نزدیک شدن به فصل مجامع و تقسیم سود، روند ادامه‌دار تورم حاکم بر اقتصاد کشور، تعیین‌تکلیف قیمت دلار و همچنین رکود در بازارهای موازی همچون مسکن، از مهم‌ترین دلایل صعود بازار سرمایه در ۲ ماه اخیر بوده است. با این وجود، روند خروج سرمایه از این بازار ادامه دارد. هرچند به اعتقاد کارشناسان بازار سرمایه از شیب خروج پول حقیقی‌ها از بازار سرمایه به‌شدت کاسته شده است. در چنین شرایطی حتی این‌طور ادعا می‌شود که بازار سرمایه دیگر مهیا بازگشت به شرایط صعود است. اما روند ناگهانی جذب سرمایه به این بازار و سقوط ارزش سهام افراد و به‌ویژه حقیقی‌ها هنوز فراموش نشده یا به بیانی دیگر، اعتماد از دست رفته از این بازار، هنوز بازنگشته اما همین اعتماد از بین رفته، این امید را ایجاد می‌کند که این‌بار شاهد ورود یا جذب سرمایه با نگاه تخصصی‌تر و کارشناسی از سوی حقیقی‌ها به بورس باشیم.

صعود با روندی آهسته

مجتبی دیبا، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو باصمت و در ارزیابی روند خروج پول حقیقی‌ها از بازار سرمایه از ابتدای سال جاری و بازگشت بورس به روند صعودی، گفت: بازار سرمایه برای حدود ۲ سال در اغما بوده و حالا با بازگشت این بازار به روند صعودی، برخی سهامداران حقیقی که در این بازه زمانی متضرر شده‌اند، از روند صعودی شاخص به‌عنوان فرصتی برای خروج سرمایه خود استفاده کرده‌اند. بنابراین خروج پول حقیقی از بازار سرمایه در هفته‌های اخیر و همزمان با بازگشت بورس به روند صعودی را می‌توان با این نگاه تفسیر کرد.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: در حال حاضر جذب سرمایه حقیقی به بورس محدود است. در چنین فضایی نباید منتظر جذب سرمایه قابل‌توجه به بورس باشیم. این در حالی است که بورس برای تغییر اساسی و بازگشت به دوران اوج خود نیازمند جذب نقدینگی لیدر یا پول جریان‌ساز است اما در حال حاضر این سرمایه‌های عظیم جذب بانک‌ها شده‌اند. علت اصلی آن هم دریافت سود بدون ریسک از سوی نهادهای مالی و بانک به صاحبان این سرمایه است.

دیبا در ادامه خاطرنشان کرد: میزان سپرده‌های سرمایه‌گذاری‌شده در بانک‌های کشور قابل‌توجه برآورد می‌شوند و چنانچه این نقدینگی جذب بازار سرمایه شود، بورس به رشد پایداری می‌رسد. هرچند در مدت زمان کوتاهی نباید منتظر چنین تغییری در روند سرمایه‌گذاری مردم باشیم.

وی افزود: در حال حاضر بازار سرمایه در تعادل نسبی قرار دارد و در چنین شرایطی، سرمایه‌های بزرگ رغبتی به حضور در این بازار ندارند. در واقع سرمایه‌های عظیم در ابتدای موج صعود جدی همچون سال ۱۳۹۸ یا ابتدای سال ۱۳۹۹، جذب بازار می‌شوند و بازار را به جلو سوق خواهند داد. اما در موقعیت کنونی، انتظار چنین رشدی نمی‌رود. 

دیبا گفت: میزان نقدینگی در کشور و همچنین نرخ بهره بانکی در جذب پول از سوی حقیقی‌ها به بورس بسیار اثرگذار است. با توجه به اعداد و ارقام اختصاص‌یافته به نرخ بهره، نباید منتظر برهم خوردن توازن کنونی میان سیستم بانکی و بازار سرمایه در جذب نقدینگی باشیم.

بازگشت اعتماد، شدنی است

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا امکان بازگشت مجدد اعتماد مردم به بورس وجود دارد، گفت: ذهنیت افراد درباره بازارها و سوددهی آنها، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در ۲ سال گذشته، ذهنیت افراد نسبت به بورس منفی شده، با این وجود، امکان اصلاح این ذهنیت با تغییر شرایط وجود دارد.

دیبا در پیش‌بینی شرایط بازار سرمایه تا پایان سال اظهارکرد: سقف تعادلی بازار سرمایه در سال جاری حدود یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار واحد برآورد می‌شود. البته تعیین سقف یادشده بدین معنی نیست که شاخص از این رقم فراتر نخواهد رفت، بلکه با تکیه‌بر این رقم می‌توان این‌طور ادعا کرد که بازار در شرایط ارزندگی قرار دارد یا خیر. وی افزود: در همین حال انتظار می‌رود همزمان شاهد نوسانات محدود در شاخص بورس باشیم. 

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه و در تشریح روند رو به رشد بازار سرمایه در هفته‌های اخیر و پس از شروع سال جاری گفت: بورس در سال گذشته از سایر بازارها عقب ماند و ارزش این بازار حتی از نرخ تورم سالانه نیز به‌مراتب کمتر بود؛ بنابراین در هفته‌های نخست سال جاری شاهد بازگشت این بازار به روند صعودی برای جبران عقب‌ماندگی‌ها بودیم. در ادامه باید از انباشت نقدینگی در بورس به‌عنوان دیگر محرک این بازار نام برد. هرچند این انباشت نقدینگی آنقدرها هم قابل‌توجه نیست و محرک محدودی برای رشد بازار به‌شمار می‌رود. به بیان دیگر، باید منتظر انباشت دیگری از نقدینگی در بورس برای سال ۱۴۰۳ باشیم که حرکت‌های اثرگذاری را در بازار ایجاد کند.

دیبا در ادامه از رشد بهای کامودیتی‌ها در بازار جهانی و همچنین صعود قابل‌توجه قیمت نفت به‌عنوان دیگر دلایل روند صعودی بازار سرمایه از اواسط اسفند ۱۴۰۰ و تداوم آن در سال جاری نام برد. حمله نظامی روسیه به خاک اوکراین خارج از انتظارها بود. تنش در منطقه اروپای شرقی زمینه رشد قابل‌توجه قیمت‌ها را در بازارهای بین‌المللی فراهم کرد. 

وی در ادامه گفت: با توجه به شرایط یادشده، روند صعودی بازار سرمایه ادامه‌دار است اما نباید منتظر عبور شاخص کل بورس از مرز یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار واحد باشیم. حتی اگر شاخص از این مرز عبور هم کند، این رشد ادامه‌دار نخواهد بود و پس از آن دوباره شاهد ریزش خواهیم بود.

این کارشناس بازار سرمایه در پایان تاکید کرد: بازگشت بورس به کانال ۲ میلیون واحد یا ثبت رکوردهای جدید در این بخش، نیازمند جذب سرمایه به‌مراتب بالاتر از سرمایه‌های کنونی است یا باید همزمان نرخ بهره بانکی به زیر ۱۲ درصد کاهش یابد تا امکانی برای انتقال سرمایه از بانک به بورس فراهم شود. اما در موقعیت کنونی حاکم بر اقتصاد کشور نباید منتظر چنین تغییراتی باشیم.

بورس، آماده جذب سرمایه

سارا فلاح، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو باصمت و در ارزیابی روند خروج پول حقیقی‌ها از بورس در سال جاری، گفت: بررسی آمار و ارقام عملکرد بازار سرمایه حکایت از آن دارد که همچنان شاهد خروج سرمایه حقیقی‌ها از بورس هستیم اما این روند کاهشی است. از نیمه اسفند سال گذشته که بازار سرمایه به روند مثبت و صعودی بازگشته، همزمان خروج پول نیز در مقایسه با دوره‌های دیگر، کاهش یافته است. 

این کارشناس بازار سرمایه افزود: با توجه به بازگشت بورس به روند صعودی در ۲ ماه اخیر و تحلیل‌هایی که نسبت به عملکرد مثبت بازار سرمایه ظرف ماه‌های آینده می‌شود، حتی می‌توان نسبت به ورود پول حقیقی‌ها به بورس نیز امیدوار بود.

فلاح با اشاره به نزدیک شدن به فصل مجامع گفت: بسیاری از سهامداران حتی دسته ریسک‌گریزها ترجیح می‌دهند در فصل مجامع، به بازار ورود کنند. همزمان صندوق‌های درآمد ثابت نیز به این حوزه ورود می‌کنند، چراکه می‌خواهند در مجامع شرکت‌های بنیادین حضور داشته باشند؛ بنابراین جذب سرمایه به بازار سرمایه طی هفته‌های آینده، دور از انتظار نیست. 

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه افزود: بررسی روند ورود و خروج پول از بورس از سال ۱۳۹۸ تاکنون حکایت از آن دارد، پولی که در دوره هیجان وارد بازار شد، تقریبا از آن خارج شده و به بیانی دیگر هیجان حاکم بر بازار در ۲ سال گذشته، از میان رفته است.

فلاح در تشریح دلایل رشد بازار سرمایه در ۲ ماه گذشته و دلایل ماندگاری این روند صعودی گفت: یکی از دلایل بازگشت بازار سرمایه به روند صعودی، مشخص شدن کف قیمتی دلار در سال جاری و در بودجه سال ۱۴۰۱ است. با توجه به نرخ تسعیر ارز در بودجه سال ۱۴۰۱، کف قیمت دلار ۲۳ هزار تومان تعیین شده است. همین موضوع، ترس فعالان بازار را از سقوط احتمالی دلار از میان برده و سیگنال مثبتی را روانه بازار کرده است.

این کارشناس بازار سرمایه از رشد قیمت دلار نیمایی به‌عنوان دیگر محرک بورس طی ۲ ماه اخیر نام برد و افزود: رشد نامحسوس نرخ دلار نیمایی، محرک بازار سرمایه است. بسیاری از شرکت‌های بورسی با نرخ دلار نیمایی فعالیت می‌کنند؛ بنابراین نزدیک شدن نرخ ارز نیمایی به ارز آزاد، خود محرک بازار بورس است.

فلاح افزود: روند صعودی قیمت نفت در بازار جهانی نیز محرک بورس است، چراکه قیمت نفت از یک‌سو بر اقتصاد کشور، موثر است و از سوی دیگر، قیمت نفت بر عملکرد گروه پالایشی اثرگذار است. تمام موارد یادشده در کنار هم به صعود بازار در هفته‌های اخیر منتهی شده است. 

وی گفت: روسیه جزو بزرگ‌ترین تامین‌کنندگان انرژی و نفت جهان است. حتی اگر تنش در اروپای شرقی به پایان برسد همچنان، تحریم‌های اعمالی علیه روسیه ادامه خواهد داشت. علاوه بر این باید تاکید کرد که ذخایر جهانی نفت در دنیا در طول همین مدت زمان محدود شده‌اند. در چنین شرایطی حتی اگر امریکا هم شروع به تولید نفت شل کند، باز هم خطر کمبود نفت جدی است. بدین‌ترتیب پیش‌بینی می‌شود قیمت نفت تا پایان سال ۲۰۲۲، در محدوده ۹۰ تا ۱۰۰ دلار نوسان داشته باشد.

این کارشناس بازار سرمایه در ارزیابی عملکرد بورس تا پایان سال گفت: در ۶ ماه نخست سال جاری باید منتظر روزهای خوبی در بازار بورس باشیم؛ به‌ویژه آنکه معمولا روند سودآوری شرکت‌ها رو به رشد بوده است. حال اگر گزارشات عملکرد شرکت‌ها منتشر شود، این روند صعودی تثبیت خواهد شد. اما انتظار می‌رود در نیمه دوم، بازار رنج شود یا در بدبینانه‌ترین شرایط باید منتظر روند نزولی بورس باشیم.

سخن پایانی

حدود ۲ سال از تجربه منفی سهامداران خرد در بازار سرمایه می‌گذرد، با وجود بازگشت بازار به روند صعودی، همچنان حسی از نبود اطمینان در میان صاحبان سرمایه خرد وجود دارد. سهامدارانی که از هر فرصت رشد شاخص برای خروج از این بازار و جبران ضرر متحمل‌شده استفاده می‌کنند. با این وجود باید تاکید کرد که روند خروج سرمایه از بازار کاهش یافته است. یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع، کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری در بازارهای موازی همچون مسکن و طلا و... است. همزمان تورم نیز به‌عنوان محرکی، رشد شاخص بازار سرمایه را تضمین می‌کند. تعیین‌تکلیف نرخ دلار در بودجه سال جاری و اطمینان معامله‌گران از روند رو به رشد قیمت دلار، خود محرک دیگری برای این بازار محسوب می‌شود. در همین حال باید تاکید کرد که در آستانه برگزاری مجامع و تقسیم سود شرکت‌ها هستیم، همین موضوع نیز خود عامل جذب سرمایه جدید به بازار است. در ادامه از روند رو به رشد قیمت کامودیتی‌ها و انرژی در دنیا به‌دنبال حمله روسیه به خاک اوکراین و شدت گرفتن تنش در اروپای شرقی باید از دیگر دلایل تداوم صعود بورس در هفته‌های اخیر نام برد. 

با این وجود باید تاکید کرد که جذب مجدد نقدینگی‌های در دست مردم به بازار سرمایه به الزامی اساسی یعنی جلب مجدد اعتماد بستگی دارد. دولتمردان و سیاست‌گذاران با سیاست‌های اشتباه خود در ۲ سال گذشته زمینه متضرر شدن مردم و خروج سرمایه حقیقی را از این بازار فراهم کرده‌اند. حال برای آنکه بورس به شرایط عادی بازگردد و دوباره شاهد ورود سرمایه قابل‌توجه از سوی مردم به این بازار باشیم، اصلاح در سیاست‌های دولتمردان و جلب مجدد اعتماد مردم ضروری به‌نظر می‌رسد.