آمار اخیر نشان می‌دهد در ایران هر نفر به‌طور میانگین ۳۰۰ لیتر آب در شبانه‌روز مصرف می‌کند که این رقم در برخی کلانشهرها مانند تهران به بیش از این مقدار می‌رسد. مصرف نهان آب نیز به‌ازای هر نفر چیزی حدود ۶۰۰۰ لیتر است که بیش‌ترین حجم مصرفی آن مربوط به حمام می‌شود. بنا بر این، اگر مصرف روزانه آب برای شما بیش از این مقادیر است، یعنی هزینه بیشتری برای مصرف آب نسبت به میانگین جامعه دارید و میزان هدررفت آب مصرفی شما نیز زیاد است.

قطع آب مشترکان بدمصرف اجرایی می‌شود

سرانه مصرف آب در حالی مطرح می‌شود که براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌گرفته آب مشترکان بدمصرف از هفته سوم پاییز قطع خواهد شد. معاون امور مشترکان شرکت آب و فاضلاب استان تهران ضمن بیان این مطلب گفت: به‌دنبال بی‌توجهی مشترکان بدمصرف آب به اخطارها، آب این دسته از مشترکان از روز یکشنبه ۱۷ مهر در ساعاتی از روز قطع خواهد شد. به‌گزارش روابط‌عمومی شرکت آب و فاضلاب استان تهران، سیدرسول باقری افزود: براساس بند «ی» تبصره ۸ قانون بودجه و همچنین ضرورت حفاظت از منابع آب که در سال‌های اخیر به‌علت تداوم خشکسالی با محدودیت روبه‌رو شده است، آب مشترکان بدمصرف در ساعت‌هایی از روز قطع می‌شود. وی ادامه داد: در شرایطی که تهران با کمبود جدی منابع آبی و کاهش محسوس بارش‌ها روبه‌رو است، عدالت حکم می‌کند که شهروندان، مسئولیت اخلاقی خود را در مدیریت مصرف آب در نظر داشته باشند تا دسترسی همه شهروندان به آب شرب بهداشتی که با کمبود روبه‌رو است، پایدار بماند.

معاون امور مشترکین آب و فاضلاب استان تهران گفت: ۴ درصد از مشترکان تهرانی بدمصرف هستند که ۱۰ درصد از کل حجم آب شرب خانگی را مصرف می‌کنند.

 باقری بااشاره به تداوم مصرف بالای آب شهر تهران در روزهای پاییز خاطرنشان کرد: برای مدیریت منابع آبی و جلوگیری از تبعات ناشی از کمبود آب، ضروری است مشترکان بدمصرف حداقل ۲۵ درصد از مصرف کنونی خود را کاهش دهند. وی الگوی مصرف آب در تهران را ۱۴ مترمکعب برای هر خانوار در ماه عنوان کرد و گفت: مشترکانی که ماهانه تا 2برابر الگوی مصرف یعنی ۱۴ تا ۲۸ مترمکعب آب مصرف می‌کنند، «پرمصرف» و مشترکانی که ماهانه بیش از 2برابر الگوی مصرف؛ یعنی بیش از ۲۸ مترمکعب آب مصرف می‌کنند، «بدمصرف» محسوب می‌شوند و همین دسته از این ‌پس با قطع آب مواجه خواهند شد. معاون امور مشترکین شرکت آب و فاضلاب استان تهران افزود: گروه «بدمصرف‌ها» معادل ۳۱ میلیون و ۷۲۶ هزار و ۷۷۸ مترمکعب آب را در نیمه نخست امسال مصرف کرده‌اند.

 افزایش نرخ آب مطرح نیست

سخنگوی صنعت آب کشور ضمن تکذیب افزایش نرخ آب در کشور گفت: اگر قرار باشد افزایش نرخ انجام گیرد، این موضوع در بودجه سال بعد مطرح و درباره آن تصمیم‌گیری خواهد شد؛ اکنون برنامه‌ای برای افزایش نرخ آب وجود ندارد.

فیروز قاسم‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه تعرفه‌ها سالانه یک‌بار مشخص می‌شود و امسال نیز براساس محاسبه پلکانی تعیین تعرفه صورت گرفته است و بر طبق آن نیز مشترکان پرمصرف و بدمصرف شامل جریمه‌هایی می‌شوند، اظهار کرد: اگر قرار باشد تعرفه‌ها تغییری کند، در تعرفه سال آینده ابلاغ خواهد شد.

وی بااشاره به برنامه‌های وزارت نیرو برای برخورد با مشترکان بدمصرف نیز، گفت: برخورد با مشترکان بدمصرف 2 جنبه دارد که در مصوبه هیات وزیران به آن اشاره شده؛ یکی بحث تعرفه‌های پلکانی و دیگری بحث قطع آب است.

سخنگوی صنعت آب کشور ادامه داد: در ابلاغیه برای قطع آب یک شرط گذاشته شده، به‌طوری که اگر در شهر یا منطقه‌ای با بحران و احتمال قطع آب برای مشترکان مواجه باشیم، آب مشترکان بدمصرف با اخطار قبلی قطع خواهد شد. قاسم‌زاده با بیان اینکه در تابستان امسال نیز آب ۹ مشترک بدمصرف در همین راستا قطع شد که تاثیرات بازدارندگی نیز به‌دنبال داشت، اظهار کرد: اکنون سازکاری را تعریف کرده‌ایم که اگر مشترکی بالای 2 برابر الگو مصرف کند، برای او پیامک اخطار و توصیه‌ای ارسال می‌شود و هر زمانی که بحران در آن شهر و منطقه پیش بیاید،آب این مشترکان قطع خواهد شد.

وی بااشاره به شرایط فعلی تامین آب در کشور و استان‌های بحرانی، گفت: در شرایط کنونی، مدل‌های تامین آب شرب بیانگر این است که در هیچ شهری دچار مشکل نیستیم، مگر اینکه شرایط تغییر کند و مجبور به اعمال سیاست‌های جدید شویم. به‌گفته سخنگوی صنعت آب کشور، شرایط در تهران نیز مناسب است و مشکلی برای تامین آب وجود ندارد.

سرانه مصرف آب در ایران و دیگر کشورها

در کشور ایران سهم مصرف آب در بخش کشاورزی در حدود ۹۰ درصد، شرب ۸ درصد و صنعت و معدن ۲ درصد است، در صورتی‌که در کشورهای توسعه‌یافته سهم بخش کشاورزی ۳۰ درصد، شرب و بهداشت ۱۱ درصد و سهم بخش صنعت و معدن ۵۹ درصد است. در بخش شرب و بهداشت، مصارف به 2 بخش کلی خانگی و غیرخانگی تقسیم می‌شود. مصارف غیرخانگی شامل مصارف تجاری، صنعتی، عمومی، اداری، آموزشی، اماکن مذهبی، بنایی، آزاد و سایر است.

براساس آمار، در کشور ایران در بخش شهری میزان مصرف آب (آب فروش‌رفته+هدررفت ظاهری+ مصارف بدون درآمد) در سال حدود ۵.۴ میلیارد مترمکعب است. از این میزان، مصرف مقدار ۴.۳ میلیارد مترمکعب مربوط به مصارف بخش خانگی است، بنابراین باتوجه به جمعیت تحت‌پوشش در مناطق شهری میزان سرانه مصرف آب یا همان میانگین مصرف آب به‌ازای هر نفر در روز برای کل مصارف ۲۲۴ لیتر و به‌ازای هر نفر در روز و برای مصارف خانگی ۱۸۰ لیتر به‌ازای هر نفر در روز است.

سرانه مصرف آب به عوامل متعددی از جمله شرایط اقلیمی و وضعیت آب و هوایی، نوع فرهنگ هر منطقه، تعرفه و قوانین بازدارنده، تجهیزات کاهنده مصرف، وضعیت بهداشتی و ... بستگی دارد و در کشورهای مختلف دارای ارقام متفاوتی است. به‌طورکلی در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته به‌دلیل وجود زیرساخت‌های مناسب و قوانین بازدارنده و تعرفه‌های بالای آب میزان سرانه مصرف آب از ایران کمتر است. به‌عنوان مثال، سرانه مصرف آب در کشور دانمارک (۱۵۹)، سوئد (۱۶۴)، پرتغال (۱۹۴)، اسپانیا (۲۰۰)، انگلستان (۱۵۳)، اتریش (۱۵۳)، ایرلند (۱۴۲)، فرانسه (۱۳۹)، آلمان (۱۲۹)، هلند (۱۲۹)، بلژیک (۱۱۲)، لهستان (۹۸)، فنلاند (۲۱۳) و ایتالیا (۲۱۳ ) لیتر در روز است. در تعدادی از کشورها نیز سرانه مصرف آب بالاتر از ایران است، از جمله سوئیس (۲۵۲)، استرالیا (۲۶۸)، امریکا (۲۹۵) و کانادا (۳۲۶) لیتر به‌ازای هر نفر در شبانه‌روز.

سخن پایانی

همان‌گونه که آمار نشان می‌دهد در بسیاری از کشورها که دارای منابع آبی بیشتری از ایران هستند و شرایط آب و هوایی مناسبی نیز دارند، سرانه مصرف آب از کشور ایران پایین‌تر است، بنابراین باید در راستای مدیریت بهینه منابع آب و دستیابی به وضع مطلوب در آینده و جلوگیری از بحران‌های احتمالی به‌‎دلیل کمبود منابع ارزشمند آبی، افزایش بهره‌وری آب از طریق اقداماتی همچون مدیریت تقاضا و مصرف آب و افزایش آگاهی‌های اجتماعی در اولویت مدیریت صنعت بزرگ آب و فاضلاب قرار گیرد.