اسفند پارسال شرکت راه آهن جمهوری اسلامی از ثبت ۳۰ میلیون تردد و شکسته شدن رکورد تاریخی جابه‌جایی مسافر از طریق شبکه ریلی کشور خبر داده بود که بیش از ۱۶ میلیون سفر از این تعداد مربوط به مشهد بود و همین آمار نشان می‌دهد سفر ریلی به مشهد از چه جایگاه ویژه‌ای در صنعت حمل‌ونقل ایران برخوردار است.

چاره‌اندیشی کوتاه‌مدت

پیش از این مدیرکل راه‌آهن خراسان در خصوص آمار جابه‌جایی مسافر در 5 ماه امسال به ایرنا گفته بود: ۹ میلیون و ۲۰۳ هزار و ۹۹۰ مسافر با ۱۵ هزار و ۵۸ رام قطار مسافربری از ۲۷ شهر و مرکز استان در مسیرهای منتهی به مشهد جابه جا شدند.

مدیرکل راه‌آهن خراسان با بیان اینکه ۷۰ درصد از قطارهای مسافربری بین‌شهری سراسر کشور در مسیرهای منتهی به مشهد تردد دارند، افزود: با پیگیری‌های انجام شده قرار است شمار ناوگان مسافربری آماده برای تردد در مسیرهای ریلی منتهی به مشهد افزایش یابد و کمبودها در این خصوص برطرف شود.

نباید فراموش کرد این مشکل ریشه در برخی کمبودها در صنعت ریلی کشور دارد، چنانچه مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در جریان سفر ماه قبل خود به مشهد به ایرنا گفت: ۲۰ میلیون و ۹۳ هزار و ۸۳۵ مسافر از ابتدای امسال تا ۲۵ آبان در شبکه ریلی کشور جابه‌جا شده‌اند که با توجه به جابه‌جایی ۲۱ میلیون و ۱۵۸ هزار و ۱۹۸ مسافر در مدت مشابه سال قبل، جابه‌جایی مسافر از طریق ریل 5 درصد کاهش یافته است.

جبارعلی ذاکری افزود: علت اصلی کاهش عملکرد شبکه حمل‌ونقل ریلی مسافر، کمبود لکوموتیو است که خوشبختانه از مهر به بعد روند تامین لکوموتیو روند مثبتی به خود گرفته است.

وی ادامه داد: با افزوده شدن ۱۰ دستگاه لکوموتیو جدید ساخت داخل و تعمیر اساسی ۱۵ دستگاه للکوموتیو در عمل پنج درصد به ظرفیت نیروی کشنده ناوگان مسافری ریلی کشور افزوده خواهد شد و مشکلات اصلی این حوزه که کمبود کشنده بود تا حدی برطرف می‌شود.

البته با افزودن شدن ۲۵ دستگاه لکوموتیو جدید ممکن است سطح جابه‌جایی مسافر ریلی در مسیرهای ریلی مختلف در کشور از جمله مسیر تهران- مشهد تثبت شود اما همچنان راه‌حلی اساسی برای پاسخگویی به اشتیاق فراوان ایرانیان برای سفر با قطار به مشهد انجام نشده است.

چاره‌اندیشی بلندمدت

هر ماه که شرکت راه‌آهن تاریخ پیش‌فروش بلیت قطارها را اعلام می‌کند، بلیت قطارهای منتهی به مشهد در ساعات نخست به صورت برخط به فروش می‌رسد و از این رو مسافران و زائران برای رزرو بلیت به شگردهای عجیب و غریبی برای خرید اینترنتی و رزرو بلیت همراه با پیش‌پرداخت، از آژانس‌های مسافرتی روی آورده‌اند با این حال خرید اینترنتی بلیت باز هم برای بسیاری از مسافران امری سخت و طاقت‌فرسا شده است.

برای افزایش سرعت قطارها و ظرفیت حمل‌ونقل مسافر در سال‌های گذشته طرح‌های مختلفی روی میز وزیر راه و شهرسازی قرار گرفته است که از آن جمله ۲ طرح بزرگ قطار برقی مشهد- تهران و راه‌اندازی قطار سریع‌السیر مشهد - تهران به‌عنوان راه‌حل‌های اساسی برای کاهش مشکلات حمل‌ونقل ریلی مطرح بوده است.

استاندار خراسان‌رضوی دهم ماه جاری، در نشستی با مدیران رسانه‌های استان درباره کلان‌طرح‌های شرق کشور اظهار کرد: با توجه به حجم انبوه مسافر ریلی مسیر مشهد - تهران، قطعا طرح راه‌اندازی قطار مسافربری سریع السیر در این مسیر توجیه اقتصادی دارد و شاید بتوان آن‌ را تنها خط ریلی کشور دانست که برقی کردن و سریع‌السیر شدن آن توجیه اقتصادی دارد.

 وی گفت: موضوع برقی کردن قطار مشهد - تهران نیز دیگر بحث جدی ما در کنار ایجاد قطارسریع‌السیر است و البته پیگیری هر ۲ طرح نیز منافاتی ندارد.

استاندار خراسان رضوی بیان کرد: اجرای طرح قطار سریع‌السیر مشهد - تهران نیازمند دست‌کم ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است اما آغاز طرح برقی کردن قطار مشهد - تهران با سرمایه‌گذاری ۱.۵ میلیارد دلاری و ۱۵ هزار میلیارد ریالی میسر است و البته این طرح آغاز شده است.

چالش همیشگی تامین مالی

پارسال مدیرعامل وقت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران گفته بود: راه‌آهن سریع‌السیر تهران - مشهد بزرگ‌ترین طرح عمرانی تاریخ کشور است که اعتبار مورد نیاز برای اجرای آن بیش از ۱۰ برابر راه‌آهن سراسری در ۹۰ سال گذشته است. اجرای طرح قطار سریع‌السیر مشهد - تهران نیازمند حداقل سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری است اما آغاز طرح برقی کردن کردن قطار مشهد - تهران با سرمایه‌گذاری ۱.۵‌میلیارد دلاری و ۱۵‌هزار میلیارد ریالی میسر است و البته این طرح شروع شده است.

سیدمیعاد صالحی افزوده بود: این خط ریلی نیازمند فناوری بالایی است که از مرحله طراحی این فناوری باید در دسترس باشد و در نهایت قطار با سرعت ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت سیر خواهد داشت.

چنانکه گفته‌اند؛ «سنگ بزرگ علامت نزدن است» و استاندار خراسان‌رضوی نیز در دیدار بار رسانه‌های استان به این موضوع اشاره کرده و گفت: موضوع تامین بودجه را با سازمان برنامه و بودجه مطرح کرده‌ایم و اعلام شده اگر برای طرح‌های کلان ریلی بودجه‌ای در کار نیست به ما اعلام کنند تا تکلیف خود را دانسته و به‌سراغ دیگر گزینه‌ها برویم.