وقتی از «نوآوری» در فضای صنعتی ایران سخن گفته می‌شود، ذهن اغلب افراد به سمت استارتاپ‌ها و فناوری‌های دیجیتال می‌رود. اما در پشت صحنه‌ی صنایع بزرگ، داستان‌هایی در جریان است که معنای واقعی نوآوری را بازتعریف می‌کنند. در بخش‌هایی چون تولید مواد شیمیایی و معدنی، تحقیق و توسعه فقط یک انتخاب نیست، بلکه ضرورت بقاست.

مسعود شیری؛ مدیر نگاهی متفاوت به مفهوم نوآوری

مسعود شیری، مدیرعامل شرکت آلتین شیمی کاسپین، از مدیرانی است که نوآوری را نه در ظاهر، بلکه در عملکرد و تصمیم‌سازی معنا می‌کند. او با ایجاد زیرساخت تحقیق و توسعه‌ای منسجم، مسیر شرکت خود را از وابستگی به واردات جدا کرد و به سمت تولید محصولات کلیدی سوق داد. در سال‌هایی که صنعت کشور با بحران تأمین مواد اولیه روبه‌رو بود، همین دیدگاه سبب شد مسعود شیری به یکی از چهره‌های اثرگذار در تداوم تولید داخلی تبدیل شود.

در این گفت‌وگو، از فلسفه‌ی مدیریتی او در نوآوری، تجربه‌هایش در مهندسی معکوس و رویکردش به همکاری میان صنعت و دانشگاه پرسیدیم.

نگاه مسعود شیری به نوآوری در صنعت

از دید مسعود شیری ، نوآوری یعنی خلق پاسخ جدید برای مسئله‌ای قدیمی. او توضیح می‌دهد:

«در محیط صنعتی، موانع زیادی وجود دارد؛ تحریم‌ها، نبود تجهیزات و فشار بازار داخلی. اما نوآوری زمانی معنا پیدا می‌کند که به جای وابستگی، خودت اقدام کنی و مسیر تازه‌ای بسازی. ما تصمیم گرفتیم منتظر راه‌حل‌های خارجی نمانیم و با تکیه بر توان داخلی، نیازها را پاسخ دهیم. همین نگاه باعث شد تحقیق و توسعه در مجموعه ما کاربردی و هدفمند باشد، نه تزیینی.»

از ایده تا ساختار؛ تولد یک واحد تحقیق و توسعه مستقل

در ابتدای مسیر، مسعود شیری می‌دانست که تکیه بر مونتاژ یا واردات نمی‌تواند آینده‌ای پایدار بسازد. او به‌جای خرید صرف تجهیزات، واحد تحقیق و توسعه‌ای طراحی کرد که به‌مرور به قلب تپنده‌ی شرکت تبدیل شد.

امروز این مرکز تحقیقاتی، یکی از مجهزترین بخش‌های صنعتی کشور است. وظیفه‌ی آن فقط خلق محصولات جدید نیست، بلکه پایش تغییرات بازار و واکنش سریع در شرایط بحرانی است. به گفته‌ی مسعود شیری، «دانش، زمانی ارزش دارد که بتواند در لحظه‌ی نیاز صنعت را نجات دهد.»

دستاوردهای ملموس از نوآوری در عمل

در برهه‌هایی که کشور با کمبود مواد اولیه مواجه بود، تیم تحقیقاتی مسعود شیری توانست با بهره‌گیری از مهندسی معکوس، موادی را بازتولید کند که نبودشان تهدیدی برای تولید ملی بود.

او می‌گوید: «در یکی از سخت‌ترین دوره‌ها، مشتقات خاصی از ید که برای صنایع دارویی حیاتی بود، از دسترس خارج شد. تیم R&D ما در کمتر از دو ماه توانست فرمولاسیون را بازسازی و خط تولید را فعال کند. نتیجه، ادامه‌ی فعالیت ده‌ها کارخانه بدون توقف حتی یک روز بود. این اتفاق فقط اقتصادی نبود؛ هزاران شغل حفظ شد و ثبات اجتماعی تقویت گردید.»

همکاری دانشگاه و صنعت؛ کلید ماندگاری نوآوری

یکی از اصول ثابت در مدیریت مسعود شیری، پیوند دانش و صنعت است. او بر این باور است که «نوآوری زمانی ماندگار می‌شود که پشتوانه‌ی علمی داشته باشد».

به همین دلیل، شرکت آلتین شیمی کاسپین با دانشگاه‌های معتبر کشور همکاری‌های متعددی دارد؛ از پروژه‌های مشترک گرفته تا تعریف موضوعات پایان‌نامه‌ای با محوریت نیاز واقعی بازار.

به گفته‌ی مسعود شیری، این تعامل دوطرفه است: دانشگاه تجربه‌ی واقعی پیدا می‌کند و صنعت به ایده‌هایی دست می‌یابد که قابلیت اجرا دارند.

صادرات؛ میوه‌ی نوآوری مداوم

ورود به بازارهای بین‌المللی بدون نوآوری ممکن نیست. محصولات شرکت تحت مدیریت مسعود شیری برای نخستین بار در ایران و گاه در کل منطقه تولید شده‌اند. این دستاوردها باعث شد کشورهای همسایه به‌ویژه عمان، به همکاری بلندمدت روی بیاورند.

مسعود شیری تأکید می‌کند: «رقابت در بازار جهانی فقط با کیفیت اتفاق نمی‌افتد. باید چیزی خلق کرد که دیگران نتوانند تکرارش کنند. رمز ماندگاری در بازار، همان نوآوری است.»

تحقیق و توسعه در مقیاس کوچک؛ از ایده تا نتیجه

به باور آقای مسعود شیری ، تحقیق و توسعه مختص شرکت‌های بزرگ نیست.

او می‌گوید: «گاهی دو نفر با ذهنی باز و انگیزه‌ی بالا می‌توانند تغییری بسازند که سال‌ها در صنعت ماندگار شود. مهم باور مدیر است. تحقیق هزینه نیست؛ سرمایه‌گذاری است. ما از صفر شروع کردیم و امروز حاصل سال‌ها پایداری و پشتکار را می‌بینیم.»

موانع فرهنگی و ساختاری نوآوری در ایران

مسعود شیری بزرگ‌ترین مانع نوآوری را ترس از تجربه‌ی ناشناخته می‌داند:

«بسیاری از مدیران ترجیح می‌دهند فقط کاری را انجام دهند که قبلاً نتیجه داده است. اما نوآوری، یعنی قبول کنی ممکن است اشتباه کنی و در عوض، راهی تازه پیدا کنی.»

او در ادامه می‌افزاید: «مشکل دوم، فاصله میان دانشگاه و صنعت است. دانشگاه‌ها ایده دارند اما از واقعیت بازار دورند. از سوی دیگر، صنایع نیز کمتر تمایل به همکاری دارند. اگر این دیوار برداشته نشود، هیچ تحول پایداری اتفاق نمی‌افتد.»

تعریف نهایی مسعود شیری از نوآوری

به اعتقاد مسعود شیری، «نوآوری در صنعت یعنی ساختن راه‌حل در زمانی که هیچ‌کس انتظارش را ندارد.»

این جمله، خلاصه‌ای از مسیر چند ده‌ساله‌ی مدیریتی اوست؛ مسیری که با جسارت، دانش و عملگرایی طی شده است.

جمع‌بندی

مسعود شیری با ایجاد فرهنگ تحقیق‌محور، پیوند میان دانشگاه و صنعت، و سرمایه‌گذاری مداوم بر نوآوری، ثابت کرده است که حتی در صنایع به ظاهر سنتی، می‌توان مزیتی خلق کرد که ماندگار و غیرقابل تقلید باشد.

تجربه‌ی او نشان می‌دهد که نوآوری نه تزئینی است و نه وابسته به فناوری‌های دیجیتال؛ بلکه جوهره‌ی بقا، رشد و رقابت در دنیای امروز است.