طبق قانون، استفاده از دستگاه کارتخوان در واحدهای صنفی الزامی است و به‌منظور تسهیل دادوستد و ثبت و مستندسازی فعالیت‌های اقتصادی، افراد صنفی عرضه‌کننده کالا یا ارائه‌دهنده خدمت، مکلف‌ هستند به‌تناسب از صندوق مکانیزه فروش (pos) یا دستگاه توزین دیجیتالی یا هردو برای فروش کالا یا ارائه خدمت طبق ضوابط و مقررات این آیین‌نامه استفاده کنند. علاوه بر این، بانک مرکزی موظف شده تا در چارچوب قوانین مربوطه، اطلاعات تراکنش‌های بانکی مانند مانده اول، دوره وجوه واریزی، وجوه قابل‌برداشت، مانده پایان دوره و دیگر اطلاعات حساب‌های بانکی را به‌منظور تکمیل پرونده هویتی و دارایی به‌صورت برخط در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهد.

قانون پایانه‌هایش فروشگاهی و سامانه مودیان

بانک مرکزی موظف شده ظرف یک سال تمام پایانه‌های دارای کارتخوان را ساماندهی کند و هر دستگاه کارتخوان در کشور باید شناسه یکتا داشته باشد. بر این ‌اساس اگر صاحبان دستگاه کارتخوان، کد اقتصادی هماهنگ با دستگاه پوز را دریافت نکنند، از مدار خدمت خارج خواهند شد. براساس ماده ۱۱ قانون پایانه فروشگاه و سامانه مودیان، بانک مرکزی ایران وظیفه دارد ضمن همکاری با سازمان امور مالیاتی تا یک سال پس از ابلاغ این قانون، دستگاه‌های کارتخوان و پایانه‌های فروش را ساماندهی کند و با ایجاد تناظر میان آنها مجوز فعالیت، شماره اقتصادی بنگاه‌ها را به پایانه‌های فروش شناسه یکتا اختصاص دهد. بانک مرکزی موظف است در چارچوب قوانین مربوطه، اطلاعات تراکنش‌های بانکی مانند مانده اول، دوره وجوه واریزی، وجوه قابل‌برداشت، مانده پایان دوره و سایر اطلاعات حساب‌های بانکی را  به‌منظور تکمیل پرونده هویتی و دارایی به‌صورت برخط در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهد. کسانی که دارای دستگاه کارتخوان هستند، مودی مالیاتی محسوب می‌شوند، بر این ‌اساس اطلاعات مربوط به تراکنش‌های بانکی از سوی بانک مرکزی به سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود.

اصناف و مودیان مالیاتی طبق روال از اول خرداد تا ۱۵تیر فرصت دارند، اظهارنامه‌های مالیاتی را به‌همراه حساب‌های تجاری به سازمان امور مالیاتی اعلام کنند. در همین راستا، مودیانی که می‌خواهند اظهارنامه مالیاتی پر کنند، باید در فرم مربوطه شماره شبای حساب مرتبط به فعالیت تجاری را نیز اعلام کنند.

یک ترفند نه‌چندان جدید

«کارتخوان نداریم» یا «کارتخوان خراب است» از جمله ترفندهایی برای فرار از مالیات است که امروزه در تعدادی از اصناف پردرآمد مثل مراکز درمانی، دفاتر وکلا و مطب پزشکان تکرار می‌شود.

این مراکز، مشتری‌های خود را وادار می‌کنند تا پول نقد بدهند یا کارت به کارت کنند تا شاید با این اقدام از زیر پرداخت مالیات شانه خالی کنند.

این در حالی است که طبق ماده ۷۱ قانون نظام صنفی، استفاده از دستگاه کارتخوان در واحدهای صنفی الزامی است و به‌منظور تسهیل دادوستد و ثبت و مستندسازی فعالیت‌های اقتصادی، افراد صنفی عرضه‌کننده کالا یا ارائه‌دهنده خدمت، مکلف هستند به‌تناسب از صندوق مکانیزه فروش (pos) یا دستگاه توزین دیجیتالی یا هردو برای فروش کالا یا ارائه خدمت طبق ضوابط و مقررات این آیین‌نامه استفاده کنند.

فروش کالا یا ارائه خدمت توسط واحدهای مزبور بدون استفاده از صندوق مکانیزه فروش یا دستگاه توزین دیجیتالی به‌عنوان تخلف صنفی تلقی و براساس مفاد تبصره ۲ ماده ۷۱ قانون نظام صنفی با واحد صنفی برخورد خواهد شد، از این‌رو واحدهایی که از دستگاه کارتخوان استفاده نکنند، به سازمان تعزیرات معرفی خواهند شد.

استفاده از دستگاه کارتخوان از اردیبهشت سال ۱۳۹۱ طبق مصوبه هیات‌وزیران الزامی شد، براساس این مصوبه شفافیت در سیستم بانکی انجام می‌گیرد، ضمن اینکه در همین راستا بانک‌ها ماموریت دارند تراکنش‌های بانکی افراد و فروشنده‌های صاحب دستگاه کارتخوان را به سازمان امور مالیاتی اطلاع دهند.

تراکنش‌های مالی دستگاه کارتخوان مانع از فرار مالیاتی می‌شود، ازاین‌رو کسانی که از ارائه خوداظهاری مالیاتی خودداری می‌کنند، سیستم بانکی با شناسایی تراکنش‌های مشکوک راه فرار مالیاتی را بر این افراد می‌بندد.

تعیین جایزه قانونی برای افشای فرار مالیاتی

بانک مرکزی موظف شده است که ظرف یک سال تمام پایانه‌های دارای کارتخوان را ساماندهی کند،بنابراین هر دستگاه کارتخوان در کشور باید شناسه یکتا داشته باشد. بر این ‌اساس اگر صاحبان دستگاه کارتخوان کد اقتصادی هماهنگ با دستگاه پوز را دریافت نکنند از مدار خدمت خارج خواهند شد.

براساس ماده ۱۱ قانون پایانه فروشگاه و سامانه مودیان، بانک مرکزی ایران وظیفه دارد ضمن همکاری با سازمان امور مالیاتی تا یک سال پس از ابلاغ این قانون، دستگاه‌های کارتخوان و پایانه‌های فروش را ساماندهی کند و با ایجاد تناظر میان آنها مجوز فعالیت، شماره اقتصادی بنگاه‌ها به پایانه‌های فروش شناسه یکتا اختصاص دهد.

طبق گفته رئیس مرکز تنظیم مقررات سازمان امور مالیاتی، این سازمان حساب‌های تجاری را به بانک مرکزی اعلام می‌کند، پس از تایید بانک، آن حساب به‌عنوان حساب تجاری فرد لحاظ و به پرونده مالیاتی وی الصاق می‌شود.

محمد برزگری در این‌باره عنوان کرد: حساب‌های غیرتجاری یا شخصی مودیان نیز به‌صورت متناوب از سوی بانک مرکزی موردپایش قرار می‌گیرد تا به‌صورت سیستمی، فعالیت شغلی صاحب حساب با واریزی‌ها بررسی می‌شود. اگر حساب جزو تجاری نباشد در صورت تایید مشکوک بودن واریزی‌ها به سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود که فرد باید مستندات ارائه دهد و در غیر این صورت باید جرائم مبارزه با پولشویی و مالیاتی را پرداخت کند.

به‌گفته این مقام مسئول، شفاف‌سازی حساب‌های تجاری فعالان اقتصادی یکی دیگر از اجزای قانون پایانه‌های فروشگاهی است. براساس این قانون، اصناف و مودیان مالیاتی از خرداد تا ۱۵تیر فرصت دارند اظهارنامه‌های مالیاتی را به‌همراه حساب‌های تجاری به سازمان امور مالیاتی اعلام کنند. این سازمان حساب‌های تجاری را به بانک مرکزی اعلام می‌کند، پس از تایید بانک، آن حساب به‌عنوان حساب تجاری فرد لحاظ و به پرونده مالیاتی وی الصاق می‌شود.

رئیس مرکز تنظیم مقررات سازمان مالیاتی افزود: حساب‌های غیرتجاری یا شخصی مودیان نیز به‌صورت متناوب از سوی بانک مرکزی موردپایش قرار می‌گیرد. در صورت وجود واریزی‌های مشکوک به سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود که فرد باید مستندات ارائه دهد و در غیر این صورت باید جرایم مبارزه با پولشویی و مالیاتی را پرداخت کند. به‌گفته وی، براساس پیشنهادی که سازمان امور مالیاتی ارائه کرده، اگر کارتی بیش از ۴۵مورد واریز (در ماه) داشته باشد، باید به‌عنوان مورد مشکوک فرار مالیاتی تلقی شود.

برای مواجهه با معضلاتی از قبیل نداشتن کارتخوان یا ادعای خرابی یا قطعی آن، مردم می‌توانند علاوه بر تماس با شماره ۱۵۲۶ (مرکز ارتباط مردمی سازمان امور مالیاتی) تخلف‌های استفاده نکردن از کارتخوان در مراکز مختلف را در سامانه سوت‌زنی سازمان امور مالیاتی، بدون ثبت اطلاعات شخصی ثبت کنند و از پاداش ویژه آن که تا یک درصد مبلغ مالیات قطعی وصول شده خواهد بود، بهره‌مند شوند. به‌گفته برزگری، سازمان امور مالیاتی، جریمه‌های سختی برای استفاده نکردن از کارتخوان در نظر گرفته است، ازاین‌رو آن دسته از فعالان اقتصادی که از کارت به کارت به‌جای کارتخوان استفاده کنند، علاوه بر پرداخت مالیات مذکور، مشمول پرداخت جریمه غیرقابل بخشش می‌شوند.

در همین‌باره، رئیس مرکز تنظیم مقررات سازمان امور مالیاتی نیز تاکید کرد که مردم تخلفات مالیاتی برخی اصناف، مراکز درمانی و سایر مراکز را در استفاده نکردن از کارتخوان‌ها به سازمان مالیاتی اعلام کنند.

محمد برزگری ضمن بیان این مطلب گفت: اگر فردی در مراجعه به مرکزی، کارت بانکی ارائه کرد، ولی آن مرکز از استفاده کارتخوان امتناع کرد و از او درخواست انتقال با کارت را داشت، می‌تواند این موضوع را به سازمان امور مالیاتی اعلام کند.

به‌گفته وی، برخی از صاحبان مشاغل، دستگاه‌های کارتخوان را به پرونده‌های مالیاتی خود متصل نمی‌کنند که همین امر موجب بروز شائبه‌هایی شده که پرداخت‌ها در محل دیگری انجام می‌شود. سازمان امور مالیاتی، جریمه‌های سختی برای این عده از افراد در نظر می‌گیرد، ازاین‌رو آن دسته از فعالان اقتصادی که از کارت به کارت به‌جای کارتخوان استفاده کنند، علاوه بر پرداخت مالیات مذکور، مشمول پرداخت جریمه غیرقابل بخشش می‌شوند.

سامانه اعلام فرار مالیاتی و عدم استفاده از کارتخوان

سازمان امور مالیاتی کشور با ایجاد سامانه سوت‌زنی زمینه را برای اعلام گزارش‌های فرار مالیاتی و  استفاده نکردن از کارتخوان را فراهم کرده است.

همچنین مردم می‌توانند در سراسر کشور با شماره ۱۵۲۶، مرکز ارتباط مردمی سازمان امور مالیاتی کشور، شکایات، پیشنهادها و سوالات مالیاتی خود را مطرح کنند و این سازمان به‌سرعت موارد را پیگیری می‌کند.

شهروندان می‌توانند تخلف‌های استفاده نکردن از کارتخوان‌ها در مراکز مختلف را در سامانه سوت‌زنی سازمان امور مالیاتی کشور بدون ثبت اطلاعات شخصی یا نگهداری محرمانه اطلاعات ثبت کنند تا تخلف به‌سرعت از سوی کارشناسان این سازمان موردبررسی قرار گیرد.

در همین‌باره، رئیس‌کل سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرد: مقابله با فرار مالیاتی را جزو اولویت‌های اصلی سازمان و طرح سوت‌زنی در راستای شناسایی فرارهای مالیاتی و مودیان جدید، باجدیت در حال انجام است.

طبق اعلام داود منظور پس از راه‌اندازی سامانه سوت‌زنی مالیاتی، بالغ بر ۴هزار و ۱۰۰ گزارش در این سامانه، ثبت شده است که فرآیند رسیدگی‌ها، در چارچوب قانون و مقررات در حال انجام است.

وی بیشترین آمار گزارش‌ها سوت‌زنی را مربوط به حوزه پزشکان عنوان کرده است که از این تعداد، ۷۸۱ گزارش تخلف مربوط به حوزه پزشکی (اعم از پزشک، بیمارستان، درمانگاه و...) که بیشتر در زمینه استفاده نکردن از کارتخوان بوده است.

طبق گفته رئیس‌کل سازمان امور مالیاتی کشور، پس از اخذ و تکمیل اطلاعات کافی، به ۱۶۶نفر از متخلفان، پیامکی حاوی ضرورت قانونی نصب و استفاده از کارتخوان و پیامدهای قانونی عدم‌نصب و استفاده دستگاه پوز، ارسال شده است.

وی در ادامه از شهروندان خواست با مراجعه به درگاه ملی مالیات به نشانی intamedia.ir در قسمت ویژه «سوت‌زنی»، گزارش‌های خود را ارسال کنند و از پاداش ویژه آن که تا یک درصد مبلغ مالیات قطعی وصول‌شده خواهد بود، بهره‌مند شوند.

سخن پایانی

عده‌ای از فعالان اقتصادی به خیال اینکه از طریق وادار کردن مشتریان به کارت به کارت می‌توانند از پرداخت مالیات فرار کنند، اقدام به ترفندهایی کرده‌اند که این امر کارساز نبوده است و در نهایت در تور مالیات قرار می‌گیرند و نه‌تنها موظف به پرداخت مالیات بلکه جریمه‌های سنگین مالیاتی خواهند شد، هرچند این ترفند تنها مشمول اصناف نیست و بسیاری از پزشکان چند سالی است که از این راه برای فرار از مالیات استفاده می‌کنند.

 این در حالی است که براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌گرفته حساب‌های غیرتجاری یا شخصی مودیان نیز به‌صورت متناوب از سوی بانک مرکزی موردپایش قرار گرفته و در صورت وجود واریزی‌های مشکوک، مورد به سازمان امور مالیاتی اعلام می‌شود. براساس پیشنهاد سازمان امور مالیاتی نیز اگر کارتی بیش از ۴۵مورد واریز (در ماه) داشته باشد، باید به‌عنوان مورد مشکوک فرار مالیاتی تلقی شود.