به‌طورکلی آنچه از نظر قانونی در بخش تجارت ایران وجود دارد، با مقررات تجاری جاری در سایر کشورهای دنیا تفاوت زیادی دارد. هرگونه اصلاح و بازیابی سیاست‌های قانونی، مستلزم وجود نگاه صحیح در بدنه نهادهای دولتی است. به‌عبارت دیگر، مسئولان باید باور داشته باشند تجارت خارجی و توسعه آن می‌تواند گره‌گشای اقتصاد فعلی کشور باشد. همچنین توجه اکید به توسعه تجارت غیرنفتی از دیگر واجبات است. در دهه‌های گذشته تنها تکیه و توجه سیاست‌های صادراتی کشور، برپایه صادرات نفتی و مشتقات آن بود، هرچند در سال‌های اخیر شعارهایی مبنی بر برداشتن تکیه به اقتصاد نفتی مطرح شد، اما هنوز آن‌طور که باید و شاید محقق نشده است. توسعه صادرات غیرنفتی نیازمند دارا بودن برنامه‌ها و بسترهای مناسب است و نهادهای دولتی وظیفه دارند تا با تشکیل تیم مطالعاتی خبره، ضمن اصلاح زیرساخت‌های قانونی، نسبت به تهیه بسترهای توسعه تجاری اهتمام ورزند. افزایش آگاهی نسبت به عملکرد کشورهای توسعه‌یافته در مسائل تجاری و همچنین الگوی حرکتی آنها می‌تواند ما را در زمینه تدوین برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌های اصولی یاری کند، اما همان‌طور که در ابتدا تاکید شد، اجرای تمامی این اقدامات توسعه‌ای، نیازمند وجود نگاه‌های کلان مثبت نسبت به مباجث توسعه تجارت است. به‌عبارتی دیگر، باید این باور در بدنه دولت، مجلس شورای اسلامی و همچنین سایر دستگاه‌های دولتی شکل گیرد که تجارت، پیشران اقتصاد کشور است. از آنجایی که تا به امروز اقدامات مناسبی برای توسعه و افزایش توان بخش تجاری ایران انجام نشده، بروز هر نوع ایراد یا تشدید بحران‌های اقتصادی در داخل یا حتی خارج از کشور، بخش تجارت را به‌طورمستقیم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. نبود نگاه پایدار نسبت به مزیت‌های فعالیت‌های تجاری، سبب شده تا نه‌تنها برنامه و سیاست‌های صحیحی برای توسعه فعالیت‌های تجاری نداشته باشیم، بلکه از مزیت اقتصادی رابطه با جهان نیز نتوانیم حداکثر بهره‌برداری را داشته باشیم. بیشتر مردم و حتی مسئولان، واردات را امری ناپسند دانسته و توسعه تجارت را تنها به مفهوم افزایش صادرات می‌دانند، در حالی که چنین دیدگاهی صحیح نبوده و هیچ‌یک از کشورهای توسعه‌یافته با چنین سیاستی نسبت به تجارت خود نگاه نمی‌کنند. اگر به عملکرد کشورهای قدرتمند در عرصه‌های اقتصادی و توسعه‌یافته نگاهی بیندازیم، خواهیم دید هیچ کشوری به‌طورکامل واردات خود را محدود نکرده و در عوض واردات را به‌منزله بخشی از توسعه اقتصادی خود در نظر گرفته‌اند، اما این دیدگاه در کشور ما وجود نداشته و واردات را به‌مثابه تکیه بر سایر کشورها دانسته و تلاش داریم تا از این اتکا بکاهیم.

یکی دیگر از مسائلی که همواره در توسعه تجارت باید به آن پرداخته شود، بهره‌ گرفتن از شیوه‌های مناسب حمل‌ونقل در تجارت خارجی است. به‌طورکلی باید تاکید کرد تجارتی که برمبنای حمل‌ونقل دریایی باشد، تجارت قدرتمندی است.

در تمامی کشورهای جهان، حمل‌ونقل دریایی سهم مهمی در فعالیت‌های تجاری و صادراتی دارد و ایران نیز میزانی بالغ بر ۷۰ درصد صادرات خود را از طریق راه‌های آبی انجام می‌دهد. نه‌تنها صادرات بلکه در فعالیت‌های وارداتی نیز حمل‌ونقل دریایی مهره‌ای کلیدی برای ایران بوده و سالانه میلیون‌ها تن کالای موردنیاز کشور از راه‌های آبی وارد می‌شوند.

تمامی آمار اعلام‌شده، نشانگر اهمیت حمل‌ونقل دریایی برای تمامی کشورها بوده و برخلاف تصورات عموم، راه‌های آبی همواره نقشی تاثیرگذارتر از حمل‌ونقل جاده‌ای و زمینی در تجارت دارند، از این‌رو هرگونه اتفاقی که برای حمل‌ونقل دریایی ایران چالش‌آفرینی کند، به‌طبع بر تجارت خارجی کشور اثر مستقیم و منفی خواهد داشت، بنابراین تدوین شیوه‌ها و راهکارهایی که بتواند همچنان مسیر تجارت دریایی را باز نگه دارد، از جمله مهم‌ترین وظایف دولت به‌شمار می‌رود.