوصی است. برای تحقق شعار سال همه بخش‌ها و ارکان کشور باید همت لازم را داشته باشند و با اتحاد و همدلی زمینه تحقق این شعار سازنده را فراهم کنند.
یکی از مهم‌ترین الزاماتی که برای تحقق شعار به آن نیاز داریم تغییر نگاه و نگرش بخش‌های مختلف به مقوله تولید است؛ به این نحو که باید به تولید به‌عنوان یک ارزش نگاه شود و این تغییر نگاه هم باید در مسئولان و هم در مردم ایجاد شود.
در کشورهای پیشرفته دنیا برای تولید و تولیدکنندگان اهمیت و ارزش خاصی قائل هستند، اما این موضوع در کشور ما آن‌طور که باید مورد توجه قرار نمی‌گیرد؛ از همین رو نیاز داریم به مقوله تولید توجه بیشتری شود و موانعی که فرا روی آن وجود دارد از میان برداشته شود. اینچنین است که روند راه‌اندازی کسب‌وکار و فعالیت‌های تولیدی در کشور همچنان با مشکلاتی همراه است.
در برخی موارد کاغذبازی اداری و طولانی بودن روند ایجاد بنگاه‌های تولیدی در کشور برای تولیدکننده طاقت‌فرسا و خسته‌کننده است و این موضوع انرژی و انگیزه تولیدکننده را از بین می‌برد.
باید این روند اصلاح شود و جایگاه تولید و تولیدکننده در کشور بیش از این ارتقا یابد و به تولید به‌عنوان یک ارزش نگاه شود.
در سال‌های گذشته اقداماتی در زمینه تحقق شعارهای سال انجام شد اما آنچه که انجام شده تا وضعیت ایده‌آل فاصله دارد و این می‌طلبد در سال جدید اقدامات بیشتر و موثرتری انجام گیرد. اعمال مشوق‌های قانونی می‌تواند در راستای حمایت و پشتیبانی از بخش تولید نقش موثری داشته باشد.
باید از همه ظرفیت‌ها در همین راستا بهره گرفت و باتوجه به اینکه در جنگ اقتصادی با دشمن قرار داریم باید تا می‌توانیم بخش تولید را تقویت کنیم.
تسهیل در واردات ماشین‌آلات و مواد اولیه از جمله مشوق‌های لازم برای بخش تولید به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر پیشنهاد می‌شود وزیر امور خارجه، سفیران کشور در نقاط مختلف جهان را مکلف به برگزیدن مشاور اقتصادی کند تا از این طریق بتوان با بازاریابی و رونق صادرات چرخ تولید را بیش از پیش به حرکت در آورد.
تاکید مجلس بر اجرای قانون جهش تولید دانش‌بنیان
مهدی طغیانی- عضو کمیسیون اقتصادی مجلس: توسعه اقتصاد دانش‌بنیان از گذشته در کشور در حال پیگیری است، اما باتوجه به نام‌گذاری امسال تلاش در این جهت چند برابر می‌شود. در آخرین روزهای سال گذشته نیز در مجلس شورای اسلامی طرح «جهش تولید دانش‌بنیان» به تصویب رسید و حتی ایراداتش در شورای نگهبان برطرف و از حمایت‌های خوبی برخوردار شده است که در آن مالیات گمرکی و بانکی و حمایت دستگاه‌های دولتی برای تامین اقلام راهبردی مد نظر قرار گرفته است.
خوشبختانه در زمینه زیرساختی و اجرای قانون ظرفیت بزرگی ایجاد شده که شرکت‌های دانش‌بنیان باید به آن ورود پیدا کنند. در سال ۱۴۰۱ باتوجه به شعار سال و نیز نرخ بیکاری باید برای بیکاران فارغ‌التحصیلان دانشگاهی فکر اساسی و از ظرفیت آنها استفاده شود. به‌علاوه اینکه باید توجه داشت اشتغالزایی در اقتصاد دانش‌بنیان مانند سایر صنایع اقتصادی به‌صورت فیزیکی نیست. جنس سرمایه‌گذاری در اقتصاد دانش‌بنیان براساس ایده‌های خلاقانه و فناوری در وزن کم، اندازه کوچک اما پرارزش است. در اقتصاد دانش‌بنیان بهره‌برداری با اقتصاد معدنی یا کشاورزی متفاوت است و همه چیز در زمینه علمی و فناوری شکل می‌گیرد که بقای آنها به حمایت‌های موثر و تامین مالی بستگی دارد.
البته حمایت دولت برای ایجاد بازار صادراتی در اکوسیستم اقتصاد دانش‌بنیان، برند‌سازی و بازاریابی بی‌تاثیر نیست و می‌تواند زمینه اشتغال حتی بیش از ۱۰۰ نفر را تامین و برای شرکت‌های داخلی و خارجی ارزش‌آفرینی کند. در نهایت باید به این نکته توجه داشت که مبنای پیشرفت اقتصاد دانش‌بنیان ایده است.
تحقق شعار سال کلید حل تمامی مشکلات
علی‌اکبر علیزاده- عضو کمیسیون کشاورزی مجلس: مسئولان باید به این باور برسند که مشکلات کشور، بیشتر داخلی است و کلید حل این مشکلات در تحقق شعار سال است.
برای تحقق شعار سال و عمل به فرمایش رهبر معظم انقلاب، همه مسئولان باید توان خود را به کار گیرند، چراکه کلید حل مشکلات در داخل کشور است. اصلی‌ترین راهکار رفع مشکلات کشور تولید داخلی است که به‌دنبال آن می‌توانیم افزایش ارزش پول، ایجاد اشتغال، فراوانی نعمت و رفع مشکل اقتصاد مردم را شاهد باشیم.
در سال‌های گذشته نیز رهبر معظم انقلاب، تولید را محور شعارهای سال قرار می‌دادند که در راستای آن کوشش‌هایی انجام شد. رفع موانع تولید و پشتیبانی از تولید، دو هدف شعار سال گذشته بود که با تحقق این شعار، پنجره کسب‌وکار رونق می‌یافت. پشتیبانی از سرمایه‌گذاری و کمک به تولید، ضرورتی برای رسیدن به تولید مطلوب است که باید در این راستا جلوی واردات غلط گرفته شود.
اصلاح قانون خرید محصولات کشاورزی، رفع مشکلات بورس و جذب نقدینگی، نظارت بر واحدهای صنعتی و تصویب ساخت سالانه یک میلیون مسکن توسط دولت، از جمله اقدام‌های مجلس در راستای رفع موانع تولید و پشتیبانی از تولید داخلی بوده است.
سازماندهی نخبگان در شرکت‌های دانش‌بنیان
عزت‌اله اکبری تالارپشتی- رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس: رهبری حکیم انقلاب بار دیگر مسئله تولید را اولویت کشور اعلام کردند. سازماندهی نخبگان در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان، کلید حل مشکلات تولیدکنندگان داخلی و بی‌اثرکردن تحریم دشمنان است. این سیاست را با حساسیت دوچندان در کمیسیون صنایع و معادن مجلس دنبال خواهیم کرد. مجلس شورای اسلامی نیز در بودجه ۱۴۰۱ با پیش‌بینی منابع لازم برای اجرای قانون، گام بزرگی برداشت.
علاوه بر پیگیری اجرای طرح، تمام همت خود را صرف اعتلای اقتصاد دانش‌بنیان خواهیم کرد. قدم بعدی دانش‌بنیان‌کردن صنایع بزرگ است.
ضرورت ایجاد زیرساخت توسعه محصولات دانش‌بنیان
علی خضریان- عضو هیات رئیسه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس: یکی از عوامل موثر در پیشرفت درون‌زا، رشد فناوری است و از آن حیث که تحقیقات را در کشور افزایش می‌دهد، می‌تواند بازدهی عوامل دیگر مانند اشتغال و تولید را نیز افزایش دهد و باعث افزایش بهره‌وری نیروی کار و تعمیق سرمایه شود و در نهایت رشد اقتصادی کشور را تضمین کند. قابل ذکر است که پیشرفت فنی مورد بحث در اقتصاد، پیشرفت‌های تکنولوژیکی است که در فرآیند تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ بنابراین توسعه تولیدات دانش‌بنیان که بتواند به توسعه تحقیقات در کشور منجر شود، تاثیر زیادی بر تحقق رشد اقتصادی مداوم در کشور دارد.
تولید دانش‌بنیان خلاف تولید سنتی، بر ابتکار و خلاقیت استوار است و فراوانی نیروی انسانی تحصیلکرده و متخصص نقش مهمی در پدید آمدن مزیت رقابتی ایفا می‌کند و از آنجایی که ایران از این منظر در جایگاه مناسبی قرار دارد، می‌تواند در تولید دانش‌بنیان با شرایط رقابتی بهتری عمل کند. یکی از مهم‌ترین راه‌های تولید دانش‌بنیان در عصر هوش مصنوعی، توجه به ظرفیت جوانان نخبه و سرمایه‌گذاری در حوزه مشاغل سایبرپایه است و از آنجایی که تولید فناوری دانش‌بنیان دشوار و زمان‌بر است، باعث ایجاد انحصار در این محصولات برای صاحبان این فناوری می‌شود.
ویژگی انحصار باعث شده در صورت قطع ارائه آن ازسوی صاحبان فناوری، امکان تولید آن در کوتاه‌مدت وجود نداشته باشد. این مسئله می‌تواند در تولید و اقتصاد کشور نقصان‌های زیادی پدید آورد؛ بنابراین فراهم‌آوری زیرساخت‌های توسعه محصولات دانش‌بنیان به‌‌منظور حفظ استقلال ضرورتی انکارناپذیر است.
آمادگی مجلس برای کمک به تحقق شعار سال
اسماعیل کوثری- عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی: توجه به تولید داخلی مسئله‌ای بسیار مهم است و یکی از برنامه‌های اصلی دولت سیزدهم نیز توجه به مسئله تولید داخلی است. جمهوری اسلامی ایران ظرفیت، امکانات و تجهیزات بسیار زیادی برای تقویت تولید داخلی دارد و ما می‌توانیم در این زمینه بسیار اثرگذار باشیم. اشتغال هم یکی دیگر از مسائل مورد توجه دولت است. جوانان جویای کار باید صاحب شغل شوند و ضرورت دارد شرایطی فراهم شود که امکان اشتغال برای آنان فراهم آید.
ایجاد اشتغال فقط به‌معنای آن نیست که همه افراد کار دولتی داشته باشند، چراکه اگر تمرکز ما روی افزایش کار دولتی باشد، حجم دولت افزایش پیدا می‌کند که این موضوع باعث می‌شود بخش خصوصی نادیده گرفته شود. توجه به فناوری روز و شرکت‌های دانش‌بنیان بسیار مهم است و ما باید از فناوری و ظرفیت‌های دانش‌بنیان در جهت تقویت تولید و اشتغال به‌نحو مطلوب استفاده کنیم. جمهوری اسلامی ایران در زمینه نظامی، سیاسی و دفاعی بسیار کارآمد است و به همه جهانیان نشان داده که در این عرصه‌ها توانمند
است. در سال جدید ما باید روی تقویت تولید و اشتغالزایی تمرکز و به‌گونه‌ای در این راستا حرکت کنیم که زیبنده نظام جمهوری اسلامی و ملت ما باشد. مجلس شورای اسلامی آمادگی لازم را دارد که برای تحقق شعار سال و در صورت ضرورت، قوانینی را به تصویب برساند. ما با قانون‌گذاری و ریل‌گذاری درست تلاش می‌کنیم دولت شعار سال را به نحو احسن عملیاتی کند.
