سال ۲۰۲۵ میلادی سالی بود که با انباشت بحران‌ها، تصمیم‌ها و تردیدها در حافظه جهان ثبت شد و نشان داد نظم بین‌المللی دیگر با قواعد قدیمی پیش نمی‌رود و آینده، بیش از آنکه طراحی شود، در حال آزمون‌وخطاست. سیاست، اقتصاد و فناوری در هم تنیده شدند و جهانی ساختند که در آن «ثبات» مفهومی کمیاب و «پیش‌بینی‌پذیری» امتیازی لوکس بود.

در این سال، قدرت‌های بزرگ بیش از گذشته درگیر مسائل داخلی خود شدند و میدان برای خودنمایی بازیگران منطقه‌ای، اقتصادهای نوظهور و حتی فناوری‌های بی‌مرز بازتر شد. درحالی که روزهای پایانی سال ۲۰۲۵ میلادی را پشت‌سر می‌گذاریم، نگاهی اجمالی به مهم‌ترین اتفاقات و رویدادهای سیاسی، اقتصادی و فناوری این سال می‌تواند دیدی دقیق‌تر نسبت به سال پیش‌رو ارائه دهد.

در سال ۲۰۲۵ میلادی چند رویداد و تحول مهم اقتصادی در سطح جهانی رخ داد که چشم‌انداز اقتصاد جهان را تحت‌تاثیر قرار دادند. یکی از برجسته‌ترین روندها، تسهیل سیاست‌های پولی در سطح جهانی بود. در واکنش به کندی رشد اقتصادی و فشارهای تورمی، بانک‌های مرکزی بزرگ دنیا از جمله فدرال رزرو امریکا، بانک مرکزی اروپا و بانک انگلستان اقدام به کاهش گسترده نرخ‌های بهره کردند که بزرگ‌ترین موج کاهش از زمان بحران مالی ۲۰۰۸ محسوب می‌شود. این حرکت به‌منظور تقویت رشد اقتصادی و حمایت از بازارها انجام شد و در بسیاری از کشورهای نوظهور نیز کاهش نرخ‌ها به‌صورت چشمگیری ادامه یافت.

باوجود این سیاست‌های محرک، رشد اقتصادی جهانی ضعیف‌تر از سال‌های قبل بود و سازمان‌های بین‌المللی پیش‌بینی کردند که نرخ رشد در ۲۰۲۵ در سطح حدود ۲.۳ تا ۳.۲ درصد قرار گیرد؛ پایین‌ترین سطح رشد در دهه گذشته خارج از دوره‌های رکود شدید. عواملی مانند تنش‌های تجاری، نااطمینانی‌های سیاستی و کاهش تجارت بین‌الملل نیز به کاهش این رشد کمک کردند.

در زمینه تجارت جهانی و سیاست‌های تجاری هم تنش‌های قابل‌توجهی وجود داشت؛ از جمله شروع یک جنگ تجاری بین امریکا، کانادا و مکزیک که به تعرفه‌های جدید و اختلال در زنجیره‌های تامین انجامید، همچنین سازمان جهانی تجارت و دیگر نهادها درباره اثرات منفی افزایش تعرفه‌ها بر رشد و تجارت جهانی هشدار دادند.

تحولات منطقه‌ای نیز در ۲۰۲۵ تاثیرگذار بودند؛ برای مثال چین با یک طرح آزاد تجاری بزرگ در جزیره هاینان به ارزش بیش از ۱۱۳میلیارد دلار سعی کرد جذب سرمایه خارجی و ادغام بیشتر در زنجیره‌های عرضه جهانی را افزایش دهد، در حالی که کشورهایی مانند هند به یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان تبدیل و رشد قابل‌توجهی را تجربه کردند.

به‌طورکلی، سال ۲۰۲۵ را می‌توان سال چالش‌های اقتصادی جهانی، واکنش‌های سیاست‌گذاران نسبت به رشد آهسته و تلاش برای حفظ توازن میان رشد، تورم و ثبات بازارها دانست.

در بعد سیاسی نیز در سال ۲۰۲۵ میلادی چندین رویداد سیاسی کلیدی در سطح جهانی رخ داد که به شکل‌گیری فضای ژئوپلتیک سال و پس از آن کمک کردند.

یکی از مهم‌ترین رویدادهای بین‌المللی، نشست سران گروه ۲۰ (G۲۰) در ژوهانسبورگ، افریقای جنوبی بود که با محور همکاری بین‌المللی، عدالت توسعه‌ای، پایداری زیست‌محیطی و کمک به کشورهای در حال توسعه برگزار شد.

در اروپا و در چارچوب همکاری‌های منطقه‌ای، نشست‌های اروپایی مهمی مانند اجلاس جامعه سیاسی اروپا (EPC) برگزار شد که دولت‌های اروپایی را برای بحث درباره امنیت، همکاری‌های سیاسی و تحولات پس از جنگ اوکراین گرد هم آورد. این اجلاس‌ها فرصتی بود برای تقویت پیوندهای اروپایی در شرایطی که چالش‌های امنیتی و اقتصادی منطقه ادامه دارد.

همچنین نشست ناتو در لاهه در ماه ژوئن ۲۰۲۵ برگزار شد که با تمرکز بر افزایش بودجه دفاعی و هماهنگی میان متحدان در برابر تهدیدات جدید امنیتی، نقش این اتحاد را در نظم دفاعی اروپا و فرااطلس برجسته کرد.

همچنین در افریقا و کشورهای در حال توسعه، انتخابات و تحولات سیاسی برجسته‌ای رخ داد؛ برای مثال در جمهوری افریقای مرکزی، انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی پایان سال با مخالفت‌ها و انتقاداتی درباره شفافیت مواجه بود؛ موضوعی که بازتاب‌دهنده فشارها و دخالت‌های قدرت‌های خارجی در سیاست داخلی برخی کشورها بود.

علاوه بر اتفاقات سیاسی و اقتصادی، حوزه فناوری نیز در این سال با تحولات شگرفی همراه بود، به‌طوری‌که در سال ۲۰۲۵ میلادی، حوزه فناوری یکی از پرتلاطم‌ترین و تحول‌آفرین‌ترین دوران خود را تجربه کرد.

رشد و بحران‌های مرتبط با هوش‌مصنوعی (AI) نخستین و بی‌گمان مهم‌ترین تحول در حوزه فناوری بود. سرمایه‌گذاری‌های عظیم شرکت‌های بزرگ مانند گوگل، مایکروسافت، Nvidia و OpenAI نشان داد که AI به هسته اقتصاد و استراتژی‌های فناوری تبدیل شده است و به‌عنوان نیروی محرکه اصلی نوآوری در صنایع مختلف شناخته می‌شود. در عین حال، نهادهای نظارتی و قانونی در سطح جهانی به‌ویژه در اتحادیه اروپا تلاش کردند نفوذ و قدرت غول‌های فناوری را با تدوین و اجرای قوانین جدید در حوزه‌های هوش‌مصنوعی، خدمات دیجیتال و بازارهای دیجیتال مهار کنند که بازتاب‌دهنده افزایش نگرانی‌ها درباره رقابت منصفانه، حفاظت از داده‌ها و حقوق مصرف‌کنندگان است. به‌طورکلی، در حوزه فناوری سال ۲۰۲۵ را می‌توان سال «تقارن نوآوری و چالش» در فناوری نامید.

در بعد سیاسی و اقتصادی، ۲۰۲۵ سالی بود که شکاف میان وعده‌ها و واقعیت‌ها آشکارتر شد؛ وعده رشد فراگیر، ثبات سیاسی و همکاری جهانی در مقابل تنش‌های ژئوپلتیک، بی‌اعتمادی عمومی و فشارهای معیشتی رنگ باخت. در بسیاری از کشورها، افکار عمومی جلوتر از سیاستمداران حرکت کرد و نارضایتی اجتماعی به بخشی از چشم‌انداز دائمی سیاست بدل شد.

از این منظر، ۲۰۲۵ نه نقطه پایان یک مسیر، بلکه آینه‌ای از جهانی در حال‌ گذار بود؛ جهانی که هنوز نمی‌داند به‌سمت چندقطبی همکاری‌محور می‌رود یا چندقطبی پرتنش.