پنج‌شنبه 09 فروردین 1403 - 28 Mar 2024
کد خبر: 41249
تاریخ انتشار: 1402/03/01 10:26
نقش کریدورهای بین‌المللی در گسترش بازار حمل‌ونقل

خط آهن رشت- آستارا به کمک تجارت می‌آید

ایران و روسیه برای ساخت ابرپروژه ریلی رشت-آستارا به توافق رسیده‌اند و قرار است این خط آهن استراتژیک در مدت ۳ سال احداث شود.
خط آهن رشت- آستارا به کمک تجارت می‌آید

 ایران و روسیه برای ساخت ابرپروژه ریلی رشت-آستارا به توافق رسیده‌اند و قرار است این خط آهن استراتژیک در مدت ۳ سال احداث شود. این پروژه درحالی اجرایی می‌شود که توسعه خطوط ریلی بین‌المللی در گسترش روابط تجاری دارای اهمیت بوده و کریدور ریلی شمال به جنوب یکی از پروژه‌های مهم بین‌المللی و فراملی است. این پروژه با اجرای چهار پروژه اولویت دار ریلی چابهار - زاهدان، شیراز- بوشهر- بندر عسلویه، درود - خرم آباد و همچنین رشت- انزلی - آستارا به سرانجام می‌رسد و با اتصال این حلقه‌های ریلی، راه آهن کشور به آذربایجان، روسیه و سپس اروپا متصل می‌شود. خط ریلی رشت- آستارا با طول ۱۶۴ کیلومتر یکی از مهم‌ترین پروژ‌های ریلی است که بستری مناسب صادرات بین‌المللی است. تکمیل کریدور شمال به جنوب به‌ویژه اتصال خط ریلی رشت - انزلی - آستارا به قدری حائز اهمیت و حیاتی است که حتی رهبری معظم انقلاب هم بر سرعت‌بخشی این پروژه تاکید داشتند. دغدغه‌مندی رئیس‌جمهوری ایران در تسریع در اجرا و تکمیل این پروژه از یک سو و استقبال و اشتیاق مقامات روسی در این راستا از سوی دیگر سبب شده تا تکمیل پروژه ریلی رشت - آستارا به یک مطالبه فراملی تبدیل شود.

اهمیت توسعه شبکه حمل‌ونقل کشور

کریدور شمال-جنوب از جمله مهم‌ترین مسیرهای ترانزیتی کشور است که نقش بسزایی در گسترش بازار حمل‌ونقل خارجی ایران خواهد داشت. اهمیت این کریدور از ابتدای شروع جنگ اوکراین دوچندان نیز شده است.
با وجود درخواست دولت‌ها و بخش خصوصی ایران و روسیه اما اتصالات لجستیکی میان دو کشور همچنان تا سطح مطلوب فاصله دارد.
تنها گزینه‌ای که هم اکنون در کوتاه مدت می‌تواند بنادر شمال و جنوب کشور را به صورت ریلی و با حجم عملیاتی بالا به یکدیگر متصل نماید، اتصال شبکه ریلی به بندر کاسپین است.
این پروژه که تاکنون ۷۲ درصد پیشرفت کلی و ۸۵ درصد پیشرفت در زیرسازی داشته جهت تکمیل معطل واریز تنها ۷۰۰ میلیارد تومان بودجه می‌باشد. طبق نظر هیات‌های تجاری ایران و روسیه در صورت اتصال بندر کاسپین به شبکه ریلی توسط این خط، بسیاری از مشکلات ترانزیتی حل شده و احجام عظیم بار ترانزیتی به کریدور شمال-جنوب ایران منتقل خواهد شد.

کریدور رشت- آستارا پل ارتباطی کشورهای اروپایی با اقیانوس هند و خلیج‌فارس است. شبکه بزرگراه‌ها، مسیرهای دریایی و ریلی به طول ۷۲۰۰ کیلومتر، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال- جنوب را تبدیل به کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی (حدود ۳۵ تا ۳۷ روز) بین روسیه و هند می‌کند. کریدور شمال جنوب دسترسی مستقیم بیشتری را به هند در آسیای مرکزی و روسیه می‌دهد و در عین حال به ایران امکان تبدیل شدن به هاب ترانزیتی منطقه‌ای را می‌دهد.
کریدور شمال - جنوب می‌تواند رقیبی جدی برای کانال سوئز در مبادلات تجاری بین شرق و غرب باشد. هزینه حمل کالاهای ترانزیتی از این مسیر، ۳۰ درصد نسبت به سایر مسیرهای منطقه ارزان‌تر است و زمان حمل‌ونقل کالاهای هندی به روسیه هم از طریق کانال سوئز به نصف کاهش می‌یابد. کریدور شمال- جنوب که حتی پیش از جنگ در شرق اروپا و ناامنی بنادر روسیه در دریای سیاه، مورد توجه بود، با بحران انرژی و بحران غله ناشی از جنگ اوکراین، اهمیت ژئو استراتژیک خود را بیش از پیش نمایان‌تر کرد. به‌طور کلی کشورهای آسیای مرکزی و جنوب قفقاز به‌شدت با کمبود فضا در توسعه روابط تجاری با یکدیگر روبه‏رو هستند و هرگونه فرصت برای توسعه روابط تجاری بین آنها به‌خصوص در حوزه حمل‌ونقلی با استقبال این کشورها مواجه می‌شود.
مزیت‌های کریدور رشت- آستارا
تکمیل کریدور شمال- جنوب علاوه بر توسعه ترانزیت بین‌المللی و استفاده از ظرفیت‌های سرزمینی، یک منبع درآمد پایدار برای ایران است. پیش‌بینی می‌شود با عملیاتی شدن کریدور شمال- جنوب، ایران بتواند سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار درآمد از این مسیر ترانزیتی کسب کند که می‌تواند تا حدی وابستگی کشور به درآمدهای نفتی را کاهش دهد.
ظرفیت ترانزیت کریدور شمال- جنوب ۳۰ میلیون تن در سال است، اما درحال‌حاضر ایران از ۲ میلیون تن این ظرفیت بهره می‌برد. اگر ایران به هدف خود در تبدیل شدن به هاب منطقه‌ای دست یابد، نیازی به خام فروشی مواد معدنی و نفتی نخواهد داشت و منافعی که از راه ترانزیت و گردشگری کسب می‌شود، کشور را از فروش مواد نفتی و معدنی خام بی‌نیاز می‌کند.
از این کریدور سالانه حدود ۲۵٠ میلیارد دلار محصولات هندی و چینی و آسیای شرقی به مقصد اروپا تراتزیت خواهد شد. پیش‌بینی شده سهم ایران در ترانزیت کالا حدود ۴ درصد و تولید حدود ۱۵ درصد باشد. تکمیل و راه‌اندازی این طرح بزرگ بین‌المللی جایگاه ایران در اقتصاد بین‌الملل را از صادرکنندگی «مواد خام» به جایگاه «ترانزیت» تغییرخواهد داد.
این کریدور از مهم‌ترین مسیرهای ارتباطی اوراسیا با خلیج‌فارس است که با توجه به نگاه دولت سیزدهم به دیپلماسی همسایگی و توسعه ارتباطات و مناسبات با کشورهای منطقه، می‌تواند نقش مهمی در ترانزیت کالاهای کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‏ا‏ی ایفا کند.
استفاده از ظرفیت ترانزیتی کریدورها و نهادهای منطقه‌ای همچون سازمان همکاری شانگهای و… ازجمله اقدامات مهم دولت سیزدهم برای گسترش دایره دیپلماسی اقتصادی و پیشبرد راهبرد تقویت ارتباط با منطقه و همسایگان در راستای منافع ملی است.
توافقات اولیه نهایی شد
مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی در دیدارهای جداگانه با الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه و ویتالی ساولیف، وزیرحمل‌ونقل روسیه اسناد همکاری دو کشور در ساخت راه‌آهن رشت-آستارا را نهایی کردند که این اسناد با حضور عالی‌ترین مقامات اجرایی دو کشور امضا خواهد شد. وزیر راه و شهرسازی کشورمان در این دیدارها افزایش همکاری‌ها و استفاده از ظرفیت موجود را در حمل‌ونقل ترکیبی با استفاده از حمل‌ونقل دریایی و ریلی از طریق راه آهن کاسپین- رشت که به زودی تکمیل می‌شود را مورد تاکید قرار داد.
وی ادامه داد: با تکمیل ۳۵ کیلومتر از مسیر ریلی رشت تا بندر کاسپین در آینده نزدیک، این بندر از طریق شبکه ریلی، به بنادر جنوبی ایران در خلیج‌فارس به ویژه بندرعباس متصل می‌شود که تحول مهمی در حمل‌ونقل ترکیبی با بنادر روسیه در شمال دریای خزر خواهد بود.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به میزبانی ایران از نخستین کشتی باری رو-رو روسیه، این ترددها را گام بزرگی در تجارت دریایی بین ایران و روسیه برشمرد و بیان کرد: تفاهم ایران و روسیه برای کشتی‌سازی در دریای خزر حائز اهمیت است و توسعه حمل‌ونقل ترکیبی با ورود نخستین محموله ترانزیتی روسیه در سال گذشته از مسیر کریدور بین‌المللی شمال – جنوب می‌تواند نوید بخش همکاری‌های حمل‌ونقلی موثرتری باشد. بذرپاش اظهارکرد: گسترش ظرفیت ترانزیتی مسیر دریایی از طریق کریدورهای شمال- جنوب در امتداد غرب دریای خزر و شرق دریای خزر می‌تواند بر کاهش ترافیک زمینی سنگین قفقاز نیز موثر باشد.
همچنین در این دیدارها ویتالی ساولیف، وزیرحمل‌ونقل روسیه گفت: تکمیل کریدور ریلی شمال-جنوب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که از طریق احداث راه‌آهن رشت-آستارا صورت می‌گیرد و روسیه عزم جدی برای تسهیل و کمک به ساخت این پروژه دارد.

جزئیات قرارداد ساخت راه‌آهن رشت- آستارا

محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهوری در گفت‌وگویی تلویزیونی با بخش خبری رسانه ملی با اشاره به جزئیات قرارداد ساخت راه آهن رشت - آستارا گفت: خط آهن رشت آستارا عملا تکمیل‌کننده گذرگاه ریلی حمل‌ونقل شمال به جنوب است که جنوب شرق آسیا، هند و خلیج‌فارس از طریق ایران و قفقاز به روسیه وصل می‌شوند و از آنجا به خلیج فنلاند و نهایتا شمال اروپا وصل خواهند شد. نکته مهم هم این است که خیلی از بارها در اروپا از طریق شمال این قاره پخش می‌شود.
وی تاکید کرد: این پروژه از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی دولت بوده و پیگیری آن هم دو دلیل راهبردی و اقتصادی داشته است.
جمشیدی تصریح کرد: همه کسانی که در حوزه مسائل استراتژیک صاحب نظر بودند سال‌ها به درستی تذکر می‌دادند که دشمنان ما از جمله امریکا تلاش دارند خاک ایران را دور بزنند تا هیچ‌کدام از خطوط مواصلاتی و حمل‌ونقل و حتی انرژی از طریق خاک ایران عبور نکند و این باید شکسته می‌شد و برای همین یکی از راهبردهایی بود که دولت پیگیری کرد.
وی افزود: خطوط ترانزیتی مختلفی را در تلاش هستیم که از مسیر ایران عبور دهیم که یکی از این مسیرها همین مسیر شمال به جنوب است که ۷۲۰۰ کیلومتر مسیر ریلی است که تقریبا ۱۶۲ کیلومتر یعنی فاصله رشت تا آستارا خط ریل نبود و استمرار در حرکت با مشکل مواجه می‌شود و ایران هم این ظرفیت را ندارد که بتواند از منافع اقتصادی بهره‌برداری کند. برای همین ما به دنبال این بودیم که ارزش ژئوپلتیک ایران را حفظ و این موضوع را پیگیری کنیم.
جمشیدی اضافه کرد: مشاور امنیت ملی امریکا در یکی از سخنرانی‌های خود در امریکا گفت که ما به دنبال این هستیم جنوب آسیا را از طریق جنوب خلیج‌فارس به رژیم صهیونیستی و از آنجا به اروپا و دریای مدیترانه وصل کنیم، لذا آنها هم به دنبال این هستند که مسیر انتقال حمل‌ونقل را از جایی عبور دهند که ایران را دور بزند و اغراض سیاسی خود را دنبال کند برای همین رویکردی که دولت و کشور دنبال کرد به لحاظ راهبردی کاملا درست است.
وی درباره منافع اقتصادی این طرح هم گفت: این اتفاق باعث ایجاد اشتغال و تقویت جریان تجارت و حمل‌ونقل در کشور می‌شود. وی ادامه داد: زمانی که این پروژه تکمیل شود درآمد ارزی چشمگیری برای ایران خواهد داشت.

سخن پایانی

باوجود اینکه اهمیت این خط توسط دولت درک شده و در بهمن ماه سال ۱۴۰۰ رئیس‌جمهوری مستقیما دستور تامین اعتبار و احداث این خط را داد، اما سازمان برنامه تاکنون از این دستور سرباز زده است. سوال اصلی این است که تا چه زمانی منافع کشور از کم کاری دستگاه‌هایی مانند سازمان برنامه و بودجه ضربه خواهد دید. در شرایطی که تقاضا برای کریدور شمال-جنوب ایران روند افزایشی دارد، لازم است تا کلیه دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله سازمان برنامه و بودجه و وزارت راه و شهرسازی هرچه سریع‌تر نسبت به تکمیل حلقه‌های مفقوده این کریدور و در رأس آنها راه آهن رشت-کاسپین اقدام نمایند. در این بین همراهی و پیگیری سایر دستگاه‌ها وا فراد مؤثری همچون استانداری گیلان و نمایندگان این استان در مجلس شورای اسلامی موثر خواهد بود.


کپی لینک کوتاه خبر: https://smtnews.ir/d/36bpv7