نقش روابط‌عمومی در بخش آب
خسرو رفیعی- کارشناس
افزایش بی‌رویه جمعیت جهانی و تقاضای آب شیرین در بسیاری از کشورها از یک‌سو و گرم‌تر شدن دمای کره زمین از سوی دیگر، کاهش میزان بارش و محدودیت منابع تجدیدپذیر باعث شده فقر آبی در این کره خاکی بیداد کند.
ایران نیز همواره یکی از مناطقی بوده که با خشکسالی دست‌وپنجه نرم کرده و امروزه بیشتر تالاب‌ها و رودخانه‌های کشور خشک شده و اثری از سیاست‌گذاری و برنامه اصولی در این بخش وجود ندارد و نکات فنی در برداشت انتقال آب و توزیع به‌خوبی رعایت نشده است.
اجرای برنامه‌های آمایش سرزمین، ارتقای جایگاه اقتصادی آب در سیاست‌های کلی و برنامه‌های توسعه کشور ، رشد اقتصادی سازگار با کم‌آبی کشور، تخصیص بهینه آب و بازار آب، افزایش بهره‌وری، شناسایی فرصت‌ها و زمینه‌های سرمایه‌گذاری در مدیریت مصرف و تقاضا، مدیریت ابزارهای اقتصادی برای کاهش هدررفت و ضایعات در بخش‌های مختلف صنعتی و کشاورزی، از چالش‌های مهم مقوله اقتصاد آب هستند.
مهم‌ترین عامل اثرگذار در هر بخشی از آب نقش نیروی انسانی و آگاهی افکار عمومی است و روابط‌عمومی وظیفه بسیار سنگینی در بخش آب دارد و نیازمند افراد مجرب و متخصص هستیم که همواره موردغفلت قرار می‌گیرد و از افراد توانمند در روابط‌عمومی کمتر استفاده می‌کنیم.
انجمن روابط‌عمومی ایران نیز با استفاده از توانمندی‌ها به‌عنوان وظیفه و در هفته اول تیر برنامه‌ای ویژه تدارک دیده که مردم بیش از پیش در هفته صرفه‌جویی آب، به بهانه همایش بین‌المللی«مهرآب» با وظایف خود برای همکاری با دست‌اندرکاران این همایش آشنا شوند.
از مهم‌ترین بخش‌هایی که انجمن به آن پرداخته، نقش کودکان و نوجوانان در بخش آب است که می‌تواند استفاده اصولی از آب کمک شایانی در این بخش داشته باشد.
از سوی دیگر دانش بومی و میراث فرهنگی و معنوی آب می‌تواند برای استفاده عمومی مردم مفید بوده و به‌ویژه حفر قنات‌ها و آب‌انبارها در شهرها و روستاها و بخش کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است و باید بدانیم که آب در هر بخشی برای مردم امری ضروری است و به‌خوبی می‌دانیم آب برای سلامتی ما به‌ویژه برای ورزش و گردشگری بسیار موثر و مهم است و نباید از آن غافل باشیم.
با نگاهی کوتاه به بخش ورزش، سلامتی و گردشگری مشاهده می‌کنیم روابط‌عمومی‌های ما چه زیبا می‌توانند اهمیت آب را برای مخاطبان و ذی‌نفعان خود مطرح کنند و آن را بروز و ظهور دهند.
مطمئن باشید با کم و زیاد کردن نرخ و با فشار به مردم نمی‌توانیم بهترین راه‌حل را پیاده کنیم.
توجه ویژه به آب وظیفه هر نهاد روابط‌عمومی است و به گفته بسیاری از فعالان این عرصه هنوز روابط‌عمومی‌ها می‌توانند مهم‌ترین بازوی هر سازمانی باشند. بنابراین با تکیه بر توان روابط‌عمومی‌ها میتوان در راستای حل مشکل آب و آگاهی رسانی به مردم گام برداشت.
وقت آن است که بپذیریم روابط‌عمومی برای آگاهی‌بخشی در بخش‌های مختلف صنعت آب نقشی بی‌بدیل دارد و برای اطلاع‌رسانی در استفاده صحیح از سدها، تصفیه‌خانه‌ها و مخازن، جلوگیری از تبخیر آب در منابع سطحی و حمایت از نوآوری‌ها و فناوری‌های کاهنده فشار آب از سر شیر آشپزخانه‌ها گرفته تا استفاده اصولی در نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ کشور، استفاده صحیح از پساب تصفیه‌خانه فاضلاب، استفاده مناسب از نیروی انسانی متخصص اعم از کارگر و کارمند، مهندس تکنسین و... نقش موثری ایفا می‌کند.
بخش آب موجب کم‌اثر شدن پروژه‌های آب شده و نتوانسته‌ایم از دانش متخصصان و سرمایه انسانی توانمند برای افزایش بهره‌وری، برنامه‌ریزی بلندمدت و پایدار بهره گرفته و برای رشد اقتصاد آب استفاده کنیم. آنچه در این سال‌ها مشاهده می‌کنیم درهای بسته به روی نوآوران و فناوری پیشرفته و بی‌اعتنایی به سرمایه انسانی است. اگر به آن توجه نکنید حاصل آن تنها شکست و پشیمانی است.
چالش‌های آب به‌دلیل خشکسالی‌های پی در پی افزایش یافته و مسائل مالی بر مشکلات سایه افکنده است.
آیا به‌راستی میتوان آب را به‌عنوان یک کالای اقتصادی مدنظر قرار داد و در رقابت‌های بازار از آن بهره برد؟
واقعیت آن است که بی‌مسئولیتی در مقابل محیط‌زیست، توسعه اقتصادی بدون توجه به توسعه اجتماعی و احترام به شأن انسانی مشروعیت ندارد. امروزه هرچند استفاده از ابزار نرخ می‌تواند هر نوع خدمت و کالایی را ساماندهی و کنترل تولید و توزیع را با آن محقق کند،اما فراموش نکنیم ما در جامعه مخاطب خود مسئولیت داشته و رسالت‌های خود را نباید فراموش کنیم.
کشور ما در بحث اقتصاد آب بسیار فقیر است و دغدغه‌های آب از بین رفته است و همه به مسائل جزئی مانند تعیین نرخ و تعرفه آب بسنده کرده‌اند، در صورتی که آب موضوعی پیچیده است که در تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی باید در نظر گرفته شود. ما باید بتوانیم اقتصاد آب را در بخش کشاورزی به‌صورت لحظه‌ای پیگیری و در نظر بگیریم که به کشاورزی ما آسیبی وارد نمی‌شود و یک‌سری تدابیر اقتصادی و اجتماعی را برای آشنا شدن کشاورزان و مردم به‌صورت مستمر اطلاع‌رسانی و منتشر کنیم.
قوانین باید به‌شکلی برنامه‌ریزی شود که ضمن جلوگیری از ناامیدی مردم، راه‌حل‌های مناسب اقتصادی پیش‌روی بخش‌های مختلف قرار گیرد. سرمایه‌گذاری در آب، بازار، مبادله، بازتخصیص، بازچرخانی و بهره‌وری آب به ما کمک و راهنمایی می‌کند که آب موضوع مهم اقتصادی در کشور است.
باید بتوانیم زمانی که برای اقتصاد آب برنامه‌ریزی می‌کنیم، نگرانی مردم را نیز کاهش دهیم تا با بحران بیشتری مواجه نشویم. اقتصاد آب فقط گران کردن آب نیست که این گران کردن بدون فکر، همیشه باعث کاهش راندمان و گران تر شدن آب خواهد شد. اقتصاد آب یعنی بهره بردن از تجارب نخبگان و پیشکسوتان اقتصاد و استفاده بهینه از چرخش آب در صنعت و کشاورزی.
راهکار غلبه بر مشکلات آب، اضافه کردن نرخ آب نیست. بهبود وضعیت تخصیص منابع، اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت به کشاورزان، نظارت بر کاشت گیاهان آب‌بر، تخفیف‌های ویژه برای نوآوران و فناوران تکنولوژی‌های جدید و حمایت از آنها، بازنگری در شاخص‌های بهره‌وری، توجه ویژه به آب مجازی، اهمیت به تحقیقات و پژوهش‌های انجام‌شده، ایجاد تسهیلات و فرصت برای سرمایه انسانی و اهمیت به نقش آن در اقتصاد آب و تشکیل اتاق‌های فکر و از آن مهم‌تر اجرای تصمیمات گرفته‌شده است که باید آنها را از بایگانی‌ها بیرون کشید و از تصمیم‌های مفید و راهکارهای متخصصان و دلسوزان بخش آب تا دیر نشده بهره برد. اگر خدا بخواهد.
