توسعه از رهگذر دانش‌بنیان‌ها
کیومرث کرمانشاهی- کارشناس اقتصاد
در طول بیش از یک دهه گذشته رهبر معظم انقلاب با توجه به شاخص‌های اقتصادی اقدام به نام‌گذاری سال می‌کند، بدین‌ترتیب سمت‌وسوی سیاست‌های دولت در بخش اقتصاد روشن می‌شود. البته در موارد متعددی شاهد هستیم که مدیران به این شعار فقط به چشم شعار نگاه می‌کنند، هرچند انتظار می‌رود سیاست‌های اقتصادی کشور با تکیه و تمرکز بر اهداف تعیین شده برای یک سال پیش‌رو تعیین شود. در واقع نباید نام انتخاب شده برای سال در حد سربرگ‌نامه‌ها باقی بماند یا به حرف و شعار محدود شود. برای اجرای شعار سال باید هدف و برنامه داشت.
سال جاری از سوی رهبر معظم انقلاب با عنوان «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری شده است. مسئول این حوزه در بالاترین سطح مدیریتی کشور معاونت علمی فناوری رئیس‌جمهوری است. در سال جاری از این حوزه مدیریتی انتظار می‌رود امکانات لازم برای تولید دانش‌بنیان را مهیا کنند. در ادامه تمامی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، نهادها و مراکز مرتبط در کنار روسای ۳ اتاق به‌عنوان عضو قرار گیرند؛ یعنی امکانی برای تجمیع توان متخصصان فراهم و راهکاری اساسی برای عملیاتی شدن این شعار اندیشیده شود.
در ادامه مصادیق تولید دانش‌بنیان و همچنین اشتغال‌آفرین همچون تولید محصولات نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، داروهای نوترکیب و هرگونه کالا و خدمات مرتبط با دانش جدید مشخص و بازتعریف شوند. علاوه بر این، اقدامات حمایتی از این دست تولیدات بازتعریف شود. به‌عنوان مثال می‌توان تغییراتی را در تعرفه‌های گمرکی این دسته از کالاها و خدمات یا محصولات مرتبط با آنها تعیین کرد. در این میان از نظرات متخصصان و نخبگان مربوطه برای تعیین ارزش تقریبی محصولات دانش‌بنیان استفاده شود. در همین حال مراحل ثبت محصولات دانش‌بنیان به دقت تعیین شود. این مراحل از ثبت ایده و ابداع تا ثبت اختراع، قوانین مرتبط با کپی‌رایت و سپس موضوع تجاری‌سازی و برای کالاهای مختلف به تفکیک تعیین شود. در ادامه انتظار می‌رود تمامی مراحل صدور مجوز از طریق درگاه صدور مجوزها قابل رصد و اقدام باشد. اطلاع‌رسانی کامل به تمامی کارآفرینان مخترع در سراسر کشور در دستور کار قرار گیرد. سیستم بانکی نحوه حمایت از طرح‌ها و پروژه‌ها را مشخص کند.
تمامی صندوق‌ها و مراکز حمایتی متعدد و مرتبط از یک کانال به‌صورت شفاف نحوه حمایت از طرح‌ها و نحوه تجاری‌سازی را مشخص کنند. بدین ترتیب امکان پیگیری تمام امور از سوی مخترعان و مرتبطان امور ممکن می‌شود. درنتیجه صاحبان کسب‌وکارهای دانش‌بنیان می‌توانند از تسهیلات استفاده کنند و امکان استفاده عده‌ای خاص با رانت از تسهیلات یا دسترسی به مراکز و صندوق‌های حمایتی متعدد کشور محدود می‌شود. در همین حال، امکان استفاده از تسهیلات برای تمام متقاضیان واجد شرایط فراهم خواهد شد. تعیین مراحل تجاری‌سازی اعم از تولید، تبلیغات، حضور در نمایشگاه‌ها و هیات‌های بازاریابی و... از الزامات توجه به توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور است.
از مجموع موارد یادشده می‌توان اینطور نتیجه گرفت که راهکارهای عملیاتی متعددی برای رشد شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور وجود دارد و می‌توان با تکیه بر این راهکارهای عملیاتی زمینه بهبود شرایط تولید و توسعه اشتغالزایی را هم فراهم کرد.
در پایان نیز باید تاکید کرد توجه به شعار سال باید در نهایت یک نمود عملیاتی داشته باشد. به‌عنوان مثال می‌توان از مقایسه آمار تولید و صادرات محصولات دانش‌بنیان تا پایان سال و مقایسه آن با مدت مشابه سال‌های گذشته، میزان توفیق در تحقق اهداف تعیین‌شده در این صنعت را فراهم کرد.
علاوه بر این می‌توان با روشن کردن این آمار در بخش‌های گوناگون اعم از صنعت، معدن، کشاورزی و خدمات، دلایل توفیق یا عدم‌توفیق را در هر حوزه به‌درستی بررسی کرد.
