تامین پایدار و هوشمندانه انرژی، به‌ویژه برق، یکی از ارکان حیاتی توسعه پایدار صنایع کشور است. در سال‌های اخیر، با رشد فزاینده نیاز صنعتی به انرژی و همزمان چالش‌های ساختاری در حوزه تولید و توزیع برق، شاهد تهدیدی جدی برای پایداری فعالیت‌های صنعتی هستیم؛ تهدیدی که اگر به آن بی‌توجهی شود، نه‌تنها منجر به کاهش بهره‌وری صنایع خواهد شد بلکه زنجیره تولید، اشتغال و رشد اقتصادی را نیز دچار اختلال می‌کند. واقعیت این است که توسعه صنایع، بدون برنامه‌ریزی دقیق برای تامین انرژی مطمئن، به‌ویژه در مناطق صنعتی و ویژه اقتصادی، مسیر پرریسک و ناپایداری خواهد بود. برق به‌عنوان نیروی محرکه اصلی تجهیزات، خطوط تولید و فناوری‌های نوین، نقشی فراتر از یک کالای مصرفی دارد. صنعت بدون برق، عملا متوقف خواهد شد. این موضوع را باید به‌عنوان واقعیت جهان صنعتی کنون پذیرفت.

اینکه در این مقطع با این بحران بزرگ روبه‌رو شده‌ایم ریشه در سال‌هایی دارد که نسبت به تامین انرژی در آینده بی‌تفاوت بوده‌ایم و به‌طور واضحی از توجه به این موضوع غفلت کرده‌ایم. متاسفانه طی سال‌های گذشته، در برخی تصمیم‌گیری‌های کلان، اولویت تامین برق صنایع نادیده گرفته شده و این مسئله در پیک‌بار بهار و تابستان و خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌نشده، نمود عینی یافته است. این در حالی است که کشورهای پیشرو در حوزه صنعت، همزمان با توسعه زیرساخت‌های تولید، به مقوله امنیت انرژی و بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر به‌عنوان پشتوانه صنایع خود توجه جدی کرده‌اند.

درحال‌حاضر صنعت برای تامین انرژی در وضعیت بحرانی قرار گرفته است و اگر تأمین برق صنایع در اولویت سیاست‌گذاری‌های ملی قرار نگیرد، خطر مهاجرت سرمایه‌گذاران صنعتی، توقف خطوط تولید، کاهش صادرات، فرسایش تکنولوژی‌های تولید و حتی تغییر مسیر سرمایه‌گذاران به سمت فعالیت‌های غیرمولد اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

اکنون زمان آن رسیده که به مقوله انرژی نه صرفا به‌عنوان یک هزینه، بلکه به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری راهبردی نگاه شود. دولت و بخش خصوصی باید با همگرایی و نگاه بلندمدت، نسبت به توسعه ظرفیت‌های نیروگاهی، بهینه‌سازی مصرف و گسترش انرژی‌های نو گام‌های عملیاتی بردارند. و به این موضوع توجه داشته باشیم که فرصت از دست می‌رود و تا دیر نشده باید دست به کار شویم و به‌دنبال راهکارهای عملی در کوتاه‌مدت و بلندمدت برای رفع این معضل باشیم. این یک خطر جدی برای صنعت و تولید و اشتغال در کشور است که مدت‌هاست زنگ خطر آن زده شده است.

در نهایت یادآور می‌شوم که توسعه صنعتی بدون امنیت انرژی، صرفا یک آرمان باقی خواهد ماند. تامین پایدار برق، باید به‌عنوان شرط لازم و غیرقابل چشم‌پوشی برای جهش تولید، اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی پایدار در نظر گرفته شود. برای تضمین پایداری فعالیت‌های صنعتی و پیشگیری از بحران‌های ناشی از کمبود انرژی، اقدامات زیر به‌عنوان راهکارهای ضروری پیشنهاد می‌شود:

۱- سرمایه‌گذاری مشترک دولت و صنایع در احداث نیروگاه‌های اختصاصی: ایجاد نیروگاه‌های مقیاس کوچک یا نیروگاه‌های اختصاصی صنایع در قالب قراردادهای مشارکتی می‌تواند بخشی از بار مصرف را از دوش شبکه سراسری بردارد.

۲- توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در شهرک‌های صنعتی: استفاده از ظرفیت‌های بادی و خورشیدی برای تامین بخشی از برق صنایع، به‌ویژه در مناطق مستعد، اقدامی مؤثر و آینده‌نگرانه خواهد بود.

۳- بهینه‌سازی مصرف و ارتقای بهره‌وری انرژی در صنایع: تشویق صنایع به نوسازی تجهیزات، استفاده از فناوری‌های کم‌مصرف و پیاده‌سازی سیستم‌های مدیریت انرژی می‌تواند در کاهش تقاضا و افزایش تاب‌آوری شبکه موثر باشد.

۴- اصلاح نظام تعرفه‌گذاری برق صنعتی: بازنگری در تعرفه‌ها به‌گونه‌ای که مشوق کاهش مصرف در ساعات اوج و تشویق به تولید در ساعات کم‌بار باشد، می‌تواند تعادل بهتری در مصرف ایجاد کند.

۵- تنظیم سیاست‌های صنعتی با نگاه انرژی‌محور: پیش از صدور مجوزهای جدید برای فعالیت‌های صنعتی، باید پیوست انرژی الزامی شود تا امکان تأمین پایدار برق از ابتدا موردبررسی قرار گیرد.

۶- تسهیل واردات فناوری‌های نوین تولید و ذخیره انرژی: با کاهش موانع واردات تجهیزات نوین مانند باتری‌های صنعتی و توربین‌های گازی کوچک، صنایع قادر خواهند بود بخشی از نیاز خود را به‌صورت مستقل تأمین کنند.

این راهکارها در کنار عزم جدی دولت وفاق و بخش خصوصی می‌توانند مسیر توسعه صنعتی کشور را از تهدیدهای ناشی از کمبود انرژی دور کرده و آن را به سوی رشد پایدار هدایت کنند.