نخستین سیگنال ورود رمزارزها به معاملات بین‌المللی سال گذشته از سوی علیرضا پیمان‌پاک رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران فرستاده شد. پیمان‌پاک در توئیتی مدعی شد، نخستین ثبت سفارش رسمی واردات با رمز ارز به ارزشی معادل ۱۰ میلیون دلار با موفقیت صورت پذیرفته و تا پایان شهریور استفاده از رمز ارزها و قراردادهای هوشمند در تجارت خارجی عمومیت خواهد یافت.دی سال گذشته نیز بحث رسمیت استفاده از رمز ارز ملی و برقراری تعاملات تجاری از طریق ارز دیجیتال با چند کشور، به ویژه روسیه و چین مطرح شد. حال براساس تازه‌ترین اخبار بانک مرکزی مجوز واردات با رمزارزها را صادر کرده و این مجوز در انتظار تایید نهایی وزارت اقتصاد است.  در این گزارش صمت مزایای ورود رمزارز در تعاملات تجاری بین‌المللی را بررسی کرده است.

ورود گام به گام رمز ارز به اقتصاد ایران

مطابق قانون پولی و بانکی کشور، چاپ و انتشار پول، در انحصار بانک مرکزی است، به همین دلیل در سال‌های اخیر، کشمکش‌های زیادی بر سر استخراج، تولید و انتشار رمز ارزها، در کشور ما وجود داشته است. اما، با توجه به آثار مثبت این گروه از ارزهای دیجیتال، در نهایت، دولت با هدف رفع محدودیت‌های ناشی از تحریم با استفاده از رمزارزها موافقت کرد. در همین راستا واردات با استفاده از رمز ارزها  در دستور کار قرار گرفت. به این ترتیب مرداد ۱۴۰۱1، اولین ثبت واردات با این نوع از ارزهای دیجیتال، به مبلغ ۱۰ میلیون دلار انجام و به این ترتیب پس از سال‌ها کشمکش، جواز واردات با استفاده از رمزارزها صادر شد. جواز ثبت واردات با رمز ارزها، در آیین‌نامه واردات خودرو که شهریور ۱۴۰۱، به تصویب هیات دولت رسید نیز مورد تایید قرار گرفته و به موجب ماده ۷ این آیین‌نامه؛ منابع ارزی مورد نیاز این تصویب نامه، از محل ارز حاصل از صادرات، رمزدارایی،‌ سرمایه‌گذاری خارجی و سایر منابع مورد تایید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تامین خواهد شد. منظور از رمزدارایی، همان رمز ارزها می‌باشند.

ورود تجارت بین‌الملل به فاز جدید

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران گفت: بانک مرکزی مجوز واردات با رمزارزها را صادر کرده است و منتظر تایید نهایی وزارت اقتصاد هستیم.

علیرضا پیمان‌پاک اظهارکرد: فرآیند و بستری برپایه بلاکچین تعریف شد تا هم مباحث B2B را پوشش دهد و هم پلتفرم‌های ایرانی با کشورهای اطراف ارتباط برقرار کند تا بر پایه رمزارز قابلیت مبادله داشته باشد.رئیس سازمان توسعه تجارت ایران ادامه داد: این امر نیازمند یک سامانه بود چرا که سیستمی که براساس آن صادرکننده رمز ارز بگیرد و به واردکننده منتقل کند، به فرآیندهای فنی نیاز دارد و مهم‌تر از آن اینکه باید به سامانه جامع تجارت و سامانه‌های تخصیص ارز بانک مرکزی هم متصل باشد. پیمان‌پاک تصریح کرد: با کمک اتاق بازرگانی این سامانه را تعریف و طراحی کردیم که اوایل زمستان سال گذشته نیز نهایی و بر بسترهای مرتبط نیز منطبق شد. مشکلی که داشتیم موضوع حساب واسط ریالی بود که تعیین تکلیف و این حساب واسط طراحی شد.

وی با تاکید براینکه بانک مرکزی مجوز مربوطه را صادر کرده و فقط منتظر تأیید نهایی وزارت اقتصاد هستیم، گفت: بنا این بود که اواخر پاییز سال گذشته واردات با استفاده از رمز ارز اجرایی شود، اما راه‌اندازی سامانه و سازکار قانونی، عملیاتی شدن آن را به تعویق انداخت. ضمن اینکه با تغییرات در بانک مرکزی مواجه بودیم، اما درحال‌حاضر کار تقریبا تمام است و به زودی این فرآیند عملیاتی خواهد شد.

معاون وزیر صمت اظهارکرد: براساس آمار و اطلاعات وزارت صمت و بانک مرکزی، برخی از واحدهای تولیدکننده رمز ارز مجاز در داخل کشور، واردات در ازای رمزارز خودشان انجام دادند که البته عدد بالایی نیست و در حد چند 10 میلیون دلار است؛ اما برآن اساس فرآیند کار را آزمایش کردیم که عمومیت موضوع و راه‌اندازی سامانه آن از امسال اجرایی خواهد شد.

تحقق برنامه‌های توسعه تجارت بین‌الملل

به گفته بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه بلاک‌چین و رمز ارز، با استفاده از این ارز دیجیتال بسیاری از بر نامه‌های توسعه‌ای تجارت بین‌الملل محقق خواهد شد.

افشین آشوری، کارشناس بلاک‌چین و رمز ارز از جمله این کارشناسان است که در گفت‌وگو با صمت گفت: روند سازمان توسعه تجارت برای استفاده از رمزارز در تجارت اقدامی رو به جلو بوده و روند فعلی نشان‌گر ظرفیت‌های استخراج رمزارز به‌عنوان یک صنعت استراتژیک، ارزآور و صادرات‌محور است. وی با اشاره به کاهش هزینه نقل‌و انتقالات مالی با استفاده از رمزارز گفت:‌ به دلیل مشکلات ناشی از تحریم، درحال‌حاضر نقل و انتقالات مالی و ورود دارایی به کشور از ۸ تا ۱۵ درصد هزینه داردکه این روند با استفاده از رمزارز ساده‌تر و با هزینه کمتر انجام خواهد شد.

آشوری در پایان خاطرنشان کرد: یکی از آرزوهای ما تولید و صادرات برق به کشورها در سراسر دنیا است. درحال‌حاضر به دلیل مشکلات نقل و انتقال مالی، صادرات برق به کشورهایی که در همسایگی ما نیستند، ممکن نیست و با استفاده از ظرفیت رمزارزها می‌توان در راستای تحقق این برنامه گام برداشت. وی افزود: به دلیل محدودیت‌های ناشی از تحریم در شرایط فعلی تمامی بازارهای مالی ایران از جمله طلا، سکه با مشکل نقل و انتقال مواجه است اما طلای دیجیتال یا همان بیت‌کوین و رمزارزها به راحتی قابل معامله هستند و این مزیت می‌تواند پیامدهای مثبتی برای توسعه تجارت داشته باشد.

همکاری سه جانبه برای توسعه تجارت

مصطفی نقی‌پورفر، دبیر انجمن فین‌تک نیز با اشاره به نقش ارز دیجیتال در تجارت بین‌الملل گفت: آینده تجارت بین‌المللی در دنیا بر مبنای بلاک‌چین و رمز ارز است. چنانچه شرکت دیلویت به عنوان ارایه‌دهنده خدمات متنوعی از قبیل حسابداری، مالیات، مدیریت، کسب‌وکار، مشاوره و سایر موارد به متقاضیان پیش‌بینی کرده در آینده از فناوری بلاک‌چین استفاده خواهد کرد. براساس برآوردهای صورت گرفته این بازار بالغ‌بر ۱۰ تریلیون دلار ارزش دارد.

دبیر انجمن فین‌تک در گفت‌وگو با صمت افزود: در سال‌های اخیر ایران، روسیه و ترکیه با هدف کمک به تسهیل واردات تجاری به حوزه بلاک‌چین و رمزارز ورود کرده و گام‌های مثبتی در بحث فناوری برداشته‌اند. نقی‌پورفر افزود: بانک‌های غربی با تشکیل کنسرسیوم‌هایی اقدامات جدی‌تری در این حوزه داشته و همکاری ایران، روسیه و ترکیه نیز می‌تواند الگوی مناسبی برای تجارت بین‌الملل باشد. دبیر انجمن فین‌تک تاکید کرد: در ایران بیش از دستورالعمل و قانون، نیازمند تغییر مدل ذهنی متولیان دولتی و رگلاتوری هستیم. امیدوارم با همکاری‌های بیشتر روند تغییر پارادایم ذهنی تسریع شود.

رمز ارز ملی برگ برنده ایران برای تجارت خارجی

عضو کمیسیون بلاک‌چین و رمز ارز نظام صنفی رایانه‌ای کشور نیز ورود رسمی رمزارز به مبادلات تجاری را برگ برنده‌ای برای تجارت خواند در گفت‌وگو با صمت گفت: اعلام آمادگی تهران برای استفاده از رمز ارز ملی در مبادلات تجاری با اندونزی و سایر کشورها بخش عمده‌ای از نگرانی تجار کشورهای دیگر را برای تعامل با ایران برطرف می‌کند.

قاسم عباسی ضمن بیان این مطلب افزود: فراگیر شدن ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز (Decentralized coins) نظیر بیت‌کوین، اتریوم، پولکادات و غیره دلایل متعدد و متنوعی دارد. این ارزها در عصر مدرن دیجیتال به‌عنوان دارایی دیجیتال تلقی می‌شوند. با استفاده از مزایا و قابلیت‌های عملیاتی این ارزها می‌توان نقاط ضعف بانکداری سنتی مانند سرعت و سهولت در تراکنش‌ها را پوشش داد.

پایان عصر حاکمیت بانک‌های مرکزی

وی قابلیت انتقال برون‌مرزی و جهان‌شمولی و عدم امکان دست‌کاری قیمت‌ها توسط دولت و بانک مرکزی را ازجمله مزایای این سازکار مالی دانست و افزود: نتیجه ‌این روند منجر به استقبال عمومی از ارزهای دیجیتال بر پایه بستر بلاک چین با قابلیت‌های بی‌بدیل و ویژگی همتا به همتا و رمزگذاری شد.

این عضو کمیسیون بلاک‌چین و رمز ارز نظام صنفی رایانه‌ای افزود: این امر یعنی پایان عصر حاکمیت بانک‌های مرکزی بر اقتصاد خرد و کلان جامعه درنتیجه بانک‌های مرکزی اغلب کشورهای جهان نظیر چین و روسیه و حتی تک تک کشورهای اتحادیه اروپا شروع شده است. وی افزود: این نهادهای پولی و مالی با شناسایی مزایا و قابلیت‌های ارزهای دیجیتال در اقدامی متقابل شروع به پایلوت‌سازی و راه‌اندازی مرکز استراتژیک در بانک مرکزی خودشان کردند. در نهایت محصول این اقدام، تولد ارز دیجیتال ملی بانک‌های مرکزی بود. عضو کمیسیون بلاک‌چین و رمز ارز نظام صنفی رایانه‌ای کشور تاکید کرد: تا امروز ارزهای دیجیتال متمرکز بانک مرکزی (cbdc) از منظر علم اقتصاد و بانکداری نوین فارغ از بستر تکنولوژی دولت‌ها و بانک‌های مرکزی برای انتشار رمز ارز ملی مجبور به اعمال فرآیند پیچیده‌ای نبودند. این درحالی است که برای حضور در دنیای جدید پول‌های مجازی باید نسخه جدیدی از ورژن قدیمی فرآیند بانکی خودشان را تولید کنند.

دور زدن تحریم ها با ارز دیجیتال ملی

وی در تشریح فرآیند مبادلات پولی و مالی گفت: هم‌زمان با ورود کارت‌های بانکی و موبایل بانک‌ها به عرصه بانکداری، نسخه اولیه ارز دیجیتال توسط بانک‌ها تولید و معرفی شد.

عباسی خاطرنشان کرد: بخش عمده‌ای از دارایی و پس‌انداز مردم نزد بانک‌ها، در حساب کارت‌بانکی آن‌ها سرمایه‌گذاری شده که از آن به‌عنوان پول سنتی یا فیات یاد می‌شود. تصور برآن است که دارایی‌های مبتنی بر اسکناس و فیات، عملا ارز دیجیتال بوده و بخش عمده‌ای از این ارزها نیز تنها اعداد و ارقام دیجیتال است. در نهایت این اعداد و ارقام در موجودی حساب بانکی افراد متبلور می‌شود. وی افزود: زمانی که اقتصاددان‌ها و حتی بانک‌های مرکزی صحبت از خلق پول و انتشار اسکناس می‌کنند، معنی آن تولید و انتشار اسکناس به صورت فیزیکی نیست. منظور از تولید و انتشار ارقام دیجیتال در کارت بانکی بوده و این دارایی‌ها یک سری اعداد و ارقام همانند ارزهای دیجیتال هستند.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف مانند چین و ایران نیز در راستای هم‌رایی با عرصه نوین اقتصاد دیجیتال اقدام به انتشار رمز ارز ملی کردند گفت: این رمزارزها ویژگی خاص خود را دارند و با ورژن قدیمی خیلی سازگار نیستند. البته حضور ارزهای دیجیتال ملی متمرکز هیچ منافاتی با حضور ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مثل بیت کوین در عرصه اقتصاد جهانی ندارند. هر دو این واحدهای پولی مکمل همدیگر در اقتصاد جهانی بوده و هرکدام کار آرایی و کاربردی خاص خود را دارند.

عضو کمیسیون بلاک‌چین و رمز ارز نظام صنفی رایانه‌ای کشور اظهار کرد: بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف دنیا از جمله ایران در انتشار و بسترسازی ارز ملی خود از مزایا و قابلیت ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز غافل نبوده و بر سهولت و سرعت انتقال تاکید دارند.

عباسی با اشاره به خبر برقراری تعاملات تجاری ایران و اندونزی با ارز دیجیتال ملی گفت: با توجه به اعلام آمادگی تهران برای استفاده از رمزارز ملی در مبادلات تجاری با اندونزی و سایر کشورها علاوه بر ویژگی‌های خاص ارزهای دیجیتال یک خصوصیت ممیزه و تعیین‌کننده دیگر ارزهای دیجیتال وجود دارد. این ویژگی یعنی دور زدن تحریم‌ها که محدودیت‌های بسیاری برای کشورهای تحت تحریم غرب ایجاد کرده است. درنتیجه امکان مراودات مالی می‌تواند بخش عمده‌ای از نگرانی تجار کشورهای دیگر را برای تعامل با ایران برطرف کند. این مزیت برگ برنده‌ای برای تجارت است که باید با دقت بسیار بالا از آن استفاده کرد.

سخن پایانی

بسیاری از کارشناسان تجاری و فعالان عرصه ارزهای دیجیتال معتقدند آینده اقتصاد و تعاملات اقتصادی در جهان بر پایه ارزهای دیجیتال متمرکز یا غیرمتمرکز خواهد بود. این گروه با تاکید بر همراستایی با اقتصاد جهان اظهار امیدواری می‌کنند با بکارگیری تدابیر حرفه‌ای و کسب تجربه از کشورهای دیگر از آینده اقتصاد جهان عقب نمانیم.