پنج‌شنبه 09 فروردین 1403 - 28 Mar 2024
کد خبر: 40921
تاریخ انتشار: 1402/02/25 13:32
ریل‌گذاری جدید بانک مرکزی برای حذف معاملات پشت‌خطی

دست واسطه‌ها از بازار ارز کوتاه می‌شود

از ابتدای سال ۹۷ با راه‌اندازی سامانه نیما، فرآیند بازگشت ارز حاصل از صادرات نسبت به گذشته نظام‌مندتر و شفاف‌تر و سال گذشته نیز شرایط فروش مستقیم ارز صادراتی به واردکنندگان در سامانه جامع تجارت فراهم شد.
دست واسطه‌ها از بازار ارز کوتاه می‌شود

در تازهترین اقدام نیز رئيس کل بانک مرکزی از خرید مستقیم ارز از صادرکنندگان و فروش آن به واردکنندگان خبر داده است. یکی از عوامل موثر بر بازار ارز و ایجاد تلاطم در بازار معاملات پشتخطی است. در همین راستا بانک مرکزی در ادامه سیاستهای کنترلی خود تصمیم دارد خرید و فروش ارز را بهطور مستقیم انجام دهد تا معاملات پشتخطی هم حذف شود. با انتشار خبر سیاست جدید بانک مرکزی، بهنظر میرسد فرآیند واگذاری بیواسطه ارز حاصل از صادرات به واردکننده وارد فاز جدیدی شده تا پایانی باشد بر معاملات پشتخطی ارز و از گستره قاچاق ارز نیز بکاهد.  صمت در این گزارش با توجه به سیاست جدید بانک مرکزی برای تامین ارز به بررسی نظر کارشناسان درباره بازگشت ثبات به بازار ارز پرداخته است.

روند ورود بانک مرکزی  به بازار ارز

آبان سال ۹۷ سیاستگذار پولی دستورالعمل بازگشت ارز حاصل از صادرات را ابلاغ کرد و در چارچوب آن میزان سقف عرضه ارز در سامانه نیما و نحوه معافیتها از فروش ارز در 4 طبقه صادراتی مشخص شد. در همین دستورالعمل رویه «واردات در مقابل صادرات» برای بخشی از ارز حاصل از صادرات ازسوی سیاستگذار به رسمیت شناخته شد اما پس از آن، فعالان اقتصادی از اجرایی نشدن این رویه خبر دادند.در واقع گرچه بخشنامههای ارزی سال ۹۷ برای رفع تعهد ارزی، این امکان را به صادرکنندگان میداد که از ارز حاصل از صادرات برای واردات کالاهای موردنیاز خود یا واردات کالا توسط تجار دیگر استفاده کنند، اما دستاندازهای واردات باعث شد این روش نتواند تا اواخر سال ۹۷ بهعنوان یکی از روشهای رفع تعهد ارزی مورداستفاده قرار بگیرد. در نهایت پس از اعتراضات بخشخصوصی نسبت به این رویه، در اواخر سال گذشته، تصمیمسازان ارزی و تجاری در رویکرد قبلی تجدیدنظر کردند و با پذیرش روش واردات در مقابل صادرات، ورود ارزهای صادراتی به کشور تسهیل شد.در مرحله بعد در اواخر فروردین ۹۸، گام بعدی برای اجرایی شدن شیوه «واردات در مقابل صادرات غیر» برداشته شد. مطابق اعلام سیاستگذار از ابتدای اردیبهشت ۹۸ فروش مستقیم ارز صادرکنندگان به واردکنندگان در سامانه جامع تجارت امکانپذیر شده است. سال گذشته یکی از روشهایی که برای بازگشت ارز حاصل از صادرات و رفع تعهد ارزی مطرح شد، روش واردات در مقابل صادرات بود. با عملیاتی شدن این روش در سامانه جامع تجارت در سال جاری، این امکان برای شناسایی صادرکنندگانی که قصد فروش ارز حاصل از صادراتشان را دارند و واردکنندگانی که بهدنبال تامین سریعتر ارز نسبت به فرآیند بانکی هستند، فراهم میشود.

اجرای سیاست جدید برای تامین ارز واردکنندگان

محمدرضا فرزین در دیدار بیواسطه با جمعی از صادرکنندگان، واردکنندگان و تولیدکنندگان که بهمنظور بررسی مشکلات حوزه تجارت خارجی کشور برگزار شد، گفت: بانک مرکزی از این به بعد ارز را بهطور مستقیم از صادرکنندگان خریداری میکند و به واردکنندگان خواهد فروخت تا هم هزینهها کمتر و هم زمان تامین ارز کوتاهتر شود. فرزین با تاکید بر اینکه موضوع ارز از جمله موضوعات اساسی اقتصاد کشور است و بخش عمدهای از تلاش بانک مرکزی و دولت معطوف به ایجاد آرامش در این بازار است گفت: پیشبینیپذیر کردن آینده اقتصاد و بازار برای فعالان اقتصادی از اولویتهای اصلی بانک مرکزی است؛ بنابراین باتوجه به شعار سال بهطور قطع سیاستهایی اتخاذ خواهیم کرد تا مشکلات کمتر و موانع رفع شود.

اقداماتی برای کنترل نرخ ارز

فرزین در ادامه به تشریح اقدامات اخیر بانک مرکزی در بازار ارز پرداخت و گفت: اجرای سیاست ارزی تامین کالاهای اساسی و دارو، یکی از نخستین اقدامات بانک مرکزی در دوره جدید بود که ثبات را به بازار برگرداند و مانع از افزایش هیجانی نرخ شد. وی افزود: همچنین برای عرضه و تامین ارز موردنیاز صادرکنندگان و واردکنندگان، مرکز مبادله ارز و طلا ایجاد شد که این مرکز محور سیاستهای ارزی کشور به حساب آمده و برای گسترش این مرکز برنامههای متنوعی از جمله راهاندازی سلف ارزی، سوآپ ارزی و استفاده از سایر ابزارهای متداول در جهان را در نظر داریم که در آینده اجرایی خواهد شد. فرزین تامین اسکناس ارز را نیز وظیفه شبکه بانکی دانست و گفت: افراد میتوانند از طریق ایجاد حساب ارزی نیازهای خود را تامین کنند و دست دلالان و سفتهبازان از این بازار کوتاه میشود و دیگر شاهد تشکیل صفهای طویل برای دریافت ارز مقابل صرافیها نیستیم.

تامین ارز بیشتر از سال گذشته

فرزین افزود: سال گذشته تا تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۳ میلیارد و ۳۵۰ میلیون دلار تخصیص ارز و ۵ میلیارد و ۹۴۴ میلیون دلار تامین ارز صورت گرفته، در حالی که امسال در همین بازه تاکنون ۱۳ میلیارد و ۸۶۴ میلیون دلار تخصیص و ۷ میلیارد و ۲۸۱ میلیون دلار تامین ارز صورت گرفته است؛ بنابراین تامین ارز ما در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار افزایش یافته است.

رئیسکل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه بخش عمده نیاز از ارز صادرکنندگان اعم از پتروشیمی، فولاد و... تامین شده، به برخی مشکلاتی که منجر به طولانی شدن زمان تامین ارز میشود اشاره کرد و گفت: برای کوتاهتر شدن زمان تامین ارز از این به بعد بانک مرکزی با حذف واسطهها ارز را بهطور مستقیم از صادرکنندگان خریداری میکند و با نرخ مشخص به واردکنندگان خواهد فروخت تا هم هزینهها کمتر و هم زمان تامین ارز کوتاهتر شود.

تخلف و فساد را به بانک مرکزی گزارش دهید

رئیس شورای پول و اعتبار با اشاره به برخی تخلفات در بازار ارز که زمینهساز بیثباتی و عدم تعادل در بازار میشود از فعالان تجاری درخواست کرد هرگونه تخلف و فساد را به بانک مرکزی گزارش دهند و تاکید کرد: در مقابله با فساد جدی هستیم و با هرگونه تخلف و فساد ازسوی فعالان بازار ارز اعم از صرافیهای بانکی و غیربانکی، واردکنندگان و صادرکنندگان برخورد میکنیم. رئیسکل بانک مرکزی با تاکید بر ضرورت رعایت قوانین مربوط به کارمزد نقلوانتقال ارزی گفت: در حال حاضر صرافیهای بانکی و غیربانکی سهمیه ارزی میگیرند و محدودیتی برای صرافیهای غیربانکی در زمینه حواله ارز ایجاد نشده است. فرزین تاکید کرد: در راستای منافع ملی تولیدکننده و صادرکنندهای که با ارز مصوب تولید و صادرات داشتهاندد و هزینههای خود را با نرخ رسمی مصوب پوشش میدهند، نباید ارز خود را با نرخ آزاد و قاچاق به فروش برساند.

گلایه از مسدودسازی ریالی ارز واردکنندگان

رئیسکل بانک مرکزی همچنین درباره درخواستهای مطرحشده ازسوی تولیدکنندگان درباره بازنگری در لزوم مسدودسازی ریالی برای ثبت سفارش واردات گفت: هدف ما از این اقدام کاهش ثبتسفارشهای غیرواقعی و کوتاه کردن صف دریافت ارز برای تولیدکنندگان و واردکنندگان واقعی بوده، اما امکان بازنگری در این ضابطه وجود دارد و در تلاشیم راهکار لازم برای این موضوع را ارائه دهیم تا محدودیتی از این لحاظ برای تولیدکننده و واردکننده واقعی ایجاد نکنیم؛ بنابراین از هر گونه پیشنهاد و راهکار در این زمینه استقبال خواهیم کرد و در این زمینه نیز برای بخش دولتی و غیردولتی تفاوتی قائل نیستیم و اگر راهکار مناسبی پیدا کنیم در این زمینه تبعیض قائل نخواهیم شد.

ضرورت کاهش بازارهای ارزی

مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفتوگو با صمت، رفع تعهد ارزی را یکی از قوانین پایهای لازمالاجرا دانست و گفت: رفع تعهدات ارزی، یکی از مهمترین قوانینی است که فعالان تجاری باید به آن پایبند باشند. تا امروز بخشی از صادرکنندگان، تعهدات ارزی خود را رفع و براساس چارچوبهای قانونی رفتار کردهاند، اما همچنان تعدادی از فعالان بازرگانی به این موضوع اهمیت نمیدهند و بازگرداندن ارزهای صادراتی خود را بهتعویق میاندازند. بر همین اساس بهنظر میرسد دولت باید برخوردهای جدیتری نسبت به این افراد خاطی داشته باشد. وی تصریح کرد: متاسفانه در ایران متخلفان تشویق میشوند؛ بهعنوان مثال، ممکن است بانک بخشی از سود بازپرداخت وامهایی را که افراد دریافت میکنند، اما بازپرداخت آن را انجام نمیدهند پس از مدتی ببخشد. همچنین در رفع تعهد ارزی نیز دولت بهطور مستمر به متخلفان زمان داده و افرادی که ارزهای صادراتی خود را بازنگرداندهاند، از این فرصتها استفاده میکنند. در این صورت بازرگانی که سر موعد مقرر بازپرداخت داشته و براساس قانون عمل کرده، نادیده گرفته میشود. حریری تاکید کرد: باید در نظر داشت، زمانی که دولت تسهیلاتی را برای متخلفان فراهم و با مماشات زیاد با آنها برخورد میکند، سیگنالهای مثبتی به افرادی که در زمان مقرر ارزهای خود را باز پرداختهاند، ارسال نمیشود و در ادامه ممکن است این افراد ارزهای صادراتی خود را دیرتر بازگردانده و از قوانین مهم دولتی سرپیچی کنند؛ از اینرو باید دولت تاکید و توجه بیشتری به نحوه برخورد خود با بازرگانان خاطی داشته باشد.

اثرات مثبت فروش توافقی ارز

حریری در ادامه صحبتهای خود، درباره تاثیر نوسانات نرخ ارز بر تمایل افراد برای رفع تعهدات ارزی گفت: برخی افراد معتقدند با کاهش نرخ ارز، از رغبت صادرکنندگان برای برگرداندن ارزهای حاصل از صادرات کاسته میشود. در جواب به این رویکرد باید گفت مبنای نرخ ارز در بازار، بهانه خوبی برای عدمرفع تعهدات ارزی نیست. زمانی که نرخ ارز بنا به هر دلیلی پایین باشد، صادرکنندگان نیز کالاها را با قیمتهای پایینتری خریداری و صادر میکنند؛ بنابراین اگر صادرکنندگان ارزهای خود را در مدت زمانهای مناسب و مشخصشده وارد بازار کنند، زیانی برای آنها شکل نخواهد گرفت. زیان یا حتی سود بهتعویق انداختن رفع تعهد ارزی، بر گردن صادرکنندگان است و نمیتوان نوسانات نرخ ارز را عاملی برای کاهش رفع تعهدات ارزی و مشکلات پیشآمده معرفی کرد.

اهمیت ذخایر ارزی

این فعال بازرگانی چندنرخی بودن ارز را یکی از دلایل برخی نابسامانیهای اقتصادی معرفی کرد. او ضمن تاکید بر اهمیت ثبات در تمامی فعالیتهای اقتصادی گفت: بهترین حالت برای کنترل وضعیت اقتصادی، وجود بازار تکنرخی ارز است، اما از آنجایی که ایران با مشکلاتی همچون تحریم درگیر است، نمیتواند بازار تکنرخی ارز داشته باشد، اما وجود تعداد بسیار زیاد بازار ارز و متفاوت بودن قیمتها، چندان قابلقبول نیست. بهنظر من، بهتر است بهدنبال کاهش بازارهای ارزی رفته و با محدود کردن نرخهای آن، افزایش ثبات را در پیش گیریم، همچنین باید بین نرخ ارز بازارهای مختلف، تفاوت قیمتی چندانی وجود نداشته باشد. در این صورت بهتر میتوان بازار ارز و سایر فعالیتهای اقتصادی وابسته به آن را کنترل کرد. حریری در ادامه خاطرنشان کرد: بخش عمدهای از درآمدهای ارزی ایران، تا سالهای گذشته از طریق فروش نفت محقق میشد که با افزایش تحریمها و محدودیت فروش نفت، درآمدهای ارزی ایران نیز کاهش یافت؛ از همین رو تمامی ارزهای صادراتی برای اقتصاد کلان کشور اهمیت دارند. از سویی دیگر، تمامی کالاهای صادراتی، در زمان تولید از یارانههای دولتی بهرهمند شدهاند. یارانهها حمایتهای دولت برای مردم آن کشور است و بههمین منظور، بدیهی است که پس از صادرات، ارزها باید به کشور و چرخه اقتصادی بازگردند؛ بنابراین گلایههای برخی صادرکنندگان در مخالفت با رفع تعهد ارزی، بیمورد است.

سخن پایانی

باوجود سیاستگذاریهای جدید بسیاری از فعالان اقتصادی کنترل نرخ ارز را در گرو اجرای سیاست تثبیت نرخ ارز و پیمانسپاری ارزی ۱۰۰ درصد میدانند. برخی دیگر از کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند سیاستگذار پیش از اعمال اقدامات قهری، باید با ابزارها و تصمیمات خود صادرکنندگان را نسبت به بازگردانی ارز تشویق کند. در همین زمینه بانک مرکزی مرکز مبادله طلا و ارز را با هدف کشف نرخ ارز راه انداخت. در تازه ترین اقدام نیز برای کوتاهتر شدن زمان تامین ارز از این به بعد بانک مرکزی با حذف واسطهها ارز را بهطور مستقیم از صادرکنندگان خریداری میکند و با نرخ مشخص به واردکنندگان میفروشد. باید دید مجموع این اقدامات بازار ارز را تا چه حد به ثبات میرساند.

 


کپی لینک کوتاه خبر: https://smtnews.ir/d/2xojqq