رشد تولید بخش معدن بخشی از این اطلاعات را تشکیل می‌دهد و افزایش هزینه‌های معدنکاری بخش دیگر این اطلاعات است. هزینه عملیات اکتشاف در ۷ ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، رشد ۱۶۹ درصدی داشته و این نشانگر سنگین‌تر شدن بار روی دوش معدنکاران است. همچنین افت صدور پروانه‌ها و مجوزهای فعالیت معدنی، این هشدار را می‌دهد که چالش در مسیر معدنکاری زیاد و به‌تبع از رغبت فعالان اقتصادی برای ورود به بخش معدنی کاسته شده است.

رشد تولید معادن و صنایع

براساس آمار تولید کالای منتخب معدنی و صنایع معدنی در ۷ ماه منتهی به مهر ۱۴۰۰، داده‌های اعلام‌شده حکایت از دو روند متفاوت دارد. به گزارش دنیای معدن آمار تولید کالای منتخب معدنی و صنایع معدنی در مدت زمان مورد بررسی نشان‌دهنده آن است که از میان ۱۰ محصول ارزیابی شده ۵ محصول رشد تولید داشته‌ و ۵ محصول هم افت تولید را تجربه کرده‌اند. 

رشد تولید محصولات این بخش در ۷ ماه منتهی به مهر امسال در حالی ثبت شده که هیچ کدام از ۱۰ محصول ارزیابی شده رشد بالای ۵۰ درصد نداشته‌اند و بالاترین رشد تولید در این گروه به شمش آلومینیوم با ۲۶.۷ درصد رسیده است. با این شرایط می‌توان گفت کالای منتخب معدنی و صنایع معدنی نیز مانند منتخبین بخش صنعت روی لبه تیغ قرار گرفته‌اند و با کوچک‌ترین تغییری روند تولید در این بخش نیز تغییر خواهد کرد. 

براساس آمار اعلام‌شده ازسوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در مدت زمان مورد بررسی «کاتد مس»، «شمش آلومینیوم»، «شیشه جام»، «ظروف شیشه‌ای» و «ظروف چینی» رشد تولید داشته‌ و در مقابل «فولاد خام»، «محصولات فولادی»، «آلومینا»، «کنسانتره زغال‌سنگ» و «سیمان» افت تولید را تجربه کرده‌اند.

وضعیت تولید معدنی‌ها

براساس داده‌های اعلام‌شده می‌توان گفت از میان کالای منتخب معدنی و صنایع معدنی در مدت زمان مورد بررسی «شمش آلومینیوم» بیشترین رشد تولید را داشته است. در این مدت در مجموع ۳۱۲ هزار تن شمش آلومینیوم در کشور تولید شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد ۲۶.۷ درصدی داشته است. 

رشد تولید «شیشه جام» هم در مدت زمان مورد بررسی برابر با ۲۳ درصد بوده است. در این مدت در مجموع ۷۷۶ هزار و ۴۰۰ تن شیشه جام در کشور تولید شده است. 

برابر آمارهای اعلام شده تولید «ظروف چینی» نیز در این مدت برابر با ۳۵ هزار و ۲۰۰ تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۱۴.۵ درصدی داشته است. تولید «کاتد مس» نیز در مدت یادشده ۱۷۶ هزار و ۳۰۰ تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشدی ۴.۴ درصدی را ثبت کرده است. داده‌های اعلام‌شده نشان‌دهنده آن است که در مدت زمان مورد بررسی میزان تولید «ظروف شیشه‌ای» ۴۲۴ هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۰.۸ درصدی داشته است.

اما در میان محصولات معدنی که افت تولید داشته‌اند در مدت زمان مورد بررسی بیشترین افت مربوط به «کنسانتره زغال‌سنگ» است و این محصول افتی ۱۱.۳ درصدی را در ۷ ماه منتهی به مهر امسال به ثبت رسانده است. از سوی دیگر تولید «سیمان» هم در این مدت افت ۹.۱ درصدی را ثبت کرده و این افت برای «محصولات فولادی» برابر با ۸.۱ درصد بوده است.

 «فولاد خام» هم در دوره زمانی مورد بررسی افتی ۴.۹ درصدی داشته و این افت برای «آلومینا» برابر با ۲ درصد بوده است.

کاهش صدور گواهی کشف

انتقاد به هزینه‌های سنگین حقوق دولتی در حالی است که آمار و ارقام حاکی از افزایش هزینه‌های مراحل معدنکاری است. 

براساس آخرین آمار، از ابتدای امسال تا پایان مهر در مجموع ۲۱۰۵ میلیارد ریال صرف هزینه‌های اکتشاف شده که بالغ بر ۱۶۹ درصد بیشتر از هزینه مصرفی در مدت مشابه سال گذشته به جهت عملیات اکتشاف معدنی است؛ اما در مقابل تعداد مجوزهای معدنی صادره (جز پروانه اکتشاف که آن هم زیر یک درصد بیشتر شده) کاهش یافته است. 

طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، طی ۷ ماه ابتدایی امسال از میزان صدور گواهی کشف، پروانه بهره‌برداری و میزان اشتغال در معادن به‌واسطه پروانه بهره‌برداری نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاسته شده، اما صدور پروانه اکتشاف و هزینه صرف شده به جهت عملیات اکتشاف افزایشی ثبت شده است. 

در مجموع ۷ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ قریب به ۵۶۷ پروانه اکتشاف صادر شده که تنها ۵ فقره بیشتر از میزان صدور آن در ۷ ماه نخست سال گذشته است. از ابتدای فروردین تا مهر ۱۳۹۹ در مجموع ۵۶۲ پروانه اکتشاف صادر شده است؛ بدین ترتیب میزان صدور آن در مدت مشابه امسال ۰.۹ درصد افزایش داشته است. 

همچنین طی مدت مذکور در امسال ۲۶۶ گواهی کشف معادن صادر شده که نسبت به ۲۹۵ فقره صادر شده در ۷ ماه ابتدایی سال گذشته ۹.۸ درصد افت داشته است. طبق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت، در صدور پروانه تا پایان مهر امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیشترین افت صدور مجوز مربوط به پروانه بهره‌برداری است که با کاهش ۱۷.۵ درصدی از ۳۵۴ فقره به ۲۹۲ فقره رسیده است. 

هزینه سنگین اکتشاف

علاوه بر مجوزهای معدنی، میزان اشتغال به‌واسطه صدور پروانه‌های بهره‌برداری است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت ۳.۷ درصدی داشته

 است. در حالی که از ابتدای فروردین تا پایان مهر ۱۳۹۹، حدود ۲۸۳۰ نفر مشغول شدند، این تعداد در مدت مشابه امسال به ۲۷۲۵ نفر رسیده است؛ در مقابل سرمایه صرف‌شده برای عملیات اکتشاف در ۷ ماه ابتدایی امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۶۹.۴ درصد افزایش یافته است. 

سرمایه مجوزهای صادره برای اکتشاف معادن که معادل هزینه صرف شده برای عملیات اکتشاف بوده، در نیمه نخست امسال ۲۱۰۵ میلیارد ریال است، این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته ۷۸۲ میلیارد ریال هزینه صرف شده بود.

سخن پایانی

بخش معدن به‌عنوان یک حلقه بالادستی و مادر برای صنایع وابسته، از مهم‌ترین ارکان رشد تولید صنعتی در کشور محسوب می‌شود. 

رونق در این بخش سبب رشد و تکمیل حلقه‌های وابسته به آن شده و در صورت بروز هرگونه مشکل در روند فعالیت معادن، صنایع نیز با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهند شد؛ بنابراین افزایش هزینه معدنکاری و تعدد هزینه‌های اضافی، می‌تواند این فعالیت پایه‌ای را تحت‌الشعاع قرار دهد و ادامه حیات معادن را با تردید و نگرانی مواجه کند.