معدن عرصه جنگ فرسایشی کارفرما با کارگر
شرایط سخت اقتصادی سال‌های اخیر وضعیت معیشتی و رفاهی کارگران را به‌شدت تحت تاثیر قرار داده و پرواضح است این مشکلات برای کارگران معدن پررنگ‌تر از سایر بخش‌ها است.
آنها علاوه بر آنکه رنج سختی کار را به دوش می‌کشند، به‌ندرت از حقوق قانونی مثل بهداشت و درمان، حفاظت و ایمنی، امنیت شغلی و مالی و رفاه و امید بهره‌مند هستند.
زندگی در بند معیشت
رحمت‌الله سعیدی، نماینده کارگران معدن چشمه پودنه در گفت‌وگو با صمت با اشاره به‌شدت گرفتن مشکلات معیشتی کارگران در سال‌های اخیر، افزود: دستمزد و تامین معیشت خانواده به چالش بزرگ و اساسی کارگران در سال‌های اخیر بدل شده است. کار در معدن، آن‌هم معدن زغال‌سنگ دشواری‌های بسیاری دارد، با این وجود، کارگرانی که در این بخش مشغول فعالیت هستند، حقوق و مزایای بیشتری ندارند.
وی افزود: کار در معدن زغال‌سنگ به‌منزله فعالیت در عمق ۸۰۰ متری زمین است. اغلب معادن زغال کشور از ایمنی لازم برخوردار نیستند؛ بر همین اساس ریسک‌های متعددی سلامت و جان کارگران را در این بخش تهدید می‌کند. با این وجود، افراد بسیاری تنها با هدف گذران زندگی آن‌هم در پایین‌ترین و نازل‌ترین سطح ممکن، ناچار به ادامه فعالیت در این بخش هستند. گویی این کارگران برای کسب حداقل دستمزد، با جان خود معامله می‌کنند.
سعیدی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا کارگران معدن زغال‌سنگ، به فعالیت دیگری مشغول نمی‌شوند، گفت: تمام این کارگران از سر ناچاری و بیکاری مجبورند به فعالیتی تن دهند که سلامت آنها را تهدید می‌کند و حداقل نیازهای زندگی آنها و خانواده‌شان نیز تامین نخواهد شد.
وی در ادامه با اشاره به حقوق و دستمزد دریافتی خود بیان کرد: من به‌عنوان یک کارگر معدن زغال‌سنگ با ۳ فرزند، سال گذشته ماهانه ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان درآمد داشته‌ام.
تلاش کارفرمایان برای کاهش دستمزد
سعیدی با اشاره به اعتراض کارفرمایان به افزایش حقوق مصوب ازسوی شورای عالی کار، گفت: کارگران در تامین حداقلی زندگی خود مانده‌اند، اما کارفرمایان در پرداخت همین حداقل‌ها نیز اماواگر می‌آورند و به‌دنبال کاهش آن هستند.
این تلاش صاحبان کار برای سرکوب هرچه بیشتر دستمزد در حالی است که آینده فرزندان کارگران رو به نابودی می‌رود. در ماه‌های اخیر بعضی از همکارانم، دختران‌شان را به پیرمردها شوهر داده‌اند، چراکه از پس تامین زندگی برنمی‌آمده‌اند. بدین‌ترتیب زندگی ما برای نسل‌ها از دست می‌رود. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر توجه مسئولان منطقه‌ای یا استانی به کار در معادن، اظهار کرد: مسئولان و دولتمردان هیچ شناختی از معدنکاری و دشواری‌های آن ندارند. اگر هم مسئولی برای بازدید از معدن بیاید، وارد معدن نمی‌شود. وقتی از آنها درخواست می‌کنیم از معدن بازدید کنند تا متوجه شرایط سخت و حتی ناایمن کار در این بخش شوند، می‌گویند ما نمی‌توانیم بدون حکم وارد معدن بخش خصوصی شویم. در چنین شرایطی شاهدیم که معادن بخش خصوصی نسبت به هیچ اجحافی پاسخگو نیستند و بدین‌ترتیب بیشترین کوتاهی نسبت به جان و سلامت کارگران در این بخش می‌شود.
سعیدی در پایان گفت: سختی کار در معدن به‌قدری است که تمام کارگران پس از حداکثر ۱۰ سال، سلامت خود را برای همیشه از دست می‌دهند. کارگرانی هم که به سن بازنشستگی می‌رسند، عملا از دنیا بازنشسته می‌شوند.
در میان اخبار
از دیروز تا امروز
گشتی در اخبار حوزه معدن نمونه‌هایی عینی از مطالبات معدنکاران را نمایان می‌کند؛ مطالباتی که مربوط به دیروز و امروز نیست و سابقه‌ای طولانی دارد و در رأس آنها موضوع امنیت شغلی و افزایش دستمزد قرار دارد.
به‌عنوان مثال فاطمه‌السادات حسینی از مطلعان مطالبات کارگری شمال کرمان گفت: یکسان‌سازی حقوق معادن خصوصی با معادن دولتی، رفع تبعیض دستمزد کارگران معدنی نسبت به سایر مشاغل، امنیت شغلی و عقد قرارداد دائم، کوتاه کردن دست دلالان از صنعت زغال سنگ، افزایش دستمزد به حدی که کفاف زندگی کارگران را بدهد، پرداخت حق بیمه کارگران و اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل از مهم‌ترین مطالبات افراد این بخش
است.
وی با اشاره به اینکه بحث دیگر کارگران لازم‌الاجرا بودن طرح طبقه‌بندی مشاغل است، ادامه داد: در ماده ۴۸ قانون کار تاکید شده طرح طبقه‌بندی مشاغل لازم‌الاجراست و براساس این ماده جلوی هرگونه بهره‌کشی گرفته می‌شود و کارفرما موظف است براساس ارزیابی‌ها طرح طبقه‌بندی مشاغل را اجرا کند.
امنیت و قراردادها
حسینی افزود: کارگران هیچ لوازم ایمنی ندارند. مهم‌ترین لوازم ایمنی برای کارگران ماسک و لباس است، اما ناظری برای سنجش سطح ایمنی کارگران و معادن وجود ندارد. این کارگرانی از یک دست لباس برای طولانی‌مدت استفاده می‌کنند.
وی افزود: اگر حادثه‌ای هنگام کار در معادن به‌وقوع بپیوندد، مرکزی خاص برای طی مراحل درمانی وجود ندارد.
این کنشگر اجتماعی با بیان اینکه پیمانکاران قراردادهای کوتاه‌مدت با کارگران می‌بندند، گفت: کارگران از عقد قراردادهای کوتاه‌مدت گله دارند و همیشه در اضطراب و دلهره هستند که هر وقت پیمانکار اراده کند، باید بروند و چنانچه دچار حادثه شوند، اخراج می‌شوند.
اجرای تمام بندهای قانون
وی با اشاره به اینکه در فیش حقوقی کارگران تمام بندهایی که باید در حقوق‌شان لحاظ شود، وجود ندارد، گفت: بیمه آنها با وزارت کار است و یکسری بندهایی که در قانون وزارت کار موجود است، شامل حال کارگران نشده است. این بندها شامل بیمه، حق مسکن، حق اولاد و خواربار است که بسیاری از کارگران آن را دریافت نمی‌کنند.
سخن پایانی
یکی از اساسی‌ترین پایه‌های توسعه کشور، نیروی کار است اما مسائل و مشکلات کارگران در برنامه‌های توسعه ایران تعریف و جایگاه مناسبی ندارد. این بی‌توجهی، نیروی کار را گرفتار چرخه‌ای فرساینده می‌کند که آثار و نتایج زیانبار آن در عرصه اجتماعی، اقتصادی و امنیتی آشکار خواهد شد و چشم بستن بر این آسیب راه مناسبی برای درمان آن نیست.
