نخستین سیگنال ورود رمزارزها به معاملات بین ‌ المللی سال گذشته از سوی علیرضا پیمان ‌ پاک رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران فرستاده شد. پیمان ‌ پاک در توئیتی مدعی شد، نخستین ثبت سفارش رسمی واردات با رمز ارز به ارزشی معادل ۱۰ میلیون دلار با موفقیت صورت پذیرفته و تا پایان شهریور استفاده از رمز ارزها و قراردادهای هوشمند در تجارت خارجی عمومیت خواهد یافت.دی سال گذشته نیز بحث رسمیت استفاده از رمز ارز ملی و برقراری تعاملات تجاری از طریق ارز دیجیتال با چند کشور، به ویژه روسیه و چین مطرح شد. حال براساس تازه ‌ ترین اخبار بانک مرکزی مجوز واردات با رمزارزها را صادر کرده و این مجوز در انتظار تایید نهایی وزارت اقتصاد است. در این گزارش صمت مزایای ورود رمزارز در تعاملات تجاری بین ‌ المللی را بررسی کرده است.

ورود گام به گام رمز ارز به اقتصاد ایران

مطابق قانون پولی و بانکی کشور، چاپ و انتشار پول، در انحصار بانک مرکزی است، به همین دلیل در سال ‌ های اخیر، کشمکش ‌ های زیادی بر سر استخراج، تولید و انتشار رمز ارزها، در کشور ما وجود داشته است. اما، با توجه به آثار مثبت این گروه از ارزهای دیجیتال، در نهایت، دولت با هدف رفع محدودیت ‌ های ناشی از تحریم با استفاده از رمزارزها موافقت کرد. در همین راستا واردات با استفاده از رمز ارزها در دستور کار قرار گرفت. به این ترتیب مرداد ۱۴۰۱1، اولین ثبت واردات با این نوع از ارزهای دیجیتال، به مبلغ ۱۰ میلیون دلار انجام و به این ترتیب پس از سال ‌ ها کشمکش، جواز واردات با استفاده از رمزارزها صادر شد. جواز ثبت واردات با رمز ارزها، در آیین ‌ نامه واردات خودرو که شهریور ۱۴۰۱، به تصویب هیات دولت رسید نیز مورد تایید قرار گرفته و به موجب ماده ۷ این آیین ‌ نامه؛ منابع ارزی مورد نیاز این تصویب نامه، از محل ارز حاصل از صادرات، رمزدارایی، ‌ سرمایه ‌ گذاری خارجی و سایر منابع مورد تایید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تامین خواهد شد. منظور از رمزدارایی، همان رمز ارزها می ‌ باشند.

ورود تجارت بین ‌ الملل به فاز جدید

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران گفت: بانک مرکزی مجوز واردات با رمزارزها را صادر کرده است و منتظر تایید نهایی وزارت اقتصاد هستیم.

علیرضا پیمان ‌ پاک اظهارکرد: فرآیند و بستری برپایه بلاکچین تعریف شد تا هم مباحث B2B را پوشش دهد و هم پلتفرم ‌ های ایرانی با کشورهای اطراف ارتباط برقرار کند تا بر پایه رمزارز قابلیت مبادله داشته باشد.رئیس سازمان توسعه تجارت ایران ادامه داد: این امر نیازمند یک سامانه بود چرا که سیستمی که براساس آن صادرکننده رمز ارز بگیرد و به واردکننده منتقل کند، به فرآیندهای فنی نیاز دارد و مهم ‌ تر از آن اینکه باید به سامانه جامع تجارت و سامانه ‌ های تخصیص ارز بانک مرکزی هم متصل باشد. پیمان ‌ پاک تصریح کرد: با کمک اتاق بازرگانی این سامانه را تعریف و طراحی کردیم که اوایل زمستان سال گذشته نیز نهایی و بر بسترهای مرتبط نیز منطبق شد. مشکلی که داشتیم موضوع حساب واسط ریالی بود که تعیین تکلیف و این حساب واسط طراحی شد.

وی با تاکید براینکه بانک مرکزی مجوز مربوطه را صادر کرده و فقط منتظر تأیید نهایی وزارت اقتصاد هستیم، گفت: بنا این بود که اواخر پاییز سال گذشته واردات با استفاده از رمز ارز اجرایی شود، اما راه ‌ اندازی سامانه و سازکار قانونی، عملیاتی شدن آن را به تعویق انداخت. ضمن اینکه با تغییرات در بانک مرکزی مواجه بودیم، اما درحال ‌ حاضر کار تقریبا تمام است و به زودی این فرآیند عملیاتی خواهد شد.

معاون وزیر صمت اظهارکرد: براساس آمار و اطلاعات وزارت صمت و بانک مرکزی، برخی از واحدهای تولیدکننده رمز ارز مجاز در داخل کشور، واردات در ازای رمزارز خودشان انجام دادند که البته عدد بالایی نیست و در حد چند 10 میلیون دلار است؛ اما برآن اساس فرآیند کار را آزمایش کردیم که عمومیت موضوع و راه ‌ اندازی سامانه آن از امسال اجرایی خواهد شد.

تحقق برنامه ‌ های توسعه تجارت بین ‌ الملل

به گفته بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه بلاک ‌ چین و رمز ارز، با استفاده از این ارز دیجیتال بسیاری از بر نامه ‌ های توسعه ‌ ای تجارت بین ‌ الملل محقق خواهد شد.

افشین آشوری، کارشناس بلاک ‌ چین و رمز ارز از جمله این کارشناسان است که در گفت ‌ وگو با صمت گفت: روند سازمان توسعه تجارت برای استفاده از رمزارز در تجارت اقدامی رو به جلو بوده و روند فعلی نشان ‌ گر ظرفیت ‌ های استخراج رمزارز به ‌ عنوان یک صنعت استراتژیک، ارزآور و صادرات ‌ محور است. وی با اشاره به کاهش هزینه نقل ‌ و انتقالات مالی با استفاده از رمزارز گفت: ‌ به دلیل مشکلات ناشی از تحریم، درحال ‌ حاضر نقل و انتقالات مالی و ورود دارایی به کشور از ۸ تا ۱۵ درصد هزینه داردکه این روند با استفاده از رمزارز ساده ‌ تر و با هزینه کمتر انجام خواهد شد.

آشوری در پایان خاطرنشان کرد: یکی از آرزوهای ما تولید و صادرات برق به کشورها در سراسر دنیا است. درحال ‌ حاضر به دلیل مشکلات نقل و انتقال مالی، صادرات برق به کشورهایی که در همسایگی ما نیستند، ممکن نیست و با استفاده از ظرفیت رمزارزها می ‌ توان در راستای تحقق این برنامه گام برداشت. وی افزود: به دلیل محدودیت ‌ های ناشی از تحریم در شرایط فعلی تمامی بازارهای مالی ایران از جمله طلا، سکه با مشکل نقل و انتقال مواجه است اما طلای دیجیتال یا همان بیت ‌ کوین و رمزارزها به راحتی قابل معامله هستند و این مزیت می ‌ تواند پیامدهای مثبتی برای توسعه تجارت داشته باشد.

همکاری سه جانبه برای توسعه تجارت

مصطفی نقی ‌ پورفر، دبیر انجمن فین ‌ تک نیز با اشاره به نقش ارز دیجیتال در تجارت بین ‌ الملل گفت: آینده تجارت بین ‌ المللی در دنیا بر مبنای بلاک ‌ چین و رمز ارز است. چنانچه شرکت دیلویت به عنوان ارایه ‌ دهنده خدمات متنوعی از قبیل حسابداری، مالیات، مدیریت، کسب ‌ وکار، مشاوره و سایر موارد به متقاضیان پیش ‌ بینی کرده در آینده از فناوری بلاک ‌ چین استفاده خواهد کرد. براساس برآوردهای صورت گرفته این بازار بالغ ‌ بر ۱۰ تریلیون دلار ارزش دارد.

دبیر انجمن فین ‌ تک در گفت ‌ وگو با صمت افزود: در سال ‌ های اخیر ایران، روسیه و ترکیه با هدف کمک به تسهیل واردات تجاری به حوزه بلاک ‌ چین و رمزارز ورود کرده و گام ‌ های مثبتی در بحث فناوری برداشته ‌ اند. نقی ‌ پورفر افزود: بانک ‌ های غربی با تشکیل کنسرسیوم ‌ هایی اقدامات جدی ‌ تری در این حوزه داشته و همکاری ایران، روسیه و ترکیه نیز می ‌ تواند الگوی مناسبی برای تجارت بین ‌ الملل باشد. دبیر انجمن فین ‌ تک تاکید کرد: در ایران بیش از دستورالعمل و قانون، نیازمند تغییر مدل ذهنی متولیان دولتی و رگلاتوری هستیم. امیدوارم با همکاری ‌ های بیشتر روند تغییر پارادایم ذهنی تسریع شود.

رمز ارز ملی برگ برنده ایران برای تجارت خارجی

عضو کمیسیون بلاک ‌ چین و رمز ارز نظام صنفی رایانه ‌ ای کشور نیز ورود رسمی رمزارز به مبادلات تجاری را برگ برنده ‌ ای برای تجارت خواند در گفت ‌ وگو با صمت گفت: اعلام آمادگی تهران برای استفاده از رمز ارز ملی در مبادلات تجاری با اندونزی و سایر کشورها بخش عمده ‌ ای از نگرانی تجار کشورهای دیگر را برای تعامل با ایران برطرف می ‌ کند.

قاسم عباسی ضمن بیان این مطلب افزود: فراگیر شدن ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز ( Decentralized coins ) نظیر بیت ‌ کوین، اتریوم، پولکادات و غیره دلایل متعدد و متنوعی دارد. این ارزها در عصر مدرن دیجیتال به ‌ عنوان دارایی دیجیتال تلقی می ‌ شوند. با استفاده از مزایا و قابلیت ‌ های عملیاتی این ارزها می ‌ توان نقاط ضعف بانکداری سنتی مانند سرعت و سهولت در تراکنش ‌ ها را پوشش داد.

پایان عصر حاکمیت بانک ‌ های مرکزی

وی قابلیت انتقال برون ‌ مرزی و جهان ‌ شمولی و عدم امکان دست ‌ کاری قیمت ‌ ها توسط دولت و بانک مرکزی را ازجمله مزایای این سازکار مالی دانست و افزود: نتیجه ‌ این روند منجر به استقبال عمومی از ارزهای دیجیتال بر پایه بستر بلاک چین با قابلیت ‌ های بی ‌ بدیل و ویژگی همتا به همتا و رمزگذاری شد.

این عضو کمیسیون بلاک ‌ چین و رمز ارز نظام صنفی رایانه ‌ ای افزود: این امر یعنی پایان عصر حاکمیت بانک ‌ های مرکزی بر اقتصاد خرد و کلان جامعه درنتیجه بانک ‌ های مرکزی اغلب کشورهای جهان نظیر چین و روسیه و حتی تک تک کشورهای اتحادیه اروپا شروع شده است. وی افزود: این نهادهای پولی و مالی با شناسایی مزایا و قابلیت ‌ های ارزهای دیجیتال در اقدامی متقابل شروع به پایلوت ‌ سازی و راه ‌ اندازی مرکز استراتژیک در بانک مرکزی خودشان کردند. در نهایت محصول این اقدام، تولد ارز دیجیتال ملی بانک ‌ های مرکزی بود. عضو کمیسیون بلاک ‌ چین و رمز ارز نظام صنفی رایانه ‌ ای کشور تاکید کرد: تا امروز ارزهای دیجیتال متمرکز بانک مرکزی ( cbdc ) از منظر علم اقتصاد و بانکداری نوین فارغ از بستر تکنولوژی دولت ‌ ها و بانک ‌ های مرکزی برای انتشار رمز ارز ملی مجبور به اعمال فرآیند پیچیده ‌ ای نبودند. این درحالی است که برای حضور در دنیای جدید پول ‌ های مجازی باید نسخه جدیدی از ورژن قدیمی فرآیند بانکی خودشان را تولید کنند.

دور زدن تحریم ها با ارز دیجیتال ملی

وی در تشریح فرآیند مبادلات پولی و مالی گفت: هم ‌ زمان با ورود کارت ‌ های بانکی و موبایل بانک ‌ ها به عرصه بانکداری، نسخه اولیه ارز دیجیتال توسط بانک ‌ ها تولید و معرفی شد.

عباسی خاطرنشان کرد: بخش عمده ‌ ای از دارایی و پس ‌ انداز مردم نزد بانک ‌ ها، در حساب کارت ‌ بانکی آن ‌ ها سرمایه ‌ گذاری شده که از آن به ‌ عنوان پول سنتی یا فیات یاد می ‌ شود. تصور برآن است که دارایی ‌ های مبتنی بر اسکناس و فیات، عملا ارز دیجیتال بوده و بخش عمده ‌ ای از این ارزها نیز تنها اعداد و ارقام دیجیتال است. در نهایت این اعداد و ارقام در موجودی حساب بانکی افراد متبلور می ‌ شود. وی افزود: زمانی که اقتصاددان ‌ ها و حتی بانک ‌ های مرکزی صحبت از خلق پول و انتشار اسکناس می ‌ کنند، معنی آن تولید و انتشار اسکناس به صورت فیزیکی نیست. منظور از تولید و انتشار ارقام دیجیتال در کارت بانکی بوده و این دارایی ‌ ها یک سری اعداد و ارقام همانند ارزهای دیجیتال هستند.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه بانک ‌ های مرکزی کشورهای مختلف مانند چین و ایران نیز در راستای هم ‌ رایی با عرصه نوین اقتصاد دیجیتال اقدام به انتشار رمز ارز ملی کردند گفت: این رمزارزها ویژگی خاص خود را دارند و با ورژن قدیمی خیلی سازگار نیستند. البته حضور ارزهای دیجیتال ملی متمرکز هیچ منافاتی با حضور ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مثل بیت کوین در عرصه اقتصاد جهانی ندارند. هر دو این واحدهای پولی مکمل همدیگر در اقتصاد جهانی بوده و هرکدام کار آرایی و کاربردی خاص خود را دارند.

عضو کمیسیون بلاک ‌ چین و رمز ارز نظام صنفی رایانه ‌ ای کشور اظهار کرد: بانک ‌ های مرکزی کشورهای مختلف دنیا از جمله ایران در انتشار و بسترسازی ارز ملی خود از مزایا و قابلیت ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز غافل نبوده و بر سهولت و سرعت انتقال تاکید دارند.

عباسی با اشاره به خبر برقراری تعاملات تجاری ایران و اندونزی با ارز دیجیتال ملی گفت: با توجه به اعلام آمادگی تهران برای استفاده از رمزارز ملی در مبادلات تجاری با اندونزی و سایر کشورها علاوه بر ویژگی ‌ های خاص ارزهای دیجیتال یک خصوصیت ممیزه و تعیین ‌ کننده دیگر ارزهای دیجیتال وجود دارد. این ویژگی یعنی دور زدن تحریم ‌ ها که محدودیت ‌ های بسیاری برای کشورهای تحت تحریم غرب ایجاد کرده است. درنتیجه امکان مراودات مالی می ‌ تواند بخش عمده ‌ ای از نگرانی تجار کشورهای دیگر را برای تعامل با ایران برطرف کند. این مزیت برگ برنده ‌ ای برای تجارت است که باید با دقت بسیار بالا از آن استفاده کرد.

سخن پایانی

بسیاری از کارشناسان تجاری و فعالان عرصه ارزهای دیجیتال معتقدند آینده اقتصاد و تعاملات اقتصادی در جهان بر پایه ارزهای دیجیتال متمرکز یا غیرمتمرکز خواهد بود. این گروه با تاکید بر همراستایی با اقتصاد جهان اظهار امیدواری می ‌ کنند با بکارگیری تدابیر حرفه ‌ ای و کسب تجربه از کشورهای دیگر از آینده اقتصاد جهان عقب نمانیم.