راه نجات از مسقط می‌گذرد؟
امیررضا اعتمادی، کارشناس اقتصاد
در روزگاری که بسیاری از درهای تجارت خارجی به روی اقتصاد ایران بسته شده‌اند، مسیری باریک اما مطمئن، آرام و بی‌سروصدا در حال باز شدن است؛ مسیری که از دل صخره‌های داغ و آرام عمان می‌گذرد و به دریایی از فرصت ختم می‌شود. این روزها، زمزمه علاقه روزافزون تجار ایرانی به عمان دیگر یک شایعه یا انتخاب فردی نیست؛ این یک روند است، یک موج هوشمندانه و آینده‌نگر از سوی بخش خصوصی ایران برای نجات تجارت، دور زدن محدودیت‌ها و بازسازی اعتماد در فضای بین‌الملل.
در حالی که روابط ایران با بسیاری از کشورهای همسایه و قدرت‌های جهانی در سایه تنش‌های سیاسی پیچیده شده، عمان با چهره‌ای خنثی، آرام و حرفه‌ای، خود را به‌عنوان «شریک بی‌سروصدا، اما قابل اعتماد ایران» تثبیت کرده است. امروز مسقط، صحار و صلاله فقط نام چند شهر ساحلی نیستند؛ این‌ها دروازه‌های جدید ایران به اقتصاد جهانی هستند.
چرا عمان؟ چرا حالا؟
در نگاه نخست، عمان کشوری کوچک با جمعیتی محدود و اقتصادی وابسته به نفت به‌نظر می‌رسد، اما در واقع، عمان یک استثنا در میان کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس است با سیاست خارجی متعادل، عدم وابستگی به ائتلاف‌های منطقه‌ای، زیرساخت‌های مدرن و فضای تجاری شفاف. عمان نه‌تنها توانسته دروازه‌ای امن برای تجارت بین‌المللی باشد، بلکه بستری مطمئن برای تجار ایرانی فراهم کرده تا کسب‌وکار خود را از مسیرهای پیچیده و پرهزینه، به سمت یک مسیر روان، شفاف و جهانی منتقل کند.
تجار ایرانی که سال‌ها در ترکیه، دوبی، ارمنستان یا حتی شرق آسیا فعال بودند، حالا بیش از گذشته به سمت عمان چرخیده‌اند. چرا؟ چون عمان نه‌تنها اهل سیاسی‌کاری در اقتصاد نیست، بلکه درک دقیقی از شرایط تحریمی ایران دارد، با ایران رابطه تاریخی و محترمانه دارد و مهم‌تر از همه، بستر حقوقی و اداری بسیار مدرن و بین‌المللی دارد که برای بخش خصوصی ایران، مثل اکسیژن در فضای خفقان‌آور داخلی عمل می‌کند.
از زیرساخت تا اعتماد؛ همه‌چیز برای تجارت آماده است
چه چیزی باعث شده عمان به یکی از محبوب‌ترین مقاصد برای تجار ایرانی تبدیل شود؟
موقعیت ژئوپلتیک استراتژیک: تسلط بر تنگه هرمز و دسترسی بی‌واسطه به اقیانوس هند، عمان را به شاهراه تجاری جنوب غرب آسیا تبدیل کرده است.
بندرهای پیشرفته و مناطق آزاد نوین: بنادر «صحار» و «الدقم» به‌سرعت در حال تبدیل شدن به قطب‌های صادرات مجدد و لجستیک هستند؛ با تخلیه و بارگیری سریع، زیرساخت‌های مدرن و تعرفه‌های رقابتی.
امکان ثبت شرکت بدون نیاز به شریک عمانی: تجار ایرانی حالا می‌توانند در عمان شرکت مستقل ثبت کنند، حساب بانکی بین‌المللی باز کنند و به‌طور رسمی با جهان تجارت کنند.
ثبات و شفافیت اقتصادی: خلاف برخی کشورهای منطقه که ثبات اقتصادی و مالی ندارند، عمان با برنامه‌ریزی دقیق در حال عبور از وابستگی نفتی و توسعه اقتصاد غیرنفتی است.
علاقه تجار ایرانی؛ از واقعیت تا آینده‌نگری
این علاقه صرفا ناشی از محدودیت در بازارهای دیگر نیست، بلکه حاصل یک درک هوشمندانه از ظرفیت‌های عمان و هم‌زمان بن‌بست‌های ساختاری اقتصاد ایران است. وقتی انتقال پول دشوار، صادرات محدود و واردات پرهزینه است، عمان با فراهم کردن راه‌های جایگزین، تبدیل به لنگرگاه بخش خصوصی شده است.
از صادرات مصالح ساختمانی و محصولات صنعتی گرفته تا واردات مواد اولیه و تجهیزات پزشکی، امروز عمان به شاه‌کلید تنوع‌بخشی به بازارهای هدف ایران تبدیل شده است. حتی برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های بازرگانی ایران، دفاتر مرکزی یا شعبه‌های راهبردی خود را به عمان منتقل کرده‌اند تا از مزایای تجارت آزاد، دسترسی بین‌المللی و ثبات حقوقی این کشور بهره‌مند شوند.
دیپلماسی اقتصادی، نه دیپلماسی پرحرف!
در شرایطی که بسیاری از گفت‌وگوهای رسمی میان ایران و جهان به بن‌بست یا پیچیدگی‌های سیاسی خورده، دیپلماسی اقتصادی ایران در عمان موفق‌تر از سایر جبهه‌ها عمل کرده است. ایجاد شورای مشترک تجاری، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی، همکاری اتاق‌های بازرگانی، صدور ویزای تجاری و خدمات گمرکی آسان، همه نشان از آن دارند که مسقط نه فقط به‌عنوان دوست، بلکه به‌عنوان شریک راهبردی به ایران نگاه می‌کند.
و اینجاست که باید گفت اگر قرار است گره تجارت خارجی ایران جایی باز شود، به‌احتمال زیاد این گره در سواحل عمان باز خواهد شد، نه در پایتخت‌های پرتنش دنیا.
عمان فقط شریک تجاری نیست؛ سکوی پرش آینده ایران است
افق همکاری میان ایران و عمان بسیار فراتر از مبادلات فعلی است. عمان با تبدیل شدن به هاب صادرات مجدد در منطقه، به ایران این امکان را می‌دهد که کالاهای خود را با برند و بسته‌بندی جدید، به بازارهای افریقایی و آسیای جنوب شرقی صادر کند. در عین حال، فرصت‌های سرمایه‌گذاری مشترک در صنایع غذایی، دارویی، لجستیک و گردشگری، می‌تواند پایه‌گذار روابط بلندمدت اقتصادی باشد.
از سوی دیگر، عمان با تبدیل خود به پناهگاه امن سرمایه‌گذاران و تجار تحریم‌شده، تجربه‌ای منحصربه‌فرد در برخورد با تجارت تحت فشار به‌دست آورده؛ تجربه‌ای که برای ایران یک فرصت تاریخی محسوب می‌شود.
ایران اگر بخواهد، عمان می‌تواند
اگر ایران بخواهد از بن‌بست اقتصادی خارج شود، باید شرکای راهبردی هوشمند انتخاب کند و عمان از آن دسته کشورهایی است که بدون هیاهو، بدون ژست‌های سیاسی، اما با درک عمیق از تجارت، می‌تواند پل نجات ایران در عرصه تجارت خارجی باشد.
این فرصت نباید به حال خود رها شود. بخش خصوصی ایران نشان داده که این مسیر را یافته و در حال پیمودن آن است. حالا نوبت دولت و سیاست‌گذاران است که با رفع موانع اداری، تقویت تعاملات بانکی و تسهیل مقررات صادرات، این جاده را هموارتر کنند، زیرا گاهی مسیر نجات از همان‌جایی می‌گذرد که کمتر کسی انتظارش را دارد و امروز، آنجا جایی نیست جز «مسقط».
