با شروع فصل سرما مصرف گوشت افزایش می‌یابد که از اثرات این روند افزایش نرخ هر کیلوگرم گوشت به ۴۰۰ هزار تومان در اوایل اسفند ۱۴۰۱ می‌توان اشاره کرد؛ هرچند پس از انتشار این اخبار شاهد تکذیب و در عین حال بیان دلایلی چون خشکسالی و نبود خوراک دام، کشتار دام مولد در ۳ سال گذشته و... در توجیه گرانی گوشت توسط فعالان این حوزه بوده‌ایم. از سوی دیگر برخی گرانی‌های بازار را به فعالیت دلالانی نسبت دادند که از افزایش نرخ گوشت سود کلانی به جیب می‌زنند، زیرا آنها دام زنده را با نرخ کم از دامدار خریداری می‌کنند‌ و آن را با افزایش نرخ در بازار می‌فروشند. حالا با شروع فصل سرما نگرانی‌هایی در زمینه تکرار تجربه تلخ سال گذشته شکل گرفته که باید به فکر راهکارهایی برای جلوگیری از آن بود. در همین راستا به‌تازگی گمرک ایران در ابلاغیه فوری از اعمال سود بازرگانی صفر درصدی برای واردات ۱۱ کد تعرفه گوشت قرمز خبر داد. حال باید دید این اقدام چه تاثیری بر بازار گوشت‌ گرم داخلی خواهد گذاشت.

نگاهی به آمار مصرف گوشت

۲۴ مهر ۱۴۰۲- اکو ایران: برآوردها نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱ خانوار فقیرترین دهک ‌جامعه در هر ماه به‌طور متوسط تقریبا ۴۳۰ گرم گوشت مصرف کرده‌اند. داده‌ها نشان می‌دهد این عدد در مقایسه با ۱۴۰۰ بالغ بر ۶۷ گرم بیشتر شده است. ۱۰ مرداد ۱۴۰۲: اتحادیه تهیه و توزیع‌کنندگان گوشت گوسفندی اعلام کرد مصرف گوشت هر ایرانی در سال ۱۴۰۲ برابر با ۶ کیلوگرم است. ۳۰ بهمن ۱۴۰۱: مسعود رسولی، دبیر انجمن صنعت گوشت و مواد پروتئینی با اشاره به گرانی گوشت و کاهش قدرت خرید مردم اظهار کرد: مردم در طول سال ۹۷، ۱۲ کیلو گوشت مصرف می‌کردند که این آمار در سال ۱۴۰۱ به ۳ کیلوگرم رسیده است.پژوهشکده آمار: محاسبات انجام شده براساس اطلاعات طرح هزینه و درآمد خانوار نشان می‌دهد سرانه مصرف گوشت در خانوارهای کشور از ۶.۸ کیلوگرم در سال ۱۳۹۵ به ۵.۴ کیلوگرم در سال ۱۳۹۷ کاهش یافته است. ۸ بهمن ۹۹: در ابتدای سال ۱۳۹۰ سرانه مصرف گوشت قرمز در ایران ۱۳ کیلوگرم بوده که در سال‌های بعد به‌طور متوسط یک کیلوگرم کاهش پیدا کرد. در نهایت در سال ۱۳۹۸ این رقم به ۸ کیلوگرم رسیده و ۳۸.۵ درصد کاهش پیدا کرد.همچنین براساس نرخ تورم ماهانه کالاهای خوراکی در مهر که توسط مرکز آمار اعلام شده بیشترین رشد نرخ در مهر نسبت به شهریور امسال به ماهی قزل‌آلا، کدو سبز، شیرخشک، قارچ، برنج خارجی، گوجه فرنگی، تخم‌مرغ ، گوشت گوساله یا گاو، کره پاستوریزه، فلفل دلمه‌ای، چای، پیاز و کنسرو ماهی تن و گوشت گوسفندی اختصاص یافته است. در مقایسه نرخ خوراکی‌ها در فاصله مهر سال گذشته تا مهر امسال، بالاترین رشد نرخ به افزایش ۱۵۰.۷درصدی گوشت گوسفندی، ۱۳۳درصدی گوشت گوساله، ۱۰درصدی کنسروماهی تن، ۸۶.۳درصدی ماهی قزل‌آلا و ۸۰درصدی پسته اختصاص داشته است.

با گذری کوتاه در آمار سرانه مصرف گوشت در سال‌های اخیر شاهد ریزش این آمار هستیم. باید دید چاره‌اندیشی دولت از طریق واردات گوشت می‌تواند کمی قیمت‌ها را در این بازار ریزشی کند یا خیر؟

کاهش نرخ گوشت در راه است

منصور پوریان، رئیس شورای تامین‌کنندگان دام درباره خبر اعمال سود بازرگانی صفر درصدی برای واردات ۱۱ کد تعرفه گوشت قرمز تا پایان سال به صمت گفت: باتوجه به اینکه گوشت جزو کالاهای اساسی موردنیاز خانوار است و تخفیفات آنچنانی برای آن در نظر گرفته نمی‌شود، اعمال سود بازرگانی صفر درصدی برای واردات این محصول تاثیرات خود را بر قیمت‌های بازار خواهد گذاشت. با این اقدام شاهد واردات گوشت با نرخ مناسب و ورود دام‌های پروار و در نتیجه، ریزش نرخ در بازار خواهیم بود. در مجموع تامین گوشت قرمز از محل واردات و تولید داخلی منجر به کاهش نرخ و ایجاد تعادل در بازار خواهد شد.

وی با تاکید بر نظارت خوب به‌ویژه در ماه‌های اخیر بر بازار گوشت اظهار کرد: درحال‌حاضر نظارت خوبی بر بازار گوشت حاکم است و نسبت به گذشته تفاوت بسیاری را شاهد هستیم. با این حال اکنون گوشت وارداتی در برخی استان‌ها توزیع نمی‌شود که برنامه‌ریزی برای توزیع گوشت وارداتی در همه استان‌ها به تعادل نرخ این محصول در بازار کمک خواهد کرد. مشکل این است که متاسفانه بخش عمده گوشت‌های وارداتی در تهران توزیع می‌شود.

پوریان با اعلام کاهش نرخ گوشت در روزهای آتی بیان کرد: وقتی صحبت از کاهش نرخ گوشت می‌شود، به معنی نرخ منطقی این محصول در بازار است. سال ۱۴۰۱ وضعیت مناسب نبود، اما اکنون بازار داخل در حال بهبود است. هنگامی که بازار داخل تنظیم شود، در حوزه تولید برنامه‌ریزی بهتری صورت خواهد گرفت.

وضعیت مطلوب تولید

رئیس شورای تامین‌کنندگان دام با اشاره به وضعیت خوب تولید دام افزود: تولید گوسفند فصلی است و در فصل جاری با زایش خوب دام سبک در مناطق غربی کشور مواجهیم. پاییز پیک تولید دام سبک در استان‌های غربی و جنوب غربی است و بهار پیک تولید در فلات مرکزی و استان‌های سردسیر. اما در مجموع باید مدیریت در بخش تولید داخل بیشتر شود. بنا بر اعلام مرکز آمار، جمعیت فعلی دام سبک ۶۰ میلیون رأس است که در فصول زایشی به ۶۷ میلیون رأس افزایش می‌یابد. وی در ادامه افزود: تولید باید خروجی خوبی داشته باشد؛ یعنی علاوه بر تامین بازار داخل، صادرات را نیز در بر گیرد، زیرا صادرات یکی از راه‌های تقویت تولید داخل است.

ضعف در دام پروار

پوریان با اشاره به کم‌وکاستی‌های کشور در حوزه دامداری بیان کرد: کشوری در حوزه دام و طیور موفق است که بتواند فرآیند قبل بازار خود را مدیریت کند و توسعه دهد که در این بخش دام‌های پروار نقش مهمی دارند. پروار دام به این معنی است که دام ریز و کوچک از روستاییان و عشایر خریداری و در فضای بسته تقویت و در مواقع لازم در بازار عرضه می‌شود، اما در چند سال اخیر به‌دلیل نبود مدیریت مناسب در این بخش بسیار ضعیف عمل کردیم که نتیجه آن بروز مشکلات فعلی است. دولت برای حل این مشکل به واردات دام پروار پرداخت تا به این واسطه این بخش آسیب‌دیده را ترمیم کند.

وی با اشاره به تاثیر نرخ مرغ بر بازار گوشت بیان کرد: فراهم بودن همه اقلام در سبد پروتئین خانوار که شامل گوشت مرغ، گوشت قرمز و ماهی است، بی‌شک کمک بزرگی به ثبات نرخ‌ها می‌کند و در صورتی که یکی از اقلام این سبد کسر شود، شاهد تغییر و تحول در بازار محصولات دیگر خواهیم بود. در نتیجه ثبات و عرضه مناسب مرغ نیز در نرخ گوشت موثر است.

زمستان آرام بازار گوشت

رئیس شورای تامین‌کنندگان دام با اشاره به افزایش مصرف گوشت در فصول سرد سال اظهار کرد: باتوجه به افزایش مصرف گوشت در فصول پاییز و زمستان افزایش نرخ گوشت منطقی است. با این حال باوجود قرارگیری در ماه دوم فصل پاییز افزایش نرخ خاصی در بازار رخ نداده و در مقابل شاهد ثبات و کاهش نرخ هستیم که البته ثبات نرخ در گوشت گوسفندی و منجمد گوساله، نشان‌دهنده افزایش تولید است. در نتیجه در زمستان نیز چالش زیادی نخواهیم داشت. البته گزارش‌هایی از گرانفروشی گوشت ارسال می‌شود که بی‌شک با همه متخلفان برخورد خواهیم کرد.

ثبات بازار با واردات منظم

علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی درباره خبر اعمال سود بازرگانی صفر درصدی برای واردات ۱۱ کد تعرفه گوشت قرمز تا پایان سال به صمت گفت: هنوز درباره این بخشنامه به ما اطلاع‌رسانی نشده، اما این بخشنامه در صورت اجرا، بی‌شک تاثیرات مطلوبی بر نرخ گوشت‌های وارداتی و گوشت‌ گرم داخلی خواهد داشت. با این اقدام شاهد کاهش نرخ گوشت وارداتی و استقبال از آن در بازارهای داخلی خواهیم بود که در فضای رقابت نرخ گوشت گرم داخلی را نیز کاهش خواهد داد.

وی با اشاره به بهبود وضعیت بازار پس از واردات منظم گوشت افزود: باید منتظر ماند تا نتیجه را دید، زیرا روند تخصیص ارز برای ترخیص گوشت‌های وارداتی در این موضوع بسیار اهمیت دارد. در مجموع دولت سیزدهم با تمام توان در حال واردات گوشت قرمز گرم، منجمد گوسفندی و گوساله است که همین امر موجب آرامش و ثبات قیمت‌ها در بازار گوشت شده است.

قیمت‌های روز گوشت

ملکی با اشاره به نرخ انواع گوشت قرمز در بازار اظهار کرد: گوشت‌های وارداتی روزانه در مراکز مخصوص، میادین تره‌بار و فروشگاه‌های زنجیره‌ای عرضه می‌شود. در واقع گوشت گوسفندی که از روسیه، استرالیا و کنیا وارد شده، با نرخ کیلویی ۲۸۵ و ۳۱۰ هزار تومان برای مصرف‌کننده به فروش می‌رسد که مغازه‌دارها با نصب بنر آن را مشخص می‌کنند. هر کیلوگرم گوشت گوساله کشتار داخل و بدون استخوان ۴۶۰ هزار تومان برای مصرف‌کننده به فروش می‌رسد. گوسفند زنده نیز با حدود نرخ کیلویی ۲۰۰ تا ۲۲۰ هزار تومان به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد. در کل عامل اصلی گرانی گوشت در بازار نرخ دام است که خیال کاهش ندارد و دلیل اصلی گرانی دام نیز گرانی نهاده است. وی با اشاره به دلایل کمبود دام اظهار کرد: متاسفانه به‌دلیل خشکسالی‌، دام‌های مولد راهی کشتارگاه و ذبح شدند که این موضوع خود دلیلی بر کمبود دام زنده است. از سوی دیگر در فصول سرد سال با افزایش مصرف پروتئین روبه‌رو می‌شویم.

کاهش سرانه مصرف گوشت

رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی با اشاره به کاهش شدید سرانه مصرف گوشت قرمز بیان کرد: متاسفانه نرخ بالای گوشت و کاهش قدرت خرید مردم موجب رکود بازار این محصول شده، به همین دلیل نیز گوشت تنظیم بازار برای افزایش قدرت خرید به بازار عرضه شده تا اقشار ضعیف‌تر نیز بتوانند از آن استفاده کنند، زیرا سرانه مصرف گوشت قرمز حدود ۵ کیلوگرم است و باید برای آن تدابیری سنجیده شود.

سخن پایانی

به‌عقیده کارشناسان واردات گوشت، آن هم به‌طور منظم موجب ثبات بازار این محصول شده و قیمت‌ها را کاهش خواهد داد. در واقع بخشنامه جدید دفتر واردات گمرک ایران مبنی بر سود بازرگانی صفر درصد برای واردات گوشت گوساله تازه و منجمد شامل لاشه، شقه و قطعات با استخوان تا پایان سال می‌تواند از تکرار اتفاقات سال ۱۴۰۱ در بازار گوشت جلوگیری کند. با این حال باید منتظر ماند و نتیجه کار را دید، چراکه در بسیاری از موارد به‌دلیل عدم تخصیص به‌موقع ارز دچار چالش‌های جدی در ترخیص کالاها خواهیم شد.