صنایع‌دستی با نظر به کم‌رقیب بودن در بازارهای جهانی می‌تواند با ارزآوری به رونق اقتصاد کشور کمک شایانی کند. امروزه صیانت از صنایع‌دستی به‌عنوان گنجینه‌های ارزشمند تاریخی و تداوم کاربردی آن نه‌تنها وظیفه‌ای همگانی و ملی است، بلکه پویایی، رونق و گسترش صنایع‌دستی در اقصی‌نقاط ایران‌زمین، شکوفایی اقتصاد و تجارت را به همراه دارد.

بیمه با پاسداری از هنرمند و صنایع دستی و ایجاد حلقه امنیت می‌تواند در گسترش زمینه‌های شغلی برپایه صنایع‌دستی نقش بسزایی ایفا کند؛ به‌طوری که هنرمند و هنرش زیر چتر بیمه با آسودگی به کار خود ادامه داده و چشم‌انداز روشنی در اقتصاد از این حرفه بیافرینند.

صمت درباره نقش انواع بیمه‌ها در حمایت از هنرمند و صنایع‌دستی با کارشناسان حوزه بیمه و صنایع‌دستی گفت‌وگو کرده است.

وظیفه بیمه صیانت از صنعتگران است

عسل اشتری، کارشناس امور بیمه درباره نقش بیمه در توسعه صنایع‌دستی به صمت گفت: امروزه رشد اقتصاد و پیشرفت اجتماعی بدون توجه به بخش‌های اصلی جامعه شامل نیروی کار و سرمایه امکان‌پذیر نیست. در این بین صنایع‌دستی دارای نقش قابل‌توجهی است، چراکه این هنر-صنعت در بسیاری از موارد منبع درآمد خانوار محسوب می‌شود و حفظ فرهنگ و اصالت بومی را به‌دنبال دارد. وی با تاکید بر اینکه صنعت بیمه می‌تواند نقش حائزاهمیتی در کاهش ریسک صنعت گردشگری و صنایع‌دستی داشته باشد، بیان کرد: در صنعت بیمه تمهیدات کارآمدی برای حوزه گردشگری و صنایع‌دستی در نظر گرفته نشده و جای کار فراوان دارد. وی افزود: بیمه صنایع‌دستی با هدف کمک به جامعه صنعتگران رشته‌های مرتبط با صنایع‌دستی، تعریف و راه‌اندازی شده است. این بیمه‌نامه، برای نخستین بار در سال ۱۳۸۸، به تعدادی از افرادی که دارای شرایط دریافت این نوع بیمه‌نامه بودند تعلق گرفت، اما متاسفانه پس از گذشت چند سال در سال ۱۳۹۳، صدور این نوع بیمه‌نامه متوقف شد و تا چند سال، امکان آن وجود نداشت.  اشتری با بیان اینکه صدور بیمه‌نامه صنایع‌دستی، از سال ۱۳۹۷ دوباره آغاز شد، گفت: در حال ‌حاضر این بیمه‌نامه برای افراد واجد شرایط صادر می‌شود و بسیاری از صنعتگران حوزه صنایع‌دستی، تحت پوشش این بیمه قرار دارند. وی افزود: بیمه‌نامه صنایع‌دستی با همکاری و تلاش صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایجاد شده است.

۴۰ هزار صنعتگر زیر چتر بیمه

وی خاطرنشان کرد: افرادی که تحت پوشش بیمه صنایع‌دستی قرار می‌گیرند، می‌توانند از مزایای صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان و روستاییان که شامل بازنشستگی، از‌کارافتادگی و مستمری بازماندگان است، بهره‌مند شوند. در حال‌ حاضر کلیه هنرمندانی که در شهرها و روستاها فعالیت می‌کنند، می‌توانند در صورت دارا بودن شرایط لازم، اقدام به ثبت‌نام برای دریافت این نوع بیمه‌نامه کنند و تحت پوشش بیمه صنایع‌دستی قرار بگیرند. این کارشناس صنعت بیمه گفت: اکنون بیش از ۴۰ هزار نفر تحت پوشش بیمه صنایع‌دستی قرار دارند و بیش از ۲ هزار نفر نیز دارای شرایط ثبت‌نام برای دریافت بیمه‌نامه صنایع‌دستی هستند که می‌توانند با همکاری سازمان تامین اجتماعی، تحت پوشش این بیمه‌نامه و مشمول مزایای مربوط به مستمری و بازنشستگی قرار گیرند. وی بیان کرد: آن دسته از صنعتگرانی که در حوزه‌های صنایع‌دستی فعالیت می‌کنند، می‌توانند در صورت دارا بودن شرایط دریافت بیمه‌نامه صنایع‌دستی، تحت پوشش این بیمه قرار گیرند و در آینده از مزایای آن بهره‌مند شوند. وی افزود: مجلس شورای اسلامی، افراد خاصی را برای تحت پوشش بیمه صنایع دستی قرار گرفتن، در نظر گرفته و افراد برای دریافت بیمه‌نامه صنایع‌دستی باید دارای شرایطی باشند.

شرایط دریافت بیمه‌نامه

اشتری در تشریح شرایط دریافت بیمه‌نامه صنایع‌دستی گفت: هنرمندان، قالیبافان و شاغلان حوزه صنایع‌دستی، برای دریافت بیمه‌نامه صنایع‌دستی، محدودیت مکانی ندارند. کلیه افراد دارای شرایط لازم در شهرها و روستاها، می‌توانند اقدام به دریافت بیمه‌نامه صنایع‌دستی کنند؛ به‌شرط آنکه دارای شناسه تولید صنایع‌دستی باشند. وی در بیان شرایط احراز شناسه تولید صنایع‌دستی توضیح داد: تشخیص مصادیق صنایع‌دستی و افرادی که در این حوزه فعال و در عین حال، فاقد بیمه تامین اجتماعی هستند، برعهده وزارتخانه‌های میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و صنعت، معدن و تجارت است. علاوه بر این داشتن گواهی فنی-حرفه‌ای مرتبط با نوع صنایع‌دستی، برای دریافت این بیمه‌نامه اجباری است.

وی با تاکید بر اینکه صنعت بیمه جایگاه و نقش حائز اهمیتی در پایین آوردن ریسک‌ صنعت گردشگری و صنایع‌دستی دارد، اظهار کرد: در صنعت بیمه ما تمهیدات کارآمدی برای حوزه گردشگری و صنایع‌دستی در نظر گرفته نشده و جای کار فراوان دارد.

کارآیی بیمه‌نامه «توقف کسب‌وکار»

این کارشناس صنعت بیمه درباره چگونگی حمایت صنعت بیمه از صنایع‌دستی در دوران کرونا گفت: در دوران کرونا تنها بیمه‌نامه‌ای که به کسب‌وکارها کمک کرد، بیمه‌نامه «توقف کسب‌وکار» بود. از جمله کسب‌وکارهای تحت پوشش این بیمه‌نامه کسب‌وکار و مشاغل مرتبط با صنایع‌دستی است. این بیمه‌نامه به‌گونه‌ای طراحی شده که صنعتگران به ازای هر روز تعطیلی مطابق طرح خریداری‌شده، خسارت دریافت می‌کنند.

لزوم طراحی بیمه‌نامه‌های جدید منطبق بر نیاز

سیاوش قزلباس، کارشناس صنعت بیمه درباره چگونگی حمایت بیمه از هنرمندان قالیباف به صمت گفت: بیمه قالیبافی، یکی از بیمه‌نامه‌های تامین اجتماعی است که بافندگان فرش می‌توانند تحت پوشش آن قرار بگیرند و از خدمات ارزنده‌ آن بهره‌مند شوند. در حقیقت تمام بافندگان قالی، قالیچه، گلیم و زیلوی خانگی که کارفرما ندارند و با استفاده از دستگاه بافندگی در واحد مسکونی خود در حال فعالیت هستند، مشمول بیمه قالیبافی به‌صورت اختیاری خواهند شد. این افراد مشمول حمایت‌های بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی بیمه می‌شوند.

در غیاب کارفرما

وی افزود: افرادی که از بیمه تامین اجتماعی استفاده می‌کنند، به‌دنبال تضمین امنیت شغلی و مالی خود هستند. سازمان تامین اجتماعی برای اینکه دغدغه‌های مالی و اقتصادی افراد در دوران بازنشستگی را کاهش دهد، با دریافت حق‌بیمه در زمان خدمت فرد، در زمان نیاز به آنها خدمات درمانی و بازنشستگی ارائه می‌دهد.

قزلباش شرایط تحت پوشش بیمه قالیبافی قرار گرفتن را این‌گونه اعلام کرد: فرد متقاضی این نوع بیمه‌نامه باید فاقد کارفرما باشد و در قبال دریافت مزد به‌صورت ساعتی یا حقوقی معین در استخدام شخص حقیقی یا حقوقی نباشد؛ به‌عنوان بافنده شناخته شود؛ با دستگاه فعال مشغول کار باشد و در واحد مسکونی خود فعالیت بافندگی را انجام دهد.

ملاک درآمد ماهانه

وی ادامه داد: درآمد ماهانه اساس محاسبات حق‌بیمه بافندگان فرش، گلیم، زیلو و قالیچه معادل ۵۰ درصد کمترین حقوق کارگر معمولی مشمول قانون کار است. همچنین به‌طور یکسان معادل ۱۴ درصد دستمزد پایه بدون کسر حق‌ بیمه است که از مجموع حق بیمه، پرداخت ۷ درصد آن برعهده سازمان تامین اجتماعی و ۷۷ درصد آن برعهده دولت است. قزلباش با اشاره به اینکه حق بیمه بافندگان باید در دو مرحله ۶ ماهه اول و ۶ ماهه دوم سال به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز شود، گفت: این موضوع مشروط بر این است که حق بیمه هر دوره حداکثر در ۳ ماه اول هر دوره پرداخت شود.

این کارشناس صنعت بیمه در پاسخ به این پرسش که با چه راهکارهای بیمه‌ای می‌توان بخش صنایع‌دستی را رونق داد، اظهار کرد: لازم است بیمه‌نامه‌های جدیدی طراحی شود تا افزون بر نوآوری و خلاقیت، مزیت رقابتی هم در فضای جامعه ایجاد کند و در راستای فرهنگسازی و حمایت بیمه‌ای از سرمایه‌گذاران فعال بخش خصوصی به‌ویژه صنایع دستی و گردشگری گامی بلند بردارد. وی تصریح کرد: شرکت‌های بیمه‌گر می‌توانند روی ریسک‌های سیاسی، اقتصادی، بلایای طبیعی و حوادث مترقبه در حوزه صنایع‌دستی تمرکز بیشتری داشته باشند. البته نکته بسیار مهم این است که در شرایط فعلی هم بیمه‌های زیادی وجود دارند که حمایتگر این صنایع هستند. قزلباش با بیان اینکه اکنون بیمه‌گران در حال رقابت و گاهی نرخ‌شکنی و کاهش حق بیمه‌ها هستند، افزود: بهتر است به‌جای این نرخ‌شکنی‌ها در جهت رفع نیازهای جامعه گام بلند و محکمی برداشته شود تا به پشتوانه صنعت بیمه بسیاری از کسب‌وکارهای مهجور رونق یابند. وی افزود: با حمایت بیمه از صنایع‌دستی می‌توان ارزآوری صنایع‌دستی را افزایش داد؛ تا جایی که فروش این محصولات در بازارهای بین‌المللی هم‌پای نفت برای کشور ارزآوری داشته باشد.

سخن پایانی

صنایع‌دستی کشور به‌ویژه فرش به‌عنوان آینه تمام‌نمای هنر و فرهنگ ایرانی در جهان شناخته می‌شوند، اما گله صنعتگران این حوزه اغلب از نبود پوشش بیمه‌ای مناسب است؛ گلایه‌ای بحق که حتی صدای آن به دفتر رئیس‌جمهوری نیز رسید. کارشناسان بر این باورند بیمه به‌عنوان چتر امنیت‌ساز می‌تواند از این صنایع بومی و ملی حمایت کند تا با ورود به بازارهای جهانی هم برای کشور ارزآوری کنند و هم به اشتغال رونق دهند. از آنجایی که تجارت صنایع‌دستی می‌تواند سهمی عمده و چشمگیر در رشد اقتصاد و افزایش درآمدهای ارزی کشور داشته باشد توجه ویژه مسئولان به این بخش به‌ویژه پوشش‌های بیمه‌ای می‌تواند کمک شایانی به جلوگیری از مغفول ماندن این صنعت کند.