منظور از استاندارد توجه به قواعد، مقررات و نظام‌هایی مبتنی بر نتایج علمی، فناوری و تجربه‌های بشری است که به‌منظور ایجاد هماهنگی، وحدت رویه، افزایش میزان تفاهم، تسهیل ارتباطات، توسعه صنعت، صرفه‌جویی در اقتصاد ملی و حفظ سلامت و ایمنی عمومی به‌کار می‌رود. در همین حال باید خاطرنشان کرد که استاندارد و توجه به شاخصه‌های آن، نقش بسزایی در پیشرفت صنعت و اقتصاد دارد، چراکه از یک‌سو تولید براساس نظامی دقیق جلو می‌رود و این فرآیند درنهایت به تولید محصولی باکیفیت منجر می‌شود که رغبت بیشتری از سوی مصرف‌کننده برای خرید آن وجود دارد. درنتیجه توسعه صنعتی و اقتصادی را به‌دنبال دارد. با این وجود در مواردی سیاست‌گذاران تداوم تولید را به شاخصه‌های استاندارد و تولید محصولی متناسب با کیفیت بین‌المللی ترجیح می‌دهند. این‌گونه استراتژی‌ها در نهایت به بدنامی محصولات تولیدی کشور در بازار خارجی منتهی می‌شود و حتی روند تولید را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.

ضرورتی انکارناپذیر

سعید برزگر، کارشناس صنایع معدنی در گفت‌وگو با صمت اظهارکرد: در دنیای کنونی پرداختن به مقوله استاندارد و تولید محصولات براساس استانداردهای جهانی یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی انکارناپذیر است. در واقع، حرکت در راستای ارتقای امور فنی، صنعتی و اقتصادی در دنیای امروز، نیازمند توجه هرچه بیشتر به استاندارد است.

توجه به شاخصه‌های استاندارد، کیفیت محصولات را در رشته‌های گوناگون معدنی و صنعتی تضمین می‌کند. تولید محصولات منطبق با استانداردهای روز جهان زمینه رقابت‌پذیری هرچه بیشتر را فراهم می‌کند. رعایت استاندارد برای تولیدکننده و مصرف‌کننده، منافع بسیاری به‌دنبال دارد.

از جمله آنکه با رعایت استانداردهای مربوط به تولید محصولات صنایع معدنی، هزینه‌های تولید کاهش می‌یابد و با تولید محصول باکیفیت، کسب رضایت از مصرف‌کنندگان نهایی نیز به‌راحتی قابل‌دستیابی خواهد بود. این موضوع همچنین می‌تواند در پیشگیری از خسارت مالی و جانی نقش بسزایی داشته باشد.

وی افزود: در تدوین استانداردهای ملی ایران ضمن توجه به شرایط کلی و نیازمندی‌های خاص کشور، از آخرین پیشرفت‌های علمی و صنعتی جهان و همچنین استانداردهای بین‌المللی بهره ‌گرفته می‌شود؛ بنابراین چنانچه محصولی مطابق با استاندارد ملی ایران تولید شود می‌تواند تا حدود زیادی شرایط عنوان‌شده در سایر استانداردهای بین‌المللی را نیز داشته باشد.

این کارشناس صنعتی در ادامه گفت: صرف هزینه برای رشد استاندارد در مسیر تولید به‌نوعی سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌رود، زیرا زمینه پویایی و انعطاف‌پذیری در سازمان و امکان رقابت در بازارهای جهانی را فراهم می‌کند. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که رعایت استاندارد و تلاش برای بهبود آن، تاثیر غیرمستقیم بر رشد دانش و فناوری‌های موجود می‌گذارد. این‌گونه اقدامات در نهایت به تولید محصولات جدید و درنتیجه رشد اقتصاد و افزایش حضور در بازارهای بین‌المللی منجر خواهد شد.

در ادامه باید خاطرنشان کرد که بهبود کیفیت تولیدات بخش معدن و صنایع معدنی و کسب استانداردهای جهانی اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر بتوانیم به مرحله‌ای برسیم که خودمان استانداردها و کیفیت محصولات‌مان را ارتقا دهیم و آنها را مدیریت کنیم، به‌طور قطعا می‌توانیم کاری کنیم که اقتصاد کشورمان هم رشد داشته باشد. در چنین شرایطی، منفعت حاصل از رشد استانداردها شامل حال کل جامعه خواهد شد.

وی افزود: در دنیای کنونی، تضمین کیفیت و سلامت محصول با رعایت استانداردهای مرتبط به‌دست می‌آید.

این موضوع به‌ عنصر کلیدی برای رقابت در بازارهای داخلی و بین‌المللی تبدیل‌شده و با هدف بقای صنایع بسیار با اهمیت مانند صنایع فولادی یا سایر محصولات صنایع معدنی موردتوجه قرار دارد.

علاوه بر این، در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی، توسعه اقتصادی کشور، پاسخگویی به نیازهای تلویحی مصرف‌کنندگان داخلی و همچنین دستیابی به بازارهای جهانی به‌تنهایی باعث ایجاد اعتماد و اعتبار در مصرف‌کنندگان داخلی شده‌ است.

برزگر در پایان تاکید کرد: رعایت استاندارد در تولید محصولات ضروری است. در واقع در دنیای کنونی، تولید براساس استانداردهای جهانی تنها راه موفقیت و توسعه تولید است، چراکه در سایه رعایت الزامات تعریف‌شده باعنوان استاندارد، زمینه ارتقای امور فنی، صنعتی و اقتصادی فراهم می‌شود.

به‌علاوه آنکه استانداردها با ترسیم بهترین رویه‌های اجرایی از رشد اقتصادی سریع کشورهای در حال توسعه حمایت می‌کنند.

استاندارد بر تولید ارجح است

علی‌محمد زمانی، مدیرعامل شرکت صبافولاد زاگرس در گفت‌وگو با صمت اظهارکرد: ایران کشوری زلزله‌خیز است؛ بنابراین توجه به شاخصه‌های استاندارد در مسیر تولید فولاد و محصولات فولادی برای کشورمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. روند تولید فولاد و محصولات فولادی در کشور منطبق بر استانداردهای روز جهان است؛ استاندارد ملی ایران پوشش کاملی از مقررات بین‌المللی بر تولید محصولات ایران را دارد. وی افزود: با این وجود، انتقادهایی به این روند وارد است، چراکه نظارت بر رعایت این استانداردها مطلوب نیست. در واقع در مواردی شاهدیم که حفظ تولید بر رعایت استانداردها اولویت می‌یابد. تداوم تولید به‌منزله حفظ موقعیت‌های شغلی است؛ درنتیجه گاهی این موضوع بر رعایت استانداردها رجحان می‌یابد و برخی واحدهای صنعتی نیز با علم به آن، رعایت استانداردها را در مسیر تولید خود آن‌طور که باید موردتوجه قرار نمی‌دهند.

این فعال صنعت فولاد در ادامه خاطرنشان کرد: بخشی از مقوله استاندارد که اغلب در تولید محصولات فولادی موردتوجه قرار نمی‌گیرد، وزن (استاندارد کالا در متر طول) کالاست. بعضا محصولات فولادی با وزن کمتر از استاندارد تولید می‌شود. از آنجا که در بازار داخلی گاه شاخه‌فروشی برای مصارف خرد جریان دارد، تقاضا برای این‌گونه محصولات غیراستاندارد وجود دارد. در برخی بازارهای هدف صادراتی مانند عراق و افغانستان نیز که نظام‌های نظارتی ضعیف‌تری دارند، این روند جریان دارد؛ یعنی شاهد ورود محصولات فولادی با وزن کمتر از استاندارد به این کشورها هستیم.

زمانی افزود: در چنین شرایطی، فرصتی برای سودجویی و فرصت‌طلبی عده‌ای خاص فراهم شده است اما ورود چنین محصولاتی به کشورهایی که سیستم نظارتی قوی دارند، ممکن نیست. به‌عنوان مثال، ایران علاوه بر دو کشور عراق و افغانستان که پیش‌تر هم اشاره شد، به بسیاری دیگر از کشورها همجوار مانند ترکیه، گرجستان، ارمنستان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز محصولات فولادی صادر می‌کند اما امکان صادرات محصولات سبک و خارج از استاندارد جهانی به این کشورها وجود ندارد.

وی تاکید کرد: فروش محصولات خارج از استاندارد به برند محصولات فولادی ایرانی آسیب می‌زند و همین موضوع، زمینه کاهش نرخ محصولات فولادی ما را در بازارهای هدف صادراتی فراهم می‌کند و حتی به ارزان‌فروشی محصولات فولادی ایران در بازارهای جهانی منجر می‌شود.

بخش قابل‌توجهی از محصولات فولادی کشور به عراق صادر می‌شود. این کشور از ظرفیت بالایی برای مصرف محصولات فولادی برخوردار است. درنتیجه این بدنامی را باید به‌منزله خسران برای همه تولیدکنندگان قلمداد کرد. متاسفانه این تولیدکنندگان وزن محصولات خود را کاهش می‌دهند و بدون توجه به الزامات مشخص‌شده از سوی مراجع رسمی، اقدام به تولید محصول می‌کنند و حتی محصولات خود را شاخه‌ای و گران‌تر از تولیدات باکیفیت به فروش می‌رسانند اما این اقدام همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، زمینه افت نرخ محصولات باکیفیت را فراهم می‌کند. زمانی گفت: نبود نظارت کافی بر رعایت استانداردهای موجود در مسیر تولید فولاد در کشور در نهایت به ضرر مصرف‌کننده و برخی خریداران تمام می‌شود. در چنین شرایطی، از متولیان امر در سازمان ملی استاندارد و همچنین از مسئولان مربوط در وزارت صنعت، معدن و تجارت انتظار می‌رود زمینه اجرای استانداردها را فراهم کنند. این فعال صنعت فولاد در پایان تاکید کرد: محصولات فولادی ساختمانی در ساختمان‌سازی کاربرد دارند؛ یعنی زندگی و سلامت انسان‌ها وابسته به کیفیت این تولیدات است؛ بنابراین نباید به هیچ بهانه‌ای از رعایت نشدن استانداردها گذشت. در واقع بیکاری و حذف موقعیت‌های شغلی در مقایسه با جان و سلامتی انسان‌ها در درجه دوم اهمیت قرار دارد. به‌ویژه که ایران در کشوری زلزله‌خیز واقع‌شده و رعایت استانداردها اهمیت ویژه‌ای دارد.

سخن پایانی

توجه به شاخصه‌های استاندارد در مسیر تولید، اصلی بدون جایگزین در دنیای کنونی به‌شمار می‌رود. توجه به الزامات استاندارد به تولید محصولاتی باکیفیت بالا منجر می‌شود و زمینه حضور موفق یک محصول را در بازار جهانی فراهم می‌کند. تاجایی‌که از آن به‌عنوان عنصر کلیدی برای رقابت موفق در بازارهای داخلی و بین‌المللی یاد می‌شود و زمینه بقای صنایع و تولید مستمر آنها را فراهم می‌کند. در همین حال، تاثیر بسزایی بر پیشگیری از خسارت‌های مالی و جانی برای مصرف‌کنندگان دارد. در حال‌حاضر استانداردهای ملی متناسب با استانداردهای بین‌المللی تدوین شده‌اند اما نظارت بر روند اجرای این استانداردها در مسیر تولید اهمیت ویژه‌ای دارد و باید موردتوجه سیاست‌گذاران قرار گیرد. در واقع کیفیت را نمی‌توان و نباید فدای هیچ بهانه‌ای کرد.