به‌نظر می‌رسد در گام نخست دولت باید برای تحقق اهداف توسعه‌ای مربوط به این بخش، گره‌های موجود را شناسایی کند و در ادامه برای رفع آنها با کمک متخصصان و فعالان معدنی به تدوین راهکارهای عملیاتی موثر بپردازد. باید توجه داشت بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی دانش‌بنیان‌ها می‌تواند یکی از موارد راهگشا در این زمینه باشد.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: پروژه تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر جدید معدنی در کشور از ابتدای دولت سیزدهم با هدف ایجاد تحرک و پویایی در مجموعه‌های دانش‌بنیان و مهندسان مشاور طراحی و اجرا شده است.

برنامه‌های سازمان زمین‌شناسی
به گزارش روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، علیرضا شهیدی افزود: اکنون باتوجه به نیاز روزافزون کشور به در اختیار داشتن اطلاعات پایه جدید و هدفمند در حوزه علوم ‌زمین و اکتشاف ذخایر معدنی، بنا داریم با اجرای منظم و بهینه پروژه بزرگ تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر جدید معدنی با همکاری مجموعه‌های دانش‌بنیان، مهندسان مشاور و پیمانکاران این حوزه، تحرک و پویایی مبتنی بر دانش به‌وجود آوریم. وی با اشاره به نام‌گذاری امسال ازسوی رهبر معظم انقلاب، عنوان کرد: براساس برنامه‌ریزی انجام شده در این سازمان قرار است در دو برش دوساله، اطلاعات پایه جدید در مقیاس یک‌پنجاه‌هزارم و در اولویت اول اکتشافی و زیرساخت‌های عمرانی کشور انجام شود.

برون‌سپاری خدمات دانش‌بنیان
شهیدی بیان کرد: باتوجه به گستردگی فعالیت و میزان منابع مالی در اختیار، برون‌سپاری خدمات دانش‌بنیان در حوزه تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی، زمین‌شناسی اقتصادی، اکتشافات ژئوشیمیایی، عملیات ژئوفیزیک هوایی و آنالیز نمونه‌های زمین‌شناسی و اکتشافی امری انکارناپذیر است که امیدواریم با شناسایی و انتخاب مشاوران، مجموعه‌های دانش‌بنیان و متخصصان این حوزه بتوانیم به اهداف از پیش تعیین‌شده دست‌ یابیم. وی ادامه داد: امسال در دو مرحله اقدام به انتشار فراخوان همکاری و مستندات مربوط به مناقصه‌های موردنیاز و انتخاب مشاوران از میان مجموعه‌های متخصص در حوزه زمین‌شناسی و اکتشاف خواهیم کرد که این مسئله باهدف ایجاد تحرک در منابع انسانی بخش معدن و زمین‌شناسی کشور انجام خواهد شد. امیدواریم با اجرای درست و به‌موقع برنامه‌های پروژه تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی در کشور بتوانیم مسائل و محدودیت‌های مربوط به تامین مواد اولیه معدنی موردنیاز صنایع را برطرف کنیم و شاهد بهبود وضعیت زیرساخت‌های عمرانی، شهری و زیست‌محیطی کشور ازنظر زمین‌شناسی باشیم که این امر با مشارکت همه‌جانبه متخصصان، مشاوران، مجموعه‌های دانش‌بنیان و پیمانکاران ذی‌صلاح قابل‌دستیابی خواهد بود. گفتنی است فراخوان برون‌سپاری خدمات دانش‌بنیان موردنیاز سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور و همچنین دریافت اسناد مناقصه، انتخاب مشاوران و انجام تشریفات قانونی آن از ابتدای اردیبهشت‌ امسال به مدت یک ماه انجام خواهد شد و متقاضیان می‌توانند با مراجعه به تارنمای رسمی این سازمان به نشانی www.gsi.ir یا سامانه تدارکات الکترونیکی دولت در این فرآیند شرکت کنند.

ظرفیت‌‌های بالقوه برای استارت‌آپ‌ها
محمد قضایی، فعال معدنی در گفت‌وگو با مهم‌ترین بخش شعار سال را توجه به دانش‌بنیان‌ها در کشور می‌داند. او نقش شرکت‌های دانش‌بنیان را در تولید بخش معدن و سایر فعالیت‌های معدنی تاثیرگذار توصیف کرد و توجه به این مسئله را از الزامات امروزه مدیریت در بخش معدن دانست. قضایی همچنین مهم‌ترین مزیت توسعه فعالیت‌های مبتنی بر رویکرد دانش‌بنیان را رفع چالش‌های فعلی و مهم معادن عنوان کرد و در این ‌باره توضیح داد: در بخش معدن، مشکلات و چالش‌های متعددی وجود دارد که باعث شده تولید در این حوزه دستخوش تغییر شود. کاهش تولید معادن نیز در ادامه بر اشتغالزایی و دیگر ابعاد اقتصادی تاثیرگذار خواهد بود. باید بر این نکته تاکید کرد که شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالیت‌های مبتنی بر فناوری و نوآوری می‌توانند بسیاری از این معضلات را برطرف کنند. وی ادامه داد: عدم دسترسی به تکنولوژی در فعالیت‌های اکتشافی، فرسودگی تجهیزات معدنی، پیر بودن تفکرات مدیریتی حاکم بر معادن، نبود زمینه مناسب فعالیت واحدهای فرآوری و چالش‌های مربوط به بازاریابی و فروش محصولات معدنی از مهم‌ترین مشکلات فعلی بخش معدن هستند و رفع تمامی این چالش‌ها با توجه بیشتر به شرکت‌های دانش‌بنیان و ظرفیت‌‌های بالقوه آنها امکان‌پذیر است. وی در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: تاثیر شرکت‌های دانش‌بنیان در رفع مشکلات تجهیزاتی معادن، بکارگیری روش‌های به‌روز برای فرآوری مواد معدنی و سایر موارد فنی، واضح است اما در این میان باید بر اهمیت و نقش این شرکت‌ها در سایر فعالیت‌ها مانند مدیریت بخش معدن، بازاریابی و فروش و مسائل اینچنینی نیز تاکید کرد. وجود نگاه دانش‌بنیان در بدنه مدیریت معادن می‌تواند راهگشای فعالیت این بخش بوده و افزایش تولید و همچنین اشتغالزایی را به همراه داشته باشد.

کاربرد فناوری در بازاریابی
قضایی در ادامه، رقابت‌پذیری محصولات تولیدشده در فضای دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرینی گسترده را مهم‌ترین ویژگی و مزیت این تولیدات عنوان کرد و گفت: تمرکز بر توان و دانش افراد نخبه، بومی‌سازی تکنولوژی یا دستاوردهای جدید و تولید محصولات رقابت‌پذیر با نمونه‌های مشابه خارجی از مهم‌ترین مشخصه‌های دانش‌بنیان شدن یک حوزه تولیدی و اقتصادی است. به‌دلیل وجود منابع فراوان معدنی، مواد اولیه برای صنایع و تولید در کشور به میزان کافی فراهم است؛ از این‌رو می‌توان با همکاری شرکت‌ها یا راه‌اندازی واحد‌های دانش‌بنیان در بخش معدن، بهای تمام‌شده تولید را به میزان چشمگیری کاهش داد که این یکی دیگر از مهم‌ترین اثرات وجود نگاه دانش‌بنیان در تولید بخش معدن است. قضایی افزود: با بکارگیری نیروها و ظرفیت‌های دانش‌بنیان در امر بازاریابی می‌توان بازار فروش مناسبی هم در داخل و هم خارج کشور برای تولیدات معدنی ایجاد کرد. تولید محصولات نوآورانه در کنار پایین بودن هزینه تمام‎شده و در ادامه بازاریابی مناسب و به‌روز، درآمدهای بخش معدن را به‎طور چشمگیری افزایش خواهد داد. این فعال معدنی در ادامه اظهار کرد: بخش معدن ایران دارای ظرفیت‌‌های مناسبی است که در صورت پرداختن به آنها می‌توان زمینه اشتغالزایی گسترده‌ای را از چند وجه فراهم آورد. ایجاد شغل برای قشر تحصیلکرده که اغلب با معضل بیکاری روبه‌رو هستند، یکی از این وجوه است. ناتراز بودن دانش این افراد و شغلی که مدنظر دارند، منجر به رشد فزاینده بیکاری یا نارضایتی از شغل شده که توسعه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند زمینه مناسبی برای رفع این مشکل ایجاد کند.

اشتغالزایی با دانش‌بنیان‌ها
قضایی در ادامه به امکان اشتغالزایی از طریق بکارگیری رویکردهای دانش‌بنیان در بخش معدن اشاره کرد و گفت: همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، تاثیر رویکرد دانش‌بنیان تنها بر مباحث فنی نیست و در عرصه‌های گوناگونی می‌توان از آن بهره گرفت. بازاریابی، امور مالی و... همگی برای توسعه و پیشرفت، نیازمند یک رفتار دانش‌بنیان هستند. با توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان یا ایجاد واحدهای مربوط به این عرصه در بخش‌های گوناگون معدنی، می‌توان از ظرفیت‌های علمی کشور استفاده بهینه کرد و ظرفیت تولید در تمامی حوزه‌ها، از جمله معادن را افزایش داد. قضایی خاطرنشان کرد: اقتصاد دانش‌بنیان بر سرمایه انسانی خلاق و نوآور و دانش به‌روز متکی است که می‌توان زمینه آن را با بکارگیری، بسترسازی و حمایت مناسب برای فعالیت نیروهای نخبه و کارآمد فراهم کرد. از جمله این حمایت‌ها می‌توان به اعطای وام‌های کم‌بهره به شرکت‌های دانش‌بنیان، خرید تضمینی تولیدات این واحدها ازسوی دولت و سایر نهادها، تسهیل در صدور مجوزهای فنی و بهره‌وری و موارد اینچنینی اشاره کرد.

سخن پایانی...
در سال‌های اخیر در بخش‌های گوناگون اقتصاد کشور شرایط نامناسب و بحران‌های مختلفی را شاهد بوده‌ایم، این در حالی است که اقتصاد معدن می‌تواند یاری‌رسان اقتصاد کلان کشور باشد، چراکه هر چه بخش معدن گسترده‌تر و موفق‌تر باشد، دولت نیز از منفعت‌های مالی بیشتری بهره‌مند خواهد شد و سایر بخش‌های تولیدی نیز رونق می‌گیرند و پیامدهای مثبت آن برای کل زنجیره خواهد بود. به‌گفته برخی فعالان معدنی عدم‌ بهره‌گیری مناسب از نگاه تخصصی و کارشناسانه در سیاست‌گذاری‌ها و تعیین دستورالعمل‌ها و قوانین، از خلأهای مهم مدیریت بخش معدن است. تصمیمات اینچنینی بر کل سیستم و حیات اقتصادی معادن کشور اثرات منفی و گسترده خواهد داشت. وحدت رویه در برخورد با بخشنامه‌ها و مقررات تنظیم‌شده از سوی دولت در بخش معدن می‌تواند نا‌بسامانی‌های موجود را رفع کرده و راهکارهایی اجرایی برای هموارسازی مسیر معدنکاری پیش ‌‌پای صاحبان معادن قرار دهد. تنها در این شرایط است که می‌توان ضمن رفع موانع موجود برای رشد و توسعه معادن، به گسترش نگاه و انجام فعالیت‌های دانش‌بنیان در بخش معدن امیدوار بود.