سه‌شنبه 07 فروردین 1403 - 26 Mar 2024
کد خبر: 41053
نویسنده: رضی حاجی آقامیری
تاریخ انتشار: 1402/02/30 11:26

تورم، سد راه بهره‌وری است

رضی حاجی آقامیری-فعال اقتصادی
تورم، سد راه بهره‌وری است

تورمی که امروز بازار شاهد آن است، ناشی از سیاستهای اقتصادی دولتی در تمام ادوار گذشته است. باید توجه داشت تورم یکی از عوامل مهم مخرب اقتصاد و مانع اصلی رشد و بهرهوری در جامعه است. بهدلیل وجود تورم و گرانی تحمیلشده به بازار، بدیهی است که نمیتوان از تمام بسترها، منابع و امکانات موجود نهایت استفاده را برد. باید تاکید کرد زمانی که شرایط اقتصادی با افزایش نرخ تورم و کاهش افسارگسیخته ارزش پول ملی در حال نوعی فروپاشی است، بررسی بهرهوری در این زمان محلی از اعراب ندارد. بهعبارت دیگر، افزایش نرخ تمامشده کالای تولیدشده در پی مشکلات و محدودیتهای تجارت خارجی و سیاستهای دولت و رشد فزاینده نرخ تورم، در نقطه مقابل افزایش بهرهوری قرار دارد.

توسعه صادرات مهمترین شاخص و معیار بهرهوری در تجارت خارجی است که علاوه بر ارزآوری بر توسعه اقتصاد نیز موثر است. برای ارزیابی میزان بهرهوری نقطه شروعی را باید در نظر گرفت و برنامهریزی برای رسیدن به هدفی مشخص را مورد توجه قرار داد؛ از طرفی دیگر میزان دستیابی به نتیجه را با نهادههایی که برای بهدست آوردن آن نتیجه در نظر گرفته شده باید سنجید، نیاز به شرایطی با حداقل ثبات داریم. به این معنا که در قدم نخست به سطحی از ثبات رسیده و پس از آن با انجام اقدامات مناسب، به پیشرفت مطلوب دست یابیم. اما این پرسش مطرح است که بهرهوری در تولید و تجارت داخلی مورد نظر ما است یا تولید و صادرات.

اگر بخواهیم درباره بهرهوری در مباحث تجارت خارجی صحبت کنیم، باید میزان صادرات کشور را مورد بررسی قرار دهیم. در چند سال اخیر بنا بر مشکلات مختلفی از جمله تحریم و در نتیجه اشراف نداشتن به هزینههای مربوط به آن، بهرهوری در فعالیتهای صادراتی ایران را نمیتوان بهدقت مورد سنجش قرار داد. علاوه بر آنکه صادرات توسعه چندانی نداشته است، چرا که حتی اگر صادرکنندگان با تمام مشقتها و پیچیدگیها اقدام به صادرات میکردند، بازگشت پول حاصل از آن بهدلیل مشکلات بانکی و تحریمها با چالشها و هزینههای گزافی انجام شده است. بنا بر تمام شرایطی که پیشتر ذکر شد، در عمل فعالیتی بهعنوان صادرات بهطور رسمی در این مدت انجام نشده که بتوان درباره بهرهوری آن صحبت کرد. بهعبارتی دیگر براساس تعریف بهرهوری که ابتدا ذکر شد، در امر صادرات هیچ شرایط و موقعیت مستحکم و قابلاعتمادی نداشته و نداریم که بتوانیم بهرهوری در این عرصه را رصد کنیم. همچنین از سویی دیگر باید در نظر داشت بررسی بهرهوری در شرایطی ممکن است که جادهای برای رشد و توسعه وجود داشته حتی اگر همراه با دستانداز باشد. در صورت وجود اینچنین راهی، ابتکار عمل افراد، میزان بهرهوری فعالیت آنها را معین میکند. وقتی ما در شرایطی از تحریم قرار داریم که گذشته از حاشیههای آن، ورود کالای ایرانی به برخی از اهداف مهم صادراتی ممنوع یا با مشکلات جدی روبهرو است، برای فعالیتهای صادراتی در کشور هیچ مسیر و جادهای وجود ندارد که فعالیتها، خلاقیتها و حتی تلاشها را موردبررسی قرار داده و بتوان آن را همراه با بهرهوری یا بدون آن توصیف کرد.

از سوی دیگر تجارت داخلی و خارجی ۲ حلقه وابسته به هم هستند. مواردی از جمله تولید و نظام توزیع، اجزای اصلی تجارت داخلی محسوب میشوند، همانطور که پیشتر اشاره شد، بهدلیل وجود تحریمها و تبعات ناشی از آن که کاهش پول ملی از اهم آن به حساب میآید و برخی تنشهای سیاسی، نهتنها صادرات بلکه واردات کشور نیز دچار مشکل شده است. در نگاه نخست شاید بهنظر برسد که این اختلال بر بازارهای داخلی تاثیر نخواهد داشت که چنین نیست. بیشتر محصولات وارداتی یا کالاهای سرمایهای و مواد اولیه، تولیدات کارخانهها و واحدهای تولیدی را شامل میشوند یا کالای مصرفی نهایی است که در بازار داخلی توده مردم به آنها نیاز دارند، از اینرو میتوان گفت تجارت خارجی، تاثیر مستقیمی بر تجارت داخلی کشور دارد و بهدلیل وجود تنشهای مختلف خارجی در سالهای اخیر، شاهد نوسانات مدام و تاثیرگذاری در بازار داخلی بودیم، بنابراین در بررسی بهرهوری و استفاده از منابع و امکانات موجود در تجارت داخلی هم، نمیتوان نکات مثبتی را مشاهده کرد.  از دیگر ابعاد مهم بهرهوری، استفاده از ظرفیتهای موجود نیروی کار است. به نظر میرسد تا کنون در استفاده از نیروی انسانی که میتواند در این امر حائز اهمیت بسزایی باشد، کامیاب نبودهایم. امروز نیروی انسانی کارآمد از بازار، بنا به دلایل مختلف و شرایط نامناسب اقتصادی و اجتماعی در حال خارج شدن است. از سویی دیگر در سالهای اخیر تربیت نیروی انسانی و بهکار بردن نیروی کارآزموده در عرصه تولید و تجارت نیز بهدرستی انجام نشده است. از اینرو در بسیاری از مشاغل و جایگاههای تخصصی نیز دچار ضعف و خلأ هستیم. باید تاکید کرد محیط اقتصادی فعلی کشور، بیمار است و تنها راهکار بهبود شرایط، باز شدن مسیرهای تعاملی و راههایی است که اقتصاد کشور بتواند در فضایی آرام و آزاد به حرکت خود ادامه دهد. به نظر میرسد درحالحاضر بسترهایی که فعالیتهای اقتصادی بتوانند در آرامش بر آنها حرکت کنند، در کشور مهیا نیست و این شرایط بر تمامی حلقههای تجارت و بازار اثرگذار است. تا زمانی که این بسترها مهیا نشده و راهکارهای مناسبی برای رفع چالشهای فعلی تدوین و اجرایی نشود، به افزایش بهرهوری اقتصادی در تجارت داخلی و خارجی نمیتوان امیدوار بود. کارشناسان اقتصادی معتقدند یکی از پیشنهاداتی که میتوان بهعنوان راهکار برای برونرفت از مشکلات اقتصادی در نظر گرفت، اصلاح روابط خارجی و شرایط اجتماعی داخلی است. وی ادامه داد: زمانی که بتوان با سهولت بیشتری صادرات انجام داد و ارز حاصل از صادرات را وارد کشور کرد، مواد اولیه تولیدات داخلی و همچنین کالاهای نهایی موردنیاز کشور وارد شود و با سیاستهای صحیح بتوان جلوی کاهش ارزش پول ملی را گرفت، در این شرایط میتوان بهرفع مشکلات فعلی، دستیابی به ثبات و در نهایت بهرهوری اقتصادی و تجاری کشور امیدوار بود.


نویسنده:
کپی لینک کوتاه خبر: https://smtnews.ir/d/2axjag