فرش ایرانی یگانه راوی فرهنگ و هنر ایرانی نیست، اما طرح و نقش فرش ایرانی چرا. باید حتما از هنرمندان همین سرزمین باشی تا بتوانی روی کاغذ و بعد بر دار قالی چنین طرحی ببافی. می‌شود گفت در میانه داستان تولید انبوه فرش ایرانی به دست چینیان و اغیار که عادت به ساخت نسخه بدلی و بعد تولید انبوه از هر کالایی دارند، تنها نقوش فرش ایرانی است که نمی‌شود آن را ربود. نقش ایرانی همیشه نقش ایرانی است؛ ولو نسخه کپی‌شده‌اش در سرزمینی دیگر. سهم هر کدام از ما به‌عنوان میراث‌داران هنر فرش ایرانی آن است که حداقل با نام طرح فرش زیر پایمان آشنا باشیم که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود.

طرح فرش اسلیمی با شاخه‌های دورانی و جوانه‌هایی که به آن اسلیم می‌گویند. فرش ایرانی با طرح افشان و انواع افشان اسلیمی، افشان ختائی، افشان شکسته، افشان گل‌اناری، افشان شاه‌عباسی. طرح فرش ایلی با انواع قشقایی، افشاری، خاتونی، بختیاری، کردی و یعقوب‌خانی. طرح فرش بته‌جقه که نقش آن الهام‌گرفته از درخت سرو است و معروف‌ترین آن طرح‌های بته‌جقه‌ای‌، بته شاخ‌گوزن، بته سرابندی، بته خرقه‌ای، بته قلمکار اصفهان، بته سنندج و بته افشاری است. طرح فرش ترکمن که ایلیاتی‌ها و کوچ‌نشینان ترکمن طرح آن را به‌طور ذهنی و بدون نقشه می‌بافند و در انواع مختلف ترکمنی شانه‌ای، ترکمنی چشم‌آهو، ترکمنی آخال و ترکمنی چهارقاب است. طرح فرش تلفیقی با گونه‌های مختلف لچک‌ترنج تلفیقی، تلفیقی دسته‌گلی و تلفیقی گل فرنگ. طرح درختی فرش ایرانی که از انواع آن می‌شود به درختی جانوری، درختی سبزیکار یا آب‌نما و... اشاره کرد. شکارگاه درختی، شکارگاه ترنج‌دار، شکارگاه قابی و شکارگاه لچک‌ترنج و شکارگاه سراسری از معروف‌ترین گروه‌های فرعی این طرح هستند. طرح فرش شاه‌عباسی که به‌خاطر گل‌هایش به‌نام شاه‌عباسی مشهور است. فرش گل فرنگ که طرح آن ترکیبی از طرح‌های اصیل ایرانی با گل‌های طبیعی به‌ویژه گل سرخ است و در آن از رنگ‌های تند و روشن به‌ویژه رنگ سرخ استفاده می‌شود.

تماشای تمام این طرح‌ها گوش سپردن به یک روایت تاریخی و هنرمندانه از اقلیم ایران است. فرش ایرانی روایتی به درازای هزار و یک شب دارد که گویا تمام نمی‌شود.

گزارش تصویری این شماره صمت با موضوع فرش ایرانی تهیه و تنظیم شده است.