بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار، مرکز مبادله ارز و طلای ایران از امروز فعالیت رسمی خود را در حوزه معاملات ارزی (اسکناس و حواله) آغاز کرد. این درحالی است که روز گذشته و در آستانه راه‌اندازی سامانه مبادله ارز و طلا، دلار از «مرزروانی» ۵۰ هزارتومان هم عبور کرد.

طبق اعلام بانک مرکزی، مرکز مبادله ارز و طلای ایران، دارای چندین تالار معاملاتی و عرضه ارز و طلا خواهد بود که در مرحله نخست تالار ارز خدماتی و تالار حواله مرکز مبادله ایران در آن گشایش شده و شروع فعالیت خواهد داشت. بازارساز با عرضه معنادار ارز سعی کرده است مانع از نوسان شدید نرخ شود و برخی از فعالان باور دارند که با شروع به کار سامانه جدید مبادلات ارزی بانک مرکزی، احتمال دارد ارزش دلار در بازار آزاد نیز کاهش پیدا کند. با این حال، حداقل از ابتدای هفته تا روز سه‌شنبه، قدرت در بازار آزاد اسکناس امریکایی بیشتر به‌دست خریداران و افزایشی‌ها بوده است. نشانه این اتفاق، رشد نرخ دلار به سطحی بوده که در طول تاریخ مبادلات این ارز در بازار آزاد سابقه نداشته است.البته بازارساز عنوان کرده است که نرخ بازار آزاد، واقعی نیست ولی بیشتر فعالان باور دارند که همین نرخی که از سوی بازارساز غیرواقعی خوانده می‌شود، انتظارات آتی فعالان اقتصادی و بازیگران ارزی را تنظیم می‌کند.

معامله‌گران مدعی‌اند ارسال حواله سخت شده، صرافی‌های دوبی شماره ایران را جواب نمی‌دهند، عراق مثل قبل دست بازرگانان را باز نمی‌گذارد، بنابراین عادی است که نرخ حواله بالا برود. با اینهمه مدیر کل تجارت خارجی بانک مرکزی از برنامه‌های بانک مرکزی برای کنترل ارز خبر می‌دهد و معتقد است نرخ‌سازی صورت گرفته برای دلار بازار آزاد مبنای واقعی نداشته و منابع ارزی کشور از طریق منابع صادر‌کنندگان تامین شده و امسال ۳۰ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است. آنچه مسلم است؛ با وجود تلاش‌های نهاد پولی کشور برای ثبات در نرخ ارز، تنها در یک ماه بهمن این اسکناس امریکایی بیش از ۱۱ درصد رشد نرخ داشته است.

تکرار اشتباه‌های قبلی

رئیس مجلس شورای اسلامی در واکنش به درخواست رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد نوسانات بازار ارز، ‌گفت: بازار ارز با همکاری دولت و مجلس به ثبات می‌رسد.

 محمدرضا پورابراهیمی در نشست علنی روز گذشته مجلس شورای اسلامی در تذکر شفاهی با بیان اینکه در مسائل ارزی کشور نیازمند یک تصمیم گیری جدی هستیم، اظهارکرد: امکان کنترل بازار ارز وجود دارد اما به دلیل اعمال تصمیم‌هایی که تکرار اشتباه‌های قبلی است، زحمات دولت در حذف سیاست ارز ترجیحی زیر سوال می‌رود. رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با تاکید بر اینکه فرصت آزمون و خطا در اقتصاد ایران وجود ندارد، از قالیباف خواست تا جلسه غیرعلنی در این مورد با حضور محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور، سیداحسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی و محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی برگزار شود. پورابراهیمی خواستار همفکری دولت و مجلس در حوزه تصمیم‌های ارزی شد و تعیین نرخ ثابت ارز برای اقتصاد کشور را مغایر ماده ۲۰ قانون احکام دایمی برنامه و خلاف مصوبات مجلس دانست و خاطر نشان کرد که این کار به اقتصاد لطمه می‌زند.

ثبات بازار با همکاری دولت و مجلس

در ادامه رئیس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به تذکر پورابراهیمی اظهارکرد: در هفته‌های گذشته هم مسائل مربوط به ارز در حضور رئیس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد مورد بررسی قرار گرفت؛ البته این موضوع منطبق بر قانون پیش نرفت و این اشکال وارد است.

محمدباقر قالیباف با بیان اینکه امروز هم جلسه‌ای در این خصوص برگزار می‌شود، افزود: مباحث مربوط به بازار ارز در این جلسه بررسی می‌شود.

وی اضافه کرد: اگر در بازار ارز از مسیر درست و صحیح حرکت کنیم، می‌توان با همکاری دولت و مجلس بازار ارز در کشور را به ثبات برسانیم.

تامین همه نیازهای ارزی خدماتی کشور

رئیس کل بانک مرکزی نیز با اشاره به آغاز به کار مرکز مبادله ارز و طلا گفت: همه نیازهای ارزی خدماتی مردم در سامانه مبادله ارز و طلا تامین می‌شود. به گزارش ایرنا، محمدرضا فرزین در یک برنامه تلویزیونی از آغاز به کار مرکز مبادله ارز و طلا اظهارکرد: تامین ارز کالاهای اساسی و تجهیزات پزشکی و سایر نیازها را با ارز ۲۸۵۰۰ تومان ادامه می‌دهیم. وی افزود: ارز کالاهای اساسی را از محل فروش ارز حاصل از فروش نفت، میعانات گازی تامین خواهیم کرد.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: در مسئله ارز خدماتی باید روش تامین متفاوت باشد و در بانک مرکزی تلاش کردیم ۶۸ قلم خدمات را شناسایی کنیم تا تامین ارز آن انجام شود.

فرزین بیان کرد: ارز خدماتی، ارزی است که به صورت اسکناس به متقاضیان داده می‌شود و شامل ارز مسافرتی، پزشکی، دانشجویی و موارد دیگر است که باید تامین شود و برای تامین آنها سامانه‌هایی دیده شده که مردم می‌توانند به آن مراجعه و نیازهای ارزی خود را اعلام و تامین کنند. وی توضیح داد: مستندات ارائه شده توسط متقاضی در دستگاه مربوطه بررسی می‌شود و در صورت تایید ارز تایید شده توسط بانک مرکزی تامین می‌شود.

فرزین گفت: بانک مرکزی در شرایط کنونی تلاش می‌کند که از تمام آموزه‌ها و تجربه‌های گذشته کشور در حوزه ارزی استفاده کند و نوسانات را به حداقل برساند و ثبات را در کشور برقرار کند

تعیین نرخ بر اساس واقعیت‌های اقتصادی

رئیس‌کل بانک مرکزی از تعیین نرخ‌ ارز و طلا بر اساس واقعیت‌های اقتصادی کشور با راه‌اندازی مرکز مبادله ارزی خبر داد. همچنین رئیس‌کل بانک مرکزی در صفحه خود در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد کلیه‌ نیازهای واقعی کشور در مرکز مبادله ارزی تامین خواهد شد. با تشکیل مرکز مبادله‌ ارزی کشور، نرخ ارز با توجه به منابع، مصارف ارزی و عوامل بنیادین کشف خواهد شد.وی همچنین تصریح کرد: نرخ‌ ارز و طلا بر اساس واقعیت‌های اقتصادی کشور تعیین می‌شود.

سردرگمی در بازار سرکش ارز

روند صعودی نرخ ارز با صحبت‌های فرزین و خبر‌های منتشر شده از سفر رئیسی به چین نیز، نه تنها منجر به کاهش نرخ ارز نشد بلکه حتی نرخ ارز را در روند با ثبات نیز قرار نداد. به طوری که این اسکناس امریکایی در آخرین هفته بهمن‌ماه، هر روز در کانال ۴۰ هزار تومانی یک پله بالا رفت. هرچند تحلیلگران بازار، روند فعلی نرخ دلار را با وجود تورم بیش از ۵۰ درصدی، قابل توجه نمی‌دانند و معتقدند بازارساز با ابزار‌های کنترلی، اقدام به مهار نرخ ارز کرده است؛ ابزار‌هایی که به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین آنها را از دست داده‌ایم! برجام که فعلا در کماست. به نظر می‌رسد نهاد پولی کشور قصد داشت با سفر رئیسی به چین امید تازه‌ای به بازار تزریق کند، اما این سیگنال بی‌اثر بود. با بالا گرفتن تنش‌های سیاسی در عرصه بین‌المللی علیه ایران، بازار‌های مالی و سرمایه‌ای در تب و تاب روند افزایشی و تردید معامله‌گران قرار گرفته است. درحال‌حاضر ایران در تنگنای مسائل بین‌المللی و تورم‌های داخلی گرفتار شده است.

با توجه به روز‌های پایانی سال برای بازار سرمایه که همسو با سیاست‌های بین‌المللی است، رشد شارپی را می‌توان متصور بود. برخی کارشناسان بازار نیز معتقدند نرخ دلار متاثر از نقدینگی و تورم داخلی، در مسیر صعودی قرار گرفته است.به نظر می‌رسد سیگنال‌های خبری، دیگر تاثیری در پایین آوردن نرخ ندارد و بازار ارز، چشم‌انتظار اخباری واقعی و با اثرپذیری بالاست تا دست پایین را بگیرد. تحلیلگران ارزی معتقدند نرخ حواله درهم این روز‌ها بیشترین نقش را در جریان قیمتی دلار دارد. روز گذشته نیز نرخ درهم در نیمه کانال ۱۳ هزار تومان باز شد، اما در ادامه روز کمی کاهش داشت و با نرخ ۱۳ هزار و ۴۶۰ تومان معامله شد.

دلار در انتظار خبر‌های خوش

این هفته قدرت در بازار آزاد دلار بیشتر به‌دست خریداران و افزایشی‌ها بود و نشانه این اتفاق، رشد نرخ دلار به سطحی بوده که در طول تاریخ مبادلات این ارز در بازار آزاد سابقه نداشته است. البته بازارساز می‌گوید نرخ بازار آزاد، واقعی نیست ولی بیشتر فعالان باور دارند که همین نرخِ به‌اصطلاح غیرواقعی، انتظارات آتی فعالان اقتصادی و بازیگران ارزی را تنظیم می‌کند.بر اساس گفته‌های برخی از فعالان، با انتشار آمار بانک مرکزی از جزییات نقدینگی، انتظارات افزایشی بخشی از بازیگران ارزی تقویت شده است. برخی از تحلیلگران نیز عنوان کرده‌اند که آمارهای جدید بانک مرکزی از احتمال خروج پول از سپرده‌های بانکی خبر می‌دهد و این موضوع موجب شده میزان خریدها تا اندازه‌ای در بازار افزایش پیدا کند.