هرچند ایران دارای بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز جهان است، اما در فهرست صادرکنندگان جهان مقام بیست‌وپنجم را به خود اختصاص داده است. این جایگاه بیشتر به‌دلیل مشکلات ناشی از جنگ، تحریم‌ها و دسترسی نداشتن به تجهیزات روز جهان رقم خورده؛ تا جایی که امروز کشور حتی برای تامین گاز موردنیاز خانگی و صنعتی خود هم با مشکلات متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کند.

هرچند اعلام شده دولت برای جلوگیری از کسری برق و گاز خانگی در طول سال برنامه‌‌ریزی کرده و به این ترتیب بعید است تا ۲ تا ۳ سال آینده در تامین برق و گاز با مشکل مواجه شویم، اما بخش صنعت از این قاعده مستثنا است و امسال هم مانند سال‌های پیش دغدغه ماه‌های سرد پیش رو را دارد.

یکی از صنایعی که با قطع گاز دچار مشکلات متعددی خواهد شد، فولادسازی است اما رضا محتشمی‌پور، معاون معادن و فرآوری مواد وزیر صنعت، معدن و تجارت به آنها وعده داد امسال خبری از قطع گاز نیست.

محتشمی‌پور با اشاره به اینکه تامین انرژی برای صنعت فولاد مسئله‌ای مهم و حیاتی است، گفت: همان‌طور که در نیمه اول امسال برای تامین انرژی صنعت فولاد با مشکلاتی کمتری مواجه بودیم و تولید فولاد افزایش یافت، تلاش می‌کنیم در ادامه سال هم بتوانیم این مسئله را به‌خوبی مدیریت کنیم.

محتشمی‌پور که در نهمین کنفرانس بین‌المللی «استیل‌پرایس» سخن می‌گفت، اظهار کرد: به فصل سرما نزدیک می‌شویم و بدون‌شک در زمستان با مشکل کمبود گاز، به‌عنوان عاملی محدودکننده در فعالیت‌های صنعت فولاد، روبه‌رو خواهیم شد، اما در این شرایط سخت باید بتوانیم با کمک و همفکری یکدیگر و با اعمال سیاست‌‌ها ‌و راهکارهای مناسب، عوامل کاهش تولید فولاد در کشور را خنثی کنیم.

انتظار بیش از این نمی‌توان داشت

معاون معادن و فرآوری مواد وزیر صنعت، معدن و تجارت خاطرنشان کرد: از طریق بازبینی نقاط ضعف می‌توانیم صنعت فولاد را بیش از این پویا کنیم؛ هرچند در سیاست‌گذاری زنجیره فولاد، نباید انتظار تامین گاز بیشتری برای این صنعت داشته باشیم.

وی اظهار کرد: در چند ماه گذشته شاهد نوسان نرخ در صنعت فولاد بودیم که علت آن غیرفعال بودن برخی از معادن آهن در کشور بوده و درصددیم تا زمینه فعال‌سازی بیش از پیش این معادن را فراهم کنیم.

محتشمی‌پور بر اعمال سیاست‌گذاری مناسب در بخش فولاد کشور تاکید کرد و گفت: هم‌اکنون ۵۰ درصد ظرفیت صنعت فولاد ما بلااستفاده است که می‌توانیم با افزایش تقاضا شاهد افزایش تولید در زنجیره فولاد کشور باشیم.

وی بیان کرد: تامین انرژی برای صنعت فولاد مسئله‌ای مهم و حیاتی است. در نیمه اول سال در تامین انرژی برای صنعت فولاد با مشکلات کمتری مواجه شدیم و امیدواریم در نیمه دوم نیز بتوانیم این مسئله را به‌خوبی مدیریت کنیم.

چشم‌انداز  فولاد

معاون معادن و فرآوری مواد وزیر صنعت، معدن و تجارت عنوان کرد: در سال گذشته تقاضای فولاد در جهان کاهش یافت که علت آن کاهش ساخت‌وساز مسکن در بعضی از کشورها بود.

وی بیان کرد: هم‌اکنون برخی از محصولات صنعت فولاد ما در بازارهای صادراتی وجود دارد.

صمتمحتشمی‌پور یادآور شد: با توسعه ساخت‌وساز مسکن در کشور چین می‌توانیم امیدوار باشیم در کوتاه‌مدت صنعت فولاد با افزایش تقاضا در جهان مواجه شود.

در حالی که معاون وزیر با خوشبینی نسبت به تامین گاز در زمستان سخن می‌گوید، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان درباره احتمال قطعی گاز صنایع در ماه‌های پیش رو هشدار می‌دهد.

صمتمهدی حسینی‌نژاد در این باره به ایسنا گفت: پیش‌بینی می‌کنیم صنایع مانند سال قبل دچار چالش تامین گاز شوند.

وی با اشاره به اینکه وزارتخانه‌های نیرو و نفت تاکنون اقدامی برای رفع اساسی مشکل تامین گاز صنایع در زمستان امسال صورت نداده‌اند، گفت: وزارت صمت با همکاری واحدهای اقتصادی چند برنامه و راهکار برای رفع مشکلات گاز و برق صنایع دنبال می‌کند که یکی از این برنامه‌ها، ترغیب صنایع به احداث نیروگاه‌های برق است. وی افزود: با این اقدام هم برق موردنیاز خود صنایع تامین می‌شود و هم شبکه برق تقویت خواهد شد.

واکاوی چالش گاز

صمتعطاالله معروفخانی، مدیرعامل فولاد هرمزگان پیش‌تر در یادداشتی برای چیلان نوشت: گاز منبع اصلی تامین انرژی در کشور است و در صورت نبود توازن میان تولید و مصرف گاز، صنایع مصرف‌کننده انرژی همچون فولاد و سیمان تحت تاثیر این کمبود قرار خواهند گرفت. وی در ادامه اظهار کرد: در شرایط فعلی و باتوجه به اینکه صنعت گاز کشور همپای سایر صنایع رشد نکرده‌، تداوم تولید در سایر صنایع نیز با چالش روبه‌رو شده است.

تولید آهن‌اسفنجی بر پایه گاز

در بخش دیگری از یادداشت معروفخانی آمده است: ایران دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد دنیا و جزو تولیدکنندگان برتر آهن‌اسفنجی برپایه گاز در جهان است. بخش قابل‌توجهی از مصرف گاز در زنجیره ارزش فولاد مربوط به واحدهای تولیدکننده آهن‌اسفنجی است و محدودیت در تامین گاز موردنیاز واحدهای فولادی کشور منجر به کاهش و در مواردی توقف تولید می‌شود.

وی گاز را منبع اصلی تامین انرژی در کشور دانست و اعلام کرد در صورت نبود توازن میان تولید و مصرف گاز، صنایع مصرف‌کننده انرژی همچون فولاد و سیمان تحت تاثیر کمبودها قرار خواهند گرفت. در شرایط فعلی باتوجه به اینکه صنعت گاز کشور همپای سایر صنایع رشد نکرده‌، تداوم تولید در سایر صنایع نیز با چالش روبه‌رو شده است.

چالش تامین انرژی؛ از برق تا گاز

معروفخانی به چالش جدی تامین انرژی برای صنایع فولادسازی اشاره کرد و نوشت: فولادسازان کشور در ماه‌های گرم سال معمولا با چالش تامین برق روبه‌رو هستند و با شروع سرما، کمبود و قطع گاز را تجربه می‌کنند که زمینه افت قابل‌توجه تولید آنها را فراهم می‌کند.

وی یادآور شد: زنجیره فولاد تنها بخش کوچکی از مصرف گاز در کشور را به خود اختصاص می‌دهد. حدود ۹۰‌ درصد فولاد کشور به روش احیای مستقیم تولید می‌شود که گاز طبیعی در این واحدها به‌عنوان خوراک مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیشنهاداتی نظیر استفاده از مازوت یا سایر سوخت‌ها به‌عنوان جایگزین در عموم واحدهای تولید فولاد مقدور نیست. به‌عنوان نمونه تجهیزات تولید آهن‌اسفنجی در صنایع فولادی کاملا بر پایه بهره‌گیری از گاز تعریف شده است.

گاز، فولاد پاک و مسئله محیط‌زیست

در این یادداشت معروفخانی گاز را در رده انرژی‌های پاک قرار داد و افزود: جایگزین کردن گاز با مازوت یا گازوئیل به‌منزله وارد آوردن آسیب‌های محیط‌زیستی و تشدید آلایندگی هوا خواهد بود، این درحالی است که کشور ما طی سال‌های اخیر با چالش‌های جدی در زمینه آلودگی هوا روبه‌رو شده است. در چنین فضایی نمی‌توان با تغییر یکباره سوخت صنایع، این مشکل را تشدید کرد و سلامت و جان انسان‌ها را در معرض خطر قرار داد.

سخن پایانی

نکته این است که باوجود اظهارات معاون وزیر، صنایع در تابستان گذشته با قطع برق روبه‌رو بوده‌اند و بیم آن می‌رود که در زمستان هم داستان تکراری قطع گاز برخی از صنایع اتفاق بیفتد و کار به مازوت‌سوزی (در واحدهای صنعتی که امکان استفاده از این سوخت را دارند) بکشد. باید صبر کرد و دید آیا قول معاون وزیر عملی می‌شود یا غول کمبود دوباره چهره می‌نماید.