یکی از مهم‌ترین بحث‌های فسادستیزی، به مبارزه با قاچاق بازمی‌گردد، زیرا قاچاق ایجاد اقتصاد غیررسمی به به‌دنبال دارد. آمارهای اعلام‌شده ازسوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در ابتدای امسال حکایت از آن دارد که سالانه به‌طور میانگین حدود ۱۲.۵ میلیارد دلار کالای قاچاق وارد کشور می‌شود.  از سوی دیگر ارزش کالای قاچاق خارج‌شده از کشور در همین بازه زمانی حدود ۴.۶ میلیارد دلار عنوان شده است. این اعداد و ارقام نشان می‌دهد قاچاق در بخش‌های مختلف بازار ایران رخنه کرده و در هر گروه کالایی، حداقل یک قلم کالای قاچاق را می‌توان به‌وضوح دید.

البته ارقام عنوان‌شده، میزان کشف و تخمین حدودی قاچاق سالانه کشور است و اگر قاچاق‌های کشف‌نشده را اضافه کنیم، به اعدادی بالاتر از این آمار خواهیم رسید. صمت در این گزارش، به بررسی عملکرد دستگاه‌های اجرایی و نظارتی درباره مبارزه با قاچاق پرداخته است.

برخوردهای جدی با قاچاق کالا

معاون ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: فرمانده انتظامی تهران بزرگ برای آغاز برخورد با قاچاق در امین حضور تهران اعلام آمادگی کامل کرده است. به گزارش مهر، یاسر سوادکوهی، مدیرکل دفتر هماهنگی مقابله با قاچاق ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز درباره مبارزه با کالای قاچاق در سطح عرضه، اظهار کرد: در آذر سال ۱۴۰۰ طی ابلاغیه رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به تمام استانداران کشور، فرآیند مبارزه با کالای قاچاق در سطح عرضه در ۵ گروه کالایی پوشاک، دخانیات، لوازم‌یدکی خودرو، لوازم‌خانگی و آرایشی و بهداشتی آغاز شد. همچنین 15 فروردین امسال قرارگاه‌ مبارزه با کالای قاچاق تشکیل شده و طبق گزارش‌های به‌دست‌آمده ارزش کشفیات این طرح در مدت‌ یک ماه، ۳۰۰ میلیارد تومان بوده است. وی ادامه داد: از ابتدای برخورد با کالای قاچاق‌ تا امروز، فعالیت‌ها به هیچ وجه متوقف نشده‌اند. به‌طور مثال در هفته گذشته در منطقه غرب تهران ۸ دستگاه کامیون که حامل کالای قاچاق و تقلبی بودند، توقیف شدند و بار آنها به سازمان اموال تملیکی منتقل شد. از ابتدای اجرای طرح بزرگ مبارزه با قاچاق، ۵۷ قلم لوازم ‌یدکی قاچاق در سطح عرضه جمع‌آوری شدند و با عاملان آن شده است.

شناسایی لوازم خانگی قاچاق با کد رهگیری

سوادکوهی با بیان اینکه اطلاعات تعدادی از انبارهای کالای قاچاق برای ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ارسال شده، عنوان کرد: در قرارگاه ستاد مبارزه با قاچاق چند کمیته وجود دارد که فراجا مسئول کمیته پشتیبانی و عملیاتی آن است. مسئولیت کمیته شناسایی نیز بر عهده وزارت اطلاعات است و کمیته کشف در سطح خرد را هم وزارت صنعت، معدن و تجارت راهبری می‌کند.

با اجرایی شدن طرح کد شناسه و کد رهگیری، کالاهای قاچاق با سهولت بیشتری شناسایی می‌شوند و کالاهای بااصالت را می‌توان از قاچاق تفکیک کرد.

به طور مثال در حوزه لوازم‌خانگی با تمامی کالاهایی که شناسه کالا ندارند برخورد صورت می‌گیرد. این مقام مسئول گفت: برای شناسایی کالای قاچاق، گشت مشترک وزارت صنعت، معدن و تجارت، تعزیرات و فراجا فعال خواهند بود. البته قبل از آنها وزارت اطلاعات شناسایی‌های جدی را در سطح عرضه انجام خواهد داد تا کالای قاچاق از غیرقاچاق احصاء شود. ‌علاوه بر آن متخصصان ذی‌ربط در لحظه برخورد همراه با ضابطین حضور دارند تا کالای ایرانی را از خارجی تشخیص دهند. وی خاطرنشان کرد: بعد از تنظیم صورت‌جلسه و تشکیل پرونده برای عرضه‌کنندگان کالای قاچاق، کالاها جمع‌آوری و به‌طور مستقیم تحویل سازمان اموال تملیکی می‌شوند. برای عرضه‌کنندگانی که پروانه کسب به نام آنهاست پرونده تشکیل می‌شود و طبق قانون حداقل 2 برابر ارزش کالای کشف‌شده جریمه خواهند شد.

۳۵۰ وبگاه توزیع کالای قاچاق مسدود شد

سوادکوهی درباره عرضه کالای قاچاق در فضای مجازی اظهار کرد: مبارزه با کالای قاچاق هم در سطح عرضه و هم در انبارش و نیز فضای مجازی در حال انجام است. در فضای مجازی بیش از ۳۵۰ وبگاه توزیع کالای قاچاق شناسایی و فیلتر شدند.

برای شناسایی کالای قاچاق چندین دستگاه فعال هستند که عبارت است از پلیس مبارزه با قاچاق فراجا، مرزبانی، وزارت اطلاعات که موارد مهم و سازمان‌یافته را شناسایی می‌کند، سازمان اطلاعات سپاه و چندین کاشف دیگر از سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مختلف. این مقام مسئول ادامه داد: کالاهایی که از ابتدای امسال کشف شده و مظنون به قاچاق هستند (چه آنهایی که محکومیت گرفته‌اند و چه آنهایی که در حال رسیدگی هستند) محاسبه و جمع‌بندی این کشفیات به اداره کل آمار ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ارائه می‌شود. هر ۶ ماه یک بار هم گزارش تجمیعی کالای قاچاق و مقایسه آن با سال‌های گذشته منتشر می‌شود.

وی در ادامه تصریح کرد: لوازم‌خانگی جزو گروه کالاهایی است که میزان محکومیت‌ در آن آمار بالایی دارد، اما در زمینه پوشاک با برخوردهایی که صورت گرفت، تولید داخل رونق گرفت و براساس اظهارات تولیدکنندگان از سال ۱۳۹۷ میزان تولیدشان همزمان با تشدید برخوردها افزایش پیدا کرده است.

خطر قاچاق پوشاک از فرودگاه امام

سوادکوهی ادامه داد: در بحث پوشاک به‌دلیل نبود فرهنگ‌سازی مناسب، مردم فکر می‌کنند پوشاک خارجی بهتر از پوشاک تولید داخل است، این در حالی است که پوشاک ایرانی حتی رقیب کالاهای ترکیه‌ای هستند. برخی تولیدکنندگان برای فروش پوشاک خود از نشان‌های خارجی استفاده می‌کنند که این پوشاک قاچاق محسوب نمی‌شود؛ بلکه این کار تقلب است.

برخی از برندهای خارجی که عرضه می‌شود به‌زعم ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز قاچاق محسوب می‌شوند، اما بعد از بررسی‌ها مشخص می‌شود این پوشاک تولید ملی بوده است.

مدیرکل دفتر هماهنگی مقابله با قاچاق ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اظهار کرد: برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز، فرودگاه امام خمینی یک گلوگاه برای ورود پوشاک ترکیه‌ای و بنگلادشی محسوب می‌شود. به‌علت فروکش کردن کرونا و افزایش سفرهای خارجی، به گمرک و پلیس فرودگاه ابلاغ شده که بارهای مسافری را به‌خوبی کنترل کنند و مراقب ورود این کالاها به کشور باشند. همچنین در حوزه لوازم ر‌خانگی و لوازم ‌یدکی هر کالایی که بدون شناسه باشد، بدون هیچ تعارفی جمع‌آوری خواهد شد.

سخن پایانی

قاچاق همواره به‌عنوان آفت اقتصاد کشورها شناخته می‌شود. هرچند در زنجیره قاچاق، افراد زیادی درآمدزایی داشته و توانسته‌اند طی دهه‌های اخیر اقتصادی زیرزمینی به‌وجود آورند اما آورده‌های مالی این فعالیت‌های سبب نمی‌شود ابعاد منفی قاچاق را نادیده بگیریم. دولت اعلام کرده مبارزه با قاچاق به‌طور رسمی و جدی‌تر از قبل آغاز شده است: از همین رو انتظار می‌رود این رویکرد و مقابله با اقتصادهای زیرزمینی و مخرب، ادامه‌دار باشد.