آینده مبهم بازار مسکن
منوچهر بهرویان کارشناس مسکن
قیمت مسکن بهواسطه نگرانی مردم برای اموالشان، علاقه جامعه به سرمایهگذاری در ملک و همچنین افزایش اجارهبها، کاذب است. بههمینعلت، رکود شدیدی را در بازار شاهد هستیم. این رکود قطعا شکننده است، اما باتوجه به شرایط فعلی کشور، اگر چالشها حل شود، بیشک نرخ مسکن کاهش خواهد یافت. این موضوع بستگی به آینده وضع موجود در اجتماع دارد. افزایش قیمتها مربوط به سالهای گذشته است و در نتیجه صعود مجدد، بعید بهنظر میآید. رکود پیشرو تا زمانی که شرایط جامعه شفاف و روشن نشود، وجود دارد.
با تحولات مثبت اقتصادی، قطعا کسادی بازار مسکن کاهش پیدا خواهد کرد. همچنین در ساختوساز نیز شاهد رکود هستیم و سازندهها هم سرمایهای برای ساخت ندارند. حتی افرادی که نقدینگی دارند نیز، ریسک ساختوساز را به جان نمیخرند. اکنون در بازار مسکن معضل پیچیدهای بهوجود آمده که باید منتظر سرنوشت وضعیت سیاسی کشور باشیم.
باوجود کاهش معاملات در حوزه خریدوفروش، افزایش قیمتها ناشی از نگاه سرمایهای به املاک است و نه بهخاطر این کاهش. زمانی که هزینه مصالح ساختمانی و دستمزد کارگران افزایش یابد، بهطورطبیعی بر نرخ ساختمانها تاثیر خواهد گذاشت. اگرچه بهنظر میرسد قیمتها بالا رفته، اما بهدلیل ناتوانی مالی مردم، تعداد معاملات بهشدت کاهش یافته است، مگر در مواردی که نیاز به جابهجایی یا بهینهسازی وجود داشته باشد.
اگر بازار بههمینشکل ادامه یابد، اجارهها بهطورحتم افزایش خواهد یافت. از نظر اجتماعی نیز تغییراتی را شاهد خواهیم بود؛ مستاجران و افرادی که تحتفشار اقتصادی هستند، ناچار به حاشیهنشینی و بازگشت به شهرستانهای خود خواهند شد که البته عوامل پنهانی نیز در این موضوع نقش دارند. در حال حاضر، نهادهای دولتی بیش از چند هزار واحد مسکونی در اطراف تهران ساختهاند که اگر این آپارتمانها به بازار عرضه شوند، میتوانند بر کاهش قیمتها تاثیرگذار باشند.
در حال حاضر، نمیتوان بههیچوجه به ورود دولت برای تامین مسکن امید داشت. دولت هماکنون با مسائل مهمتری مانند تامین خوراک و معیشت روزمره مردم، تامین سوخت و انرژی و همچنین پرداخت حقوق کارمندان و بازنشستگان مواجه است و نمیتواند به موضوع تولید مسکن کمک کند. بهنظر میرسد سرمایهگذاری دولت در ساختوساز غیرممکن باشد، مگر اینکه زمینهای مازاد اطراف تهران را به پیمانکاران واگذار کرده و در عوض واحدهای آپارتمانی دریافت کند. البته این اقدام نیز در مقیاس میلیونی امکانپذیر نخواهد بود.
دولت باید به نوسازی بافتهای فرسوده در جنوب شهر توجه کند و همچنین زمینهای قابلسکونت اطراف تهران را از طریق عقد قرارداد با پیمانکاران انبوهساز توسعه دهد. در واقع، این اقدام میتواند به تهاتر زمین با آپارتمانهای قابلسکونت منجر شود. لازم به ذکر است که نباید انتظار تامین آپارتمانهای بزرگ را داشت، بلکه این طرح به تامین خانههایی با متراژ حدود 60-50 متر خواهد انجامید. با این راهکار، جوانان میتوانند با اقساط بلندمدت، صاحب خانه شوند.
در بخش جنوبی شهر، بیشتر خانهها دارای ۲ تا ۳ طبقه هستند و عمدتا بهعنوان بافت فرسوده شناخته میشوند. برای مثال، در محله اتابک تهران، خانههای فرسوده تخریب و بهجای آنها آپارتمانهای نوساز به مالکان ارائه شد و همچنین املاک فرسوده اضافی بهفروش رسید.
این روش به احیای بافتهای فرسوده کمک کرده و در عین حال واحدهای آپارتمانی جدیدی را تامین میکند. بافت فرسوده در تهران بهوفور وجود دارد و میتواند نقش مهمی در تامین مسکن ایفا کند. همچنین، ساختوساز در زمینهای موجود در تهران و تهاتر آنها به این شیوه دیگر امکانپذیر نیست و دولت باید بهسمت زمینهای حومه تهران حرکت کند.