رشد صنعتی و اقتصادی کشورهای مختلف طی سالیان اخیر، به توسعه صنعت فولاد به‌عنوان یک فلز پرکاربرد و استراتژیک گره خورده است؛ به‌نحوی‌که تکمیل زنجیره‌های ارزش و تولید و صادرات فولادهای با ارزش‌افزوده بالا، یکی از راهبردهای اساسی جوامع در مسیر ترقی و پیشرفت در نظر گرفته می‌شود. طبق جدیدترین آمار انجمن جهانی فولاد، ۳۰۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تن فولاد در دنیا طی دوماهه نخست ۲۰۲۴ تولید شده که سهم 4 فولادساز بزرگ جهان متشکل از هند، چین، ژاپن و ایالات‌متحده‌امریکا به‌ترتیب ۱۶۸میلیون تن، ۲۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن، ۱۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تن و ۱۳ میلیون تن بوده است.

تولید و مصرف فولاد به‌عنوان یکی از شاخصه‌های توسعه‌یافتگی در جهان، به‌قدری حائزاهمیت است که کشورهای مذکور همواره استراتژی‌های متعددی برای توسعه این صنعت و همچنین مقابله با سایر فولادسازان در مسیر تعالی و پیشرفت تبیین کرده‌اند. برای مثال، دولت امریکا در ۱۷ آوریل ۲۰۲۴ اعلام کرد که نرخ مالیات بر واردات فولاد چین را 3برابر می‌کند و هدف از این اقدام را حمایت از اتحادیه‌های کارگری خود نامید؛ این در حالی است که وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده پیش از این بالغ بر ۳۰ اقدام ضددامپینگ و عوارض جبرانی مرتبط با صنعت فولاد اعمال کرده بود و به‌نظر می‌رسد جدیدترین اقدام امریکا مرتبط با واردات فولاد از چین نیز در ادامه همین سیاست باشد. اگرچه همزمان با این اقدام، نرخ سنگ‌آهن در بازارهای جهانی به‌دلیل بهبود تقاضای چین در حوزه‌هایی نظیر زیرساخت افزایش یافت و فولادسازان چینی فارغ از شرایط حاکم بر بازار، به حرکت خود در مسیر توسعه و رشد تولید ادامه دادند.

علاوه ‌بر این، کاخ سفید درست یک روز پس از این اقدام و به بهانه بالا گرفتن تنش‌های ژئوپلتیک در منطقه خاورمیانه، تحریم‌های جدیدی را علیه ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد در سطح منطقه وضع کرد و این بار نوک تیز تحریم‌ها را به‌سمت صنعت فولاد کشور چرخاند. در حالی که فولاد ایران، با توسعه و پیشرفت قابل‌توجهی طی سالیان اخیر همراه بوده است و شرکت‌های داخلی با تولید 4 میلیون و ۸۰۰هزار تن فولاد طی دوماهه نخست امسال میلادی، کماکان در رتبه دهم برترین تولیدکنندگان فولاد جهان قرار دارند. با این وجود، تولیدکنندگان فولاد در کشور با یک‌سری چالش‌ها و موانع مواجهند که رفع آنها در شرایطی که صنعت فولاد در کانون تحریم‌ها قرار گرفته است، حمایت هرچه بیشتر دولت و سازمان‌های ذی‌ربط و همچنین افزایش همکاری‌ها میان بخش دولتی و خصوصی را می‌طلبد.

جلوگیری از صدور بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های خلق‌الساعه به‌ویژه در حوزه تجارت خارجی، یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که در این برهه زمانی باید بیش از پیش به آن توجه شود و این مهم باید در سراسر زنجیره فولاد، اعم از صنایع بالادستی تا فولاد میانی و صنایع پایین‌دستی در دستور کار قرار بگیرد. باید توجه داشت که کشور ما از موقعیت جغرافیایی خوبی برای برقراری تجارت با سایر کشورهای منطقه برخوردار است و باتوجه به دسترسی به آب‌های آزاد، توسعه صادرات سنگ‌آهن، شمش و مقاطع فولادی در صورت رفع موانع موجود در این حوزه که از آن جمله می‌توان به وضع عوارض صادراتی و رفع تعهد ارزی اشاره کرد، بی‌شک تاثیر بسزایی در رونق تولید فولاد کشور و در نهایت پیشرفت اقتصادی خواهد داشت.

 از طرفی، تامین پایدار خوراک (سنگ‌آهن) به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های شرکت‌های بزرگ فولادی کشور در آینده تبدیل شده است، بنابراین ضرورت دارد چالش‌های موجود در حوزه معدن که کمبود ماشین‌آلات باکیفیت و بهره‌وری بالا تنها یکی از آنها است، رفع شود تا باوجود تشدید تحریم‌های ظالمانه علیه صنعت فولاد کشور، بتوان در مسیر رشد تولید این فلز پراهمیت گام برداشت.

توسعه اکتشافات و حمایت روزافزون از فعالان معدنی به‌ویژه در معادن کوچک‌مقیاس، از دیگر مسائل مهمی است که باید در کانون توجه مسئولان و شرکت‌های بزرگ فولادی قرار بگیرد؛ چراکه همزمان با توسعه سرمایه‌گذاری‌های خارجی در معادن سنگ‌آهن افغانستان به‌عنوان همسایه شرقی، احداث کارخانه‌های جدید نوردی در عراق در جایگاه همسایه غربی، سرمایه‌گذاری‌های کلان در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، توسعه فولاد ترکیه به‌واسطه تحریم‌ها و نبود امکان برقراری روابط تجاری آزاد، زنگ خطر برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان فولاد کشور به‌صدا درآمده است و باتوجه به تشدید تحریم‌ها علیه صنعت فولاد کشور، اگر اقدامات کافی در زمان مناسب انجام نشود، موانع بیشتری پیش‌روی صنعت فولاد کشور در آینده قرار خواهد گرفت.