مسئولان شهری و دانشگاه نوشیروانی بابل، پس از ۹ سال پیگیری، موفق شدند در سال گذشته نظر داوران کنوانسیون رامسر را جلب کرده و بابل را به‌عنوان «شهر تالابی ایران» معرفی کنند. این موفقیت به‌خاطر وجود ۲۰۸ آب‌بندان در این منطقه به‌دست آمد. امسال، شهردار بابل به نمایندگی از 3 شهر تالابی ایران در نشست کنوانسیون رامسر، این گواهینامه را دریافت کرد. با این حال داشتن گواهینامه هم، آب‌بندان‌های بابل را مأمنی برای پرندگان مهاجر نمی‌کند. تالاب‌های بابل به‌آرامی در حال خالی شدن از مهمانان جهانی خود است.

 آمارهای رسمی نشان می‌دهد که هر سال بیش از ۳۰۰ هزار بال پرنده مهاجر، شامل حدود ۱۰۰ گونه زمستان‌گذران، به مازندران کوچ می‌کنند. بخش قابل‌توجهی از این پرندگان به بیش از ۸۰۰آب‌بندان موثر در سطح استان پناه می‌آورند که ۱۷هزار هکتار از وسعت مازندران را تشکیل می‌دهند و سهم بابل در این میزبانی، تاریخی و کلیدی بوده است. اما این «شهر جهانی تالابی» امروز با چالشی بزرگ مواجه است؛ بیش از ۷۰ درصد آب‌بندان‌ها به مراکز پرورش ماهی تبدیل و این مسئله به کاهش مهاجرت پرندگان منجر شده است.

تالاب‌ها و آب‌بندان‌ها، اکوسیستم‌های پیچیده و حساسی است که حیات پرندگان مهاجر به تعادل شکننده آنها وابسته است. پرندگان آبزی و کنارآبزی برای بقای زمستانی خود به منابع غذایی متنوع تالاب مانند بی‌مهرگان کوچک، تخم ماهی‌ها، دانه‌های گیاهان آبزی و حشرات وابسته‌اند. در یک تالاب سالم، این منابع به‌وفور یافت می‌شود. اما زمانی که آب‌بندان‌ها به محل پرورش فشرده ماهی، به‌ویژه کپور و ماهی سفید تبدیل می‌شود، اکوسیستم بهم می‌ریزد. ماهی‌های پرورشی، به‌ویژه کپور، موجودات کف‌زی و گیاهان آبزی را مصرف می‌کنند و در نتیجه غذای اصلی پرندگان را از آنها می‌ربایند. پرندگان مهاجر با ورود به این آب‌ها عملا با کمبود شدید منابع غذایی روبه‌رو می‌شوند که تهدیدی جدی برای بقای آنها محسوب می‌شود.  علاوه بر این، در مراکز پرورش ماهی، تمامی نیزارها و پوشش‌های گیاهی از بین می‌رود. این پوشش‌ها برای استراحت، پنهان شدن از شکارچیان و مهم‌تر از همه، لانه‌سازی و جوجه‌آوری حیاتی است. حذف این پوشش‌ها عملا تالاب را به یک برکه خالی و ناامن تبدیل می‌کند. استفاده از سموم و کودهای شیمیایی در کشت دوم برنج نیز یکی دیگر از عوامل رانش پرندگان است که به آب‌های آب‌بندان‌ها نفوذ می‌کند. پرندگان، به‌ویژه درنای سیبری و قوها، نسبت به آلودگی‌های شیمیایی و فلزات سنگین بسیار حساس هستند و با حس کردن این سموم، به‌طورغریزی از نشستن در این آب‌ها پرهیز می‌کنند. این سموم می‌توانند در بدن پرنده تجمع کرده و موجب ضعف، اختلال در تولید مثل و حتی مرگ آنها شوند. به‌همین‌دلیل است که پرندگان ناچارا مسیر خود را به‌سمت زیستگاه‌های امن‌تر تغییر می‌دهند. به‌منظور احیای تالاب‌های بابل و بازگرداندن حیات به این اکوسیستم‌های ارزشمند، ضروری است که بخش عمده‌ای از آب‌بندان‌های اصلی که استعداد جذب پرندگان مهاجر را دارند، به‌طورکامل از چرخه پرورش ماهی خارج شود و به‌عنوان مناطق امن حیات وحش معرفی شود. در این راستا، دولت و سازمان محیط‌زیست باید برنامه‌هایی را برای ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالی به مالکان و اجاره‌داران آب‌بندان‌ها تدوین کرده تا آنها را ترغیب به توقف پرورش ماهی در فصل زمستان کنند.   به‌منظور احیای تالاب‌های بابل و بازگرداندن حیات به این اکوسیستم‌های ارزشمند، ضروری است که بخش عمده‌ای از آب‌بندان‌های اصلی که استعداد جذب پرندگان مهاجر را دارند، به‌طورکامل از چرخه پرورش ماهی خارج شده و به‌عنوان مناطق امن حیات وحش معرفی شوند. در این راستا، دولت و سازمان محیط‌زیست باید برنامه‌هایی را برای ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالی به مالکان و اجاره‌داران آب‌بندان‌ها تدوین کرده تا آنها را ترغیب به توقف پرورش ماهی در فصل زمستان کنند.  علاوه بر این، پایش منظم کیفیت آب آب‌بندان‌ها از سوی سازمان محیط‌زیست امری حیاتی است تا اثرات سموم دفع آفات بر حیات آبزیان و پرندگان به‌دقت سنجیده و کنترل شود. ایجاد کمپین‌های آموزشی برای کشاورزان درباره روش‌های کشت پایدار و اهمیت حفظ اکوسیستم‌های تالابی نیز می‌تواند به کاهش استفاده از مواد شیمیایی کمک شایانی کند. پرنده‌نگری به‌عنوان یکی از شاخه‌های اکوتوریسم می‌تواند نقش بسزایی در حفاظت از پرندگان و تالاب‌ها ایفا کند. توسعه زیرساخت‌های لازم برای پرنده‌نگری، مانند ایجاد مسیرهای مشاهده، مناطق تماشای پرندگان و برگزاری تورهای آموزشی می‌تواند به جذب گردشگران علاقه‌مند به طبیعت و پرندگان کمک کند. این امر به افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت حفاظت از پرندگان و زیستگاه‌های آنها منجر می‌شود و می‌تواند منبع درآمدی برای جوامع محلی باشد و انگیزه‌ای برای حفظ این اکوسیستم‌ها فراهم آورد.