تقابل صنعتی‌سازی با معماری سنتی
منوچهر خواجه‌دلویی-کارشناس بازار مسکن
افزایش شهرنشینی و نیاز به ساخت وساز با سرعت بیشتر و کیفیت بالاتر باید ما را به این فکر بیندازد که در ساختمان سازی باید به سوی صنعتی سازی پیش برویم که یکی از این شاخه ها صنعتی شدن در فضاهای معماری است، اما به نظر می رسد با حرکت بخش ساخت وساز مسکونی به سمت صنعتی سازی، معماری سنتی ایرانی به فراموشی سپرده می شود. با این همه همواره اولویت دولت ها برمبنای رفع مشکلات این حوزه و تامین مسکن بنا شده است. برهمین اساس طرح های مسکنی دولت سیزدهم نیز بخشی از تقاضای بازار مسکن را مدیریت خواهد کرد. از طرف دیگر، پیشرفت های وزارت راه و شهرسازی در بخش تامین زمین و تکمیل برخی پروژه های در حال ساخت، بسیار چشمگیر بوده است. این اقدامات، برای ساماندهی بازار مسکن موثر خواهند بود؛ اما در عمل برای اجرایی شدن این سیاست ها، باید در راستای تخصصی سازی و آموزش، گام های موثرتری برداشته شود.نهاده های مسکن باید در بحث مصالح ساختمانی، تعیین دستمزدها، صنعتی سازی و آموزش نیروی انسانی مدیریت شود تا بتواند هزینه تمام شده ساخت وساز را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین، بحث مربوط به نقدینگی باید موردتوجه قرار بگیرد؛ یعنی اگر دولت در مدیریت نقدینگی برنامه های کارآمدی داشته باشد و با استفاده از ابزارهای مالی مختلف از دلالی مسکن فاصله بگیرد، می تواند به تدریج نقدینگی را به سمت تولید ببرد و بازار مسکن را کنترل کند. سیاست اخیر دولت برای ساماندهی بازار مسکن به علت فاصله نرخ ملک به عنوان یک کالای سرمایه ای با سطح اقتصادی دهک های پایین جامعه، نمی تواند تاثیر زیادی در کوتاه مدت برای فروکش کردن بازار مسکن بگذارد.موضوعاتی که در حال حاضر برای بهبود بازار مسکن مطرح می شود، آن چنان که باید کارساز نیست، بلکه دولت باید سیاست هایی را اجرایی کند که برای قشر متوسط رو به پایین، عرضه مدیریت شده مسکن را به همراه داشته باشد. همچنین، برای ساماندهی بازار اجاره باید نهادهای اجاره داری حرفه ای در کشور ایجاد شود، البته در حال حاضر وزارت راه و شهرسازی برای اجاره داری حرفه ای برنامه ریزی هایی کرده است که به زودی اجرایی می شود. همچنین، شهرداری ها همانند کشورهای پیشرفته می توانند به بخش اجاره داری حرفه ای ورود کنند و به کمک بازار مسکن بیایند.
از لحاظ قانونی کشور هیچ مشکلی برای ساخت مسکن ندارد، زیرا هم قانون حمایت از تولید و عرضه مسکن در کشور، هم قانون جهش تولید، توسط مجلس برای بهبود بازار مسکن تصویب شده است؛ اما باید درباره قانون نهضت ملی مسکن توجه کرد که ساخت یک میلیون واحد در سال تنها وظیفه دولت نیست و دولت باید با بسترسازی مناسب در زمینه اقتصادی و زیرساختی، مسیر همواری را برای ساخت و ساز ایجاد کند.باید توجه داشت مجلس بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان منابع برای ساخت وساز در بافت فرسوده در نظر گرفته است که با برنامه ریزی هدفمند در بخش ساخت وساز در بافت فرسوده، می تواند تاثیر بسیار مثبتی بر بازار مسکن بگذارد؛ اما در صورتی که ساخت وساز در بافت فرسوده پاسخ بازار را ندهد، دولت باید به فکر توسعه مناطق سکونتگاهی جدید بوده یا در داخل کلانشهرها، به مسئله ساخت وساز به حساب شده توجه داشته باشد.سرعت عملیات اجرایی در بسیاری از برنامه ریزی های ساختمانی به طورعام و ساخت و تولید مسکن به صورت خاص، در انتخاب سیستم صنعتی نقش تعیین کننده ای ایفا می کند. روش های سنتی ساخت ساختمان موجود در کشور نشان دهنده آن است که بیشتر این روش ها قادر به اجرای سیستم سازه ای ساختمان در مدت زمان های کوتاه و با کیفیت مناسب نیستند.از طرفی، روش های نوین ساخت صنعتی ساختمان هر یک قادر هستند که زمان اجرای سازه و کل ساختمان را به مقدار قابل ملاحظه ای نسبت به روش های متعارف ساخت وساز کاهش دهند. از نکات قابل توجه، مسائل مالی این گونه پروژه ها است. تامین مالی پروژه های با روش های صنعتی، نیازمند مکانیزمی متفاوت از روش های متعارف است. حجم سرمایه گذاری اولیه بالا در شروع پروژه ها و تخصیص اعتبار موردنیاز طی پروژه نحوه سرمایه گذاری متفاوتی را برای پیمانکار ایجاب می کند.
