اما بسیاری از کشاورزان معتقدند صندوق بیمه کشاورزی، از کشاورزان حمایت نمی‌کند و به همین دلیل آنها دیگر تمایلی برای بیمه کردن محصولات خود ندارند. به علاوه اینکه هر سال با شروع فصل سرد و آغاز بارش‌ها، فرآیند محاسبه و پرداخت خسارت بیمه محصولات کشاورزی در سال زراعی جدید آغاز می‌شود. این در حالی است که کشاورزان از پرداخت خسارت بیمه گلایه‌مندند و رغبتی برای بیمه محصولات از خود نشان نمی‌دهند. در این گزارش به گلایه کشاورزان چند استان و نظر برخی از مسئولان درباره بیمه محصولات کشاورزی پرداخته‌ایم. 

تغییر اقلیم خراسان شمالی

به علت تغییر اقلیم، چند سالی است که اسفند به نیمه نرسیده، بهار مهمان ناخوانده خراسان شمالی‌ها می‌شود و شکوفه زدن برخی درختان از جمله بادام، آلو، زردآلو، هلو و جوانه زدن گل‌های محمدی در مناطق گرمسیری استان، پایان رسمی روز‌های سرد زمستان را اعلام می‌کند. اما سال گذشته در هفته پایانی اسفند و اوایل بهار ۱۴۰۰، افت شدید ۲۰ درجه‌ای دما و بارش سنگین برف، همه رشته‌های بهار را پنبه و امید بسیاری از باغداران را به یأس بدل کرد. این شوک ناگهانی دما که در کمتر از ۲۴ ساعت رخ داد، نه‌تنها طبیعت و جوانه‌ها و شکوفه‌های بهاری، بلکه کشاورزان را نیز در شوک فرو برد زیرا در کمتر از یک روز، همه درختان باغ‌ها دچار سرمازدگی شد.

به گزارش خبرگزاری صداو‌سیما، کشاورزان خراسان شمالی که یک دهه اخیر از انواع بلایای طبیعی در امان نبوده‌اند، شانس خود را بار‌ها با بیمه خسارات کشاورزی آزموده‌اند‌ اما چتر حمایتی بیمه‌ها نتوانسته آنها را از گزند حوادث طبیعی در امان نگه دارد. ابراهیم‌زاده یکی از باغداران روستای پیرشهید شیروان است که ۱۰ تا ۱۵ هکتار باغ انگور و پسته دارد. این باغدار، با تجربه ۵۰ سال باغداری می‌گوید: بیمه به ما ‌کمک نمی‌کند؛ بیمه‌گذاران حق بیمه از ما می‌گیرند تا بتوانند سهم بیمه دولت را هم بگیرند اما موقع پرداخت خسارت، خیلی باغدار را اذیت می‌کنند. ابراهیم‌زاده می‌گوید: بیمه‌ها بیشتر درگیر کاغذبازی هستند که این دردی از کشاورزان دوا نمی‌کند.

بیمه کشاورزی به‌صرفه نیست

مکتبدار، باغدار شیروانی که ۷ هکتار محصول سیب دارد و ۲۷ سال تجربه باغداری دارد از تعهدات کم بیمه گلایه کرده و می‌گوید: بیمه کشاورزی به‌صرفه نیست. هفت هشت سال باغ‌ها را بیمه کردم اما فایده‌ای نداشت؛ کارشناس بیمه، سه چهار بار برای برآورد خسارت مراجعه و در آخر هم بدون نظر باغدار، رأی صادر می‌کرد. این باغدار می‌افزاید: حمایت از باغدار وجود ندارد، ۵ میلیون پول بیمه می‌دهی اما وقتی محصول خسارت دید، فقط ۳ میلیون تومان دست باغدار را می‌گیرد به همین دلیل باغدار حاضر است خسارت را تحمل کند‌ اما بیمه را قبول نکند.

حمایت‌های دولتی، صفر بود

رئیس اداره مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این باره عنوان می‌کند: با وجود خسارت‌های چندین میلیارد ریالی ناشی از حوادث غیرمترقبه به محصولات کشاورزی و باغی استان در سال گذشته، هیچ‌گونه اعتبار دولتی برای جبران این خسارت‌ها تخصیص نیافت. با این حال، حسینعلی فرهادی، بیمه محصولات کشاورزی را تنها راهکار جبران بخشی از خسارت‌ها می‌داند.

وی می‌گوید: سرمای اسفند ۹۹، بیش از ۴ هزار میلیارد ریال به ۳۰ هزار و ۵۲۵ هکتار از کشتزار‌ها و باغ‌های استان خسارت زد، که درصد بسیار ناچیزی از این سطح، زیر پوشش بیمه قرار داشت. به گفته فرهادی، بیشترین خسارت سرمازدگی مربوط به شهرستان‌های مانه و سملقان، راز و جرگلان، فاروج و شیروان بود که به دنبال گرمای اواخر بهمن به شکوفه نشسته بودند.

فرهادی می‌گوید: سالانه کمتر از ۱۵ درصد از این اراضی، زیرپوشش صندوق بیمه محصولات کشاورزی قرار می‌گیرد و بیشتر باغداران به دلایلی از جمله نارضایتی از پرداختی‌های بیمه در زمان زیان و نبود نقدینگی، تمایلی به بیمه‌سپاری ندارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد ۶۳ درصد خسارت‌های ناشی از بلایای طبیعی به محصولات باغی استان، مربوط به سرما‌زدگی است.

کم‌کاری بیمه در پرداخت غرامت کشاورزان

نماینده مردم اهر و هریس در مجلس از خسارت ۱۸۴ میلیارد تومانی سرمازدگی، تگرگ و خشکسالی به باغ‌ها و اراضی کشاورزی اهر خبر داد و از کم‌کاری بیمه کشاورزی در پرداخت غرامت کشاورزان انتقاد کرد.

احمد محرم‌زاده در جلسه مخاطرات بخش کشاورزی اهر از خسارت ۱۸۴ میلیارد تومانی سرمازدگی، تگرگ و خشکسالی به با‌غ‌ها و اراضی کشاورزی شهرستان اهر خبر داد و گفت: در سال ‌زارعی ۱۴۰۰، خسارت سرمازدگی، تگرگ و خشکسالی که در ۶ مرحله اتفاق افتاد ۱۸۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان خسارت به باغ‌ها و اراضی کشاورزی شهرستان اهر وارد کرده که فقط در بارش اخیر تگرگ باغداران اهری متحمل خسارت ۱۰۷ میلیارد تومانی شدند.

به گزارش مهر، نماینده مردم اهر و هریس در مجلس شورای اسلامی با گلایه از کم‌کاری بیمه محصولات کشاورزی در پرداخت غرامت کشاورزان خسارت‌دیده می‌گوید: بیمه محصولات کشاورزی به دلیل کم‌کاری در عمل به تعهدات خود، موجب کاهش رغبت کشاورزان به بیمه محصولات کشاورزی شده است.

کمبود منابع آب، یک تهدید جدی 

محرم‌زاده خواستار رسیدگی فوری به مشکلات و موانع تولید در بخش کشاورزی شهرستان اهر شد و گفت: بلایای طبیعی بر بخش کشاورزی سایه افکنده و تولیدات بخش کشاورزی در معرض خطر جدی قرار داد و لازم است وزارت جهاد کشاورزی برای گره‌گشایی از مشکلات کشاورزان برای جلوگیری از آفت تولیدات اقدام جدی کنند. 

محرم‌زاده با بیان اینکه کمبود منابع آب و خشکسالی، بخش کشاورزی شهرستان اهر را تهدید می‌کند بر این نکته تاکید دارد که احداث سد کج‌رود برای تامین منابع آبی جدید جزو نیازهای ضروری شهرستان اهر است چراکه کم‌آبی بزرگ‌ترین تهدید برای بخش کشاورزی است.

آشفتگی حال کشاورزان با وجود بیمه محصولات

عدم پرداخت به‌موقع غرامت کشاورزان از سوی صندوق بیمه محصولات کشاورزی گلایه‌های کشاورزان را به همراه داشته تا رغبت آنها برای بیمه محصولات در سال جدید زراعی کاهش یابد.

رحیم سجادی که مدیریت صندوق بیمه محصولات کشاورزی استان تهران را نیز در کارنامه کاری خود دارد درباره دلایل عدم استقبال کشاورزان نسبت به بیمه محصولات معتقد است طی ۳۲ سال اخیر پرداخت به‌موقع غرامت کشاورزان به سبب کمبود اعتبار اتفاق نیفتاده که همین امر گلایه هایی از سوی کشاورزان به همراه داشته تا جایی که نسبت به بیمه محصولات خود تمایل چندانی ندارند. به گفته وی، با توجه به آنکه عوامل طبیعی غیرقابل پیش‌بینی بوده و در صورت وقوع می‌تواند مشکلات متعددی را برای کشاورزان به بار آورد، وزیر جهاد کشاورزی و معاون اول رئیس‌جمهوری با جدیت بحث تامین بودجه بیمه محصولات کشاورزی را دنبال می‌کنند.

سخن پایانی

به گفته کارشناسان و فعالان بیمه، بی‌اعتمادی کشاورزان به بیمه، مهم‌ترین دلیل تمایل نداشتن کشاورزان است.

 با کمتر شدن استقبال کشاورزان از بیمه در سال‌های اخیر‌ صندوق بیمه نیز مشکل پیدا کرده و نمی‌تواند خسارت آنها را بپردازد. از سوی دیگر، کشاورزان نیز باغ و محصول خود را بیمه نمی‌کنند و می‌گویند وقتی غرامتی به ما پرداخت نمی‌شود، دلیل ندارد بیمه کنیم. با وجود ناکارآمدی بیمه‌ها، راهکار فعلی برای کاهش ضرر و زیان سرمازدگی چیست؟ این موضوع، دغدغه باغداران و کشاورزان منطقه است.