روند صعودی بهای دلار در بازار آزاد و دورنمای روشن تورم، اصلاحات ارزی بانک مرکزی مبنی بر اصلاح ارز فرزین و همچنین وعده نمایندگان مجلس شورای اسلامی مبنی بر حذف سقف نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی در بودجه سال آتی از مهم‌ترین دلایل صعود بورس تهران در روزهای گذشته است. هفته گذشته احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد از تصویب بسته حمایتی از بورس و صنایع بورسی در ستاد هماهنگی دولت خبر داد که طی روزهای آتی اطلاع‌رسانی خواهد شد. خاندوزی تاکید کرد: «این بسته کمک می‌کند سودآوری شرکت‌های بورسی ادامه پیدا کند و این مسئله به جذب نقدینگی در این بازار منجر می‌شود.» باتوجه به همه موارد یادشده شاهد ورود دوباره سرمایه‌گذاران حقیقی به بازار سهام بوده‌ایم و همزمان ارزش معاملات خرد نیز در این بخش رشد قابل‌توجهی را از آن خود کرد. البته نباید از ذکر این نکته غافل بود که صعود افسارگسیخته نرخ دلار و انتظارات تورمی ناشی از آن همچنان مهم‌ترین فاکتور و شاخص موثر بر بهبود عملکرد بورس است. با کاهش خوشبینی نسبت به‌ احتمال احیای برجام و انتظارات تورمی، بخشی از سرمایه‌ها جذب بازار تالار شیشه‌ای شده است.

صعود زیر ذره‌بین

بررسی عملکرد بورس تهران در هفته دوم اسفند حکایت از روزهای مثبت و حتی خارج از حد انتظار در میان فعالان بازار سرمایه دارد. شاخص کل بورس تهران در روز نخست هفته یعنی ۶ اسفند با رشد ۴.۹۶ درصدی روبه‌رو شد و شاخص کل به عدد یک‌میلیون و ۷۳۸ هزار واحدی رسید. در همین حال بازار سهام ورود زیاد پول حقیقی‌ها را تجربه کرد. میزان تزریق نقدینگی ازسوی طرف‌های حقیقی به بورس ۲۳۰۰ میلیارد تومان گزارش‌ شده است. علاوه‌ بر این ۲۲۰۰ میلیارد تومان پول حقیقی از صندوق‌های درآمد ثابت خارج شد که این خروج پول می‌تواند روزهای خوبی را برای بازار سهام رقم بزند. سرانه خرید حقیقی‌ها نیز در این روز اختلاف چشمگیری با سرانه فروش آنها داشت و در نهایت سرانه خرید ۴۴.۸ میلیون تومانی و سرانه فروش ۲۲.۶ میلیون تومانی از حقیقی‌ها به ثبت رسید. روند رو به رشد و رکوردشکنی بورس تهران در روز یکشنبه، ۷ اسفند نیز تداوم یافت. بدین ترتیب شاهد عبور شاخص کل از مرز یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار واحدی بعد از ۲ سال بوده‌ایم. سرانه خرید حقیقی‌ها در این روز ۳۷.۷ میلیون تومان و سرانه فروش آنها ۲۳.۱ میلیون تومان بوده و دست برتر خریداران در کلیت بازار ملموس است.شاخص بازار بورس تهران در معاملات روز دوشنبه، ۸ اسفند نیز با رشد ۴ هزار واحدی روبه‌رو شد و به سطح یک میلیون و ۸۰۹ هزار رسید. بورس تهران در ابتدای معاملات روز دوشنبه با کمی فشار عرضه رو‌به‌رو شده بود، اما با گذشت زمان معاملاتی، تقاضا بر بازار غالب شد و شاخص کل در نهایت رشد ۰.۲۷ درصدی را تجربه کرد و به سطح یک میلیون و ۸۰۹ هزار واحدی رسید. شاخص کل هم‌وزن نیز که در ابتدای معاملات عملکرد بهتری نسبت به شاخص کل داشت نتوانست به عملکرد بهتر خود نسبت به شاخص کل ادامه بدهد و درنهایت با کاهش ۰.۳۶ درصدی روبه‌رو شد.

عوامل صعود کدامند؟

فردین آقابزرگی، کارشناس بورس در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: روند رو به رشد شاخص بازار سرمایه معلول متغیرهای کلان اقتصادی همچون نرخ تورم، حجم نقدینگی، نرخ رشد نقدینگی و همچنین اختلاف قابل‌توجه میان بازدهی بورس با سایر بازارهای موازی در ماه‌های گذشته است؛ بنابراین می‌توان این‌طور ادعا کرد که همچون سابقه بورس آرژانتین و ترکیه، تورم زمینه‌ساز رشد شاخص بورس تهران در روزهای گذشته بوده

است. بازدهی کنونی شاخص کل و رکوردشکنی شاخص هم‌وزن در روزهای گذشته حکایت از آن دارد که جریان ورود نقدینگی به بازار سهام، کمترین تاثیر را بر رشد شاخص بورس و همچنین ارتقای سطح سرمایه‌گذاری در بورس دارد.

وی افزود: باوجود ناملایماتی که در اقتصاد و بازار سرمایه شاهد آن هستیم، مسیر رو به رشد بورس تهران آغاز شده است. از جمله این ناملایمات می‌توان به سیاست‌گذاری‌های غلط اشاره کرد؛ مانند اینکه نرخ گاز مصرفی صنایع در سال آینده افزایش می‌یابد. انتشار بی‌حدوحصر اوراق با هدف تامین بخشی از کسری بودجه دولت دیگر سیاستی است که در ۲ سال اخیر اجرایی شده و لطماتی را به بازار بورس تهران تحمیل کرده است. سیاست افزایش نرخ بهره بانکی نیز دیگر اقدامی است که انتظار می‌رفت مانع بهبود شرایط بازار سرمایه شود.

آقابزرگی گفت: با حاکمیت تمام شاخص‌های منفی یادشده که بر عملکرد بازار سرمایه اثرگذار هستند، بازار سرمایه در قیاس با سایر بازارهای موازی از رشد عقب ‌مانده بود و این صعود الزامی به‌نظر می‌رسید.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: اگر سایر بازارهایی که از جذابیت سرمایه‌گذاری برخوردارند همچون مسکن، خودرو، طلا، دلار، لوازم‌خانگی، سایر کالاهای بادوام و... به نقطه اشباع سرمایه‌گذاری برسند، طبیعتا شاهد جابه‌جایی زمینه‌های سرمایه‌گذاری خواهیم بود و بهترین محل برای جذب این سرمایه نیز بورس است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر احتمال تکرار تجربه سقوط بورس در سال ۱۳۹۹ و شباهت آن با شرایط کنونی بازار سرمایه اظهار کرد: سطح P/E شرکت‌های بورسی در سال ۱۳۹۹ تا آستانه ۳۸ افزایش پیدا کرده بود، این در حالی است که نسبت P/E شرکت‌ها در حال حاضر حدود ۶ تا ۶.۵ برآورد می‌شود. تفاوت میان ارزش ذاتی و ارزش روز معاملاتی شرکت‌های بورسی در سال ۱۳۹۹ قابل‌توجه بود، اما اختلاف یادشده در حال حاضر محدود برآورد می‌شود.البته در حال حاضر نیز نمی‌توان به رشد مستمر و بدون وقفه بورس تهران امید داشت؛ به‌بیانی دیگر اصلاح، جزئی از بازار است و نباید از بروز این روند اصلاحی نگران بود.

آقابزرگی در پایان تاکید کرد: ارزش بازار ما در اوج ۳۱۰ میلیارد تومان برآورد شده است. در حال حاضر با رشد قابل‌توجهی که در ارزش بازار طی روزهای گذشته شاهد بوده‌ایم، ارزش بازار ۷۸۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود و چنانچه قیمت دلار ۵۰ هزار تومان در نظر گرفته شود، ارزش بازار به ۱۵۰ میلیارد تومان می‌رسد؛ بنابراین رشد کنونی بورس تهران با رشد آن در سال ۱۳۹۹ قابلیت قیاس ندارد.

دورنمای مثبت به‌شرط سیاست‌گذاری صحیح

ابراهیم نوایی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت در ارزیابی دلایل صعود شاخص بورس و رکوردشکنی‌های مستمر در روزهای گذشته اظهار کرد: بازار سرمایه ما در روزهای گذشته از سایر بازارهای موازی به‌شدت عقب‌ مانده است؛ به‌عبارتی شاخص بورس در قیاس با تورم، رشد نقدینگی، رشد نرخ ارز و سایر فاکتورهای اقتصادی موثر بر بازار با عقب‌ماندگی روبه‌رو شده است.

وی افزود: بورس تهران برای مدت‌ زمان طولانی با رکود مواجه بوده است. رفتارهای غیرحرفه‌ای سیاست‌گذاران در سال ۱۳۹۹ که به سقوط ارزش بازار و بروز بی‌اعتمادی گسترده نسبت به این حوزه مالی منتهی شد و همزمان تداوم سیاست‌های اشتباه در حوزه اقتصاد از مهم‌ترین دلایل رکود بورس تهران در ۲ سال اخیر است.

نوایی گفت: در حال حاضر تحت تاثیر روند افزایشی نرخ دلار در بازار آزاد، بورس تهران دوباره به مسیر رشد بازگشته که این رشد به‌منزله جبران عقب‌ماندگی بورس تهران در قیاس با سایر بازارهای موازی است؛ به‌ویژه آنکه ارزش سهام شرکت‌های بورسی در ماه‌های اخیر به‌شدت افزایش‌ یافته است؛ کما اینکه بارها تاکید شده بود سهام اغلب شرکت‌ها زیر ارزش ذاتی آنها معامله می‌شود.

 این کارشناس بازار سرمایه گفت: با هر رشدی نباید نسبت به تداوم این مسیر صعودی دودل شد. البته همچنان این خطر وجود دارد که مدیران و سیاست‌گذاران کشور، ریسک‌هایی را به بازار تحمیل کنند. چنانچه مدیران و تصمیم‌گیران با بازار برخوردهای غیرحرفه‌ای کنند، خطر ریزش بازار سرمایه وجود دارد، اما چنانچه اجازه دهند بازار خود را با شرایط تورمی وفق دهد، قطعا جای رشد برای بورس تهران وجود دارد.

توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که بازار سرمایه بستری برای سرمایه‌گذاری مولد و سازنده است؛ درنتیجه ورود سرمایه به این بخش در نهایت به نفع اقتصاد و تولید کشور خواهد بود.

نوایی در پیش‌بینی عملکرد بورس تا پایان سال اظهار کرد: آینده بازار در کوتاه‌مدت مثبت ارزیابی می‌شود، اما همچنان نباید نسبت به سیاست‌های اقتصادی دولت به‌ویژه در حوزه ارز بی‌تفاوت بود. چنانچه این سیاست‌ها حساب‌شده باشد، می‌توان به تداوم مسیر صعود بورس تا پایان سال امید داشت، اما چنانچه شاهد تداوم اخذ سیاست‌های غیرکارشناسی و روزمره ازسوی مسئولان و تیم اقتصادی دولت باشیم، پیش‌بینی آینده این بازار سخت می‌شود.بازار سرمایه بازار روزمرگی نیست. این بازار، بستری برای پیش‌بینی آینده و سرمایه‌گذاری است؛ درنتیجه انتظار می‌رود سیاست‌گذاران اقتصادی نسبت به این شرایط توجه ویژه داشته باشند.

سخن پایانی

فاکتورهای متعددی زمینه رشد بورس تهران را در هفته‌ها و روزهای گذشته فراهم کرد‌ه‌اند که در این میان نرخ دلار مهم‌ترین فاکتور بوده است؛ به بیانی دیگر دلار لیدر اصلی این روزهای بازار است. در حال ‌حاضر نرخ دلار در بازار آزاد در مسیر رو به رشدی قرار دارد و دورنمای آن چندان مشخص نیست. در شرایطی که بهای دلار در بازار آزاد به‌سرعت به کانال ۶۰ هزار تومان رسیده، قیمت این ارز شاخص در بازار دوم نیما نیز رو به رشد است. بی‌تردید بانک مرکزی نیز برای مدت طولانی نمی‌تواند قیمت دلار را در سایر بازارهای رسمی به‌شدت پایین‌تر از نرخ آن در بازار آزاد نگه دارد. بدین ترتیب به‌زودی محدوده نرخ دلار صنایع به ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان خواهد رسید که همین رشد تداوم مسیر صعودی شاخص کل را در میان‌مدت تضمین می‌کند.