الزامات تحقق رشد اقتصادی
غلامرضا سلامی – اقتصاددان
رشد اقتصادی کشور منوط به تولید است. رشد اقتصادی باعث حرکت منحنی امکانات تولید به سمت بالا میشود.
هدف از منحنی امکانات تولید نشان دادن اشتغال کامل و حداکثر کارآیی عوامل تولید است.
در سطح کلان، افزایش تولید ناخالص ملی (GNP) یا تولید ناخالص داخلی (GDP) در سال مورد بحث به نسبت مقدار آن در یک سال پایه، رشد اقتصادی محسوب میشود.
عوامل موثر بر رشد اقتصادی ۳ چیز است؛ اول سطوح بالای سرمایهگذاری، دوم تکنولوژی و سوم بازار کار. هر کدام از این مولفهها در دسترس نباشند نمیتوانیم امیدی به رشد اقتصادی داشته باشیم.
درباره سرمایه باید گفت متاسفانه ما در سالهای اخیر قادر به جذب آن نبودهایم و همین امر عامل منفی شدن رشد اقتصادی بوده است؛ یعنی میزان سرمایه آورده شده از میزان استهلاک سرمایه کمتر بوده است.
لازم به ذکر است چنانچه سهم بودجه دولتی زیاد باشد، میتواند منجر به خروج سرمایهگذاری خصوصی شود.
مخارج دولتی باید با مالیات، تامین شوند و این امر بخش خصوصی را از منابع محروم میکند و منجر به کاهش سرمایهگذاری این بخش میشود.
درباره تکنولوژی هم از آنجایی که ارتباط بینالمللی مناسبی بهدلیل تحریمها نداریم، از تکنولوژی که بخشی از آن هم با سرمایه وارد میشود، بیبهره هستیم.
تکنولوژیهای جدید موجب تقویت جابهجایی عوامل تولید و ایجاد تنوع بیشتر در تولیدات میشود.
علاوه بر آن، تکنولوژی باعث تغییر هزینه نسبی تولید و نیز افزایش مزیت نسبی بنگاهها و در نهایت کشورها میشود.
دستیابی به تکنولوژیهای جدید به بنگاههای اقتصادی اجازه میدهد توان تولیدی خود را ارتقا بخشند که این امر نیز منجر به رشد ظرفیت، کاهش هزینه، افزایش کیفیت و افزایش سرعت در تحویل کالا و در نهایت رشد اقتصادی کشور میشود.
درحالحاضر در بخش تولید کشور از تکنولوژی قدیمی استفاده میشود که همین امر از موانع رشد اقتصادی است.
تجارت آزاد موتور محرکه خیلی از اقتصادها برای خروج از تله فقر و حرکت در مسیر رشد اقتصادی بوده و در واقع تجارت و تعامل با جهان عامل موثری در جهت هموارسازی مسیر رشد اقتصادی است.
در مجموع ۳ پیشنیاز افزایش تولید را در اختیار نداریم و همین عاملی شده تا کشور رشد اقتصادی مطلوبی را تجربه نکند؛ افزایش بهرهوری که بهدلیل مدیریت دولتی درحالحاضر از آن محروم هستیم.
افزایش جمعیت بهمعنای افزایش در دسترس بودن کارگران یا کارمندان و در مجموع نیروی کار. البته یکی از نقاط ضعف داشتن جمعیت زیاد این است که منجر به سطح بالای بیکاری میشود. افزایش سرمایهگذاری روی سرمایه انسانی میتواند کیفیت نیروی کار را بهبود بخشد.
این افزایش کیفیت منجر به بهبود مهارتها، تواناییها و آموزش میشود. از آنجا که کارگران ماهر بهرهوری بیشتری دارند، طبیعتا رشد اقتصاد ناشی از این مولفه نیز بیشتر خواهد بود؛ بنابراین از این لحاظ هم امیدی به افزایش درآمد ملی نداریم. بر این اساس چشماندازی برای رشد اقتصادی موردنظر وجود نخواهد داشت.
شاید در شرایطی که تحریمها برداشته شود برای مدت کوتاهی کشور به رشد اقتصادی ۸ درصدی برسد اما کاملا مقطعی خواهد بود و رشد پایداری در انتظار اقتصاد نخواهد بود.