حفاظت از فضای سبز شهری مناسب نیست
عقیل گنخکی- کارشناس خدمات شهری و فضای سبز
با وجود صراحت قانونی، حفاظت از درختان و فضای سبز شهری، مناسب نیست. با گسترش شهرها و افزایش انواع آلودگی ها و تراکم جمعیت به ویژه در کلانشهرها، ایجاد و نگهداری فضای سبز شهری به عنوان یک راه حل ایده آل برای مقابله با انواع آلودگی و بهبود زیست پذیری شهرها، همواره موردتاکید برنامه ریزان و مدیران شهری بوده است. این در حالی است که در سال های اخیر، به طور دائم اخباری از قطع درختان در شهرها شنیده می شود که در برخی مواقع مانند درختان چنار خیابان ولیعصر تهران، عمر آنها به چند دهه می رسد و به عنوان میراثی زنده شناخته می شوند. در سال های اخیر در شهرهای گوناگون کشور و به بهانه های گوناگون شاهد قطع درختان توسط شهرداری بوده ایم که به دلایلی از جمله اجرای طرح های توسعه شهری یا پس از خشک شدن درختان و به منظور جلوگیری از شیوع آفات به سایر درختان، درختان خشکیده قطع شده اند و در مواردی که تخلف شهرداری مشهود است، با گفتاردرمانی مسئولان شهری و وعده کاشت مجدد در فضاهای جدید، نگرانی افکار عمومی را درباره پایمال شدن این سرمایه های همگانی، کم می کنند.
در مواردی نیز که قطع درختان توسط افراد سودجو و به بهانه های مانند مسدود کردن نمای ملک مسکونی و تجاری آنها نسبت به خشک کردن این درختان ارزشمند اقدام کرده اند، شاهد جدیت در اجرای قانون از سوی شهرداری و سایر نهادهای نظارتی نبوده ایم. از همین رو در روزهای اخیر و از شهرهای گوناگون کشور، در رأس آن تهران، به طور متناوب خبرهایی از قطع درختان به دلیل توسعه معابر شهری و احداث اتوبان ها و در برخی موارد نیز توسط افراد سودجو شنیده می شود که جای بسی تامل دارد. درختان به عنوان سرمایه های عمومی شهرها شناخته می شوند و از زمان کاشت آنها، شهرداری ها متحمل انواع هزینه از خرید و کاشت نهال گرفته تا آبیاری و نگهداری آنها می شوند و در صورتی که در سن بلوغ قطع شوند، این اقدام به عنوان سرمایه گذاری ناقص شناخته شده و خسارت های آن دوچندان است.
براساس قانون حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی رویه درختان، قطع هر نوع درخت یا نابود کردن آن به هر طریق در معابر، میدا ن ها، بزرگراه ها، پارک ها، بوستان ها، باغ ها و نیز محل هایی که به تشخیص شورای اسلامی شهر، باغ شناخته شوند، در محدوده و حریم شهرها بدون اجازه شهرداری و رعایت ضوابط مربوط ممنوع است. براساس این قانون تقریبا قطع هر نوع درخت را در فضای عمومی و حتی اماکن خصوصی که باغ شمرده می شود، ممنوع کرده و مجازات آن حبس و جریمه خواهد بود. علاوه بر این، براساس ماده ۶۸۶ قانون مجازات اسلامی، هر کس درختان موضوع ماده یک قانون گسترش فضای سبز را آگاهانه، عمدی و برخلاف قانون یادشده قطع کرده یا موجب از بین رفتن آنها شود، علاوه بر جبران خسارت واردشده، به حبس تعزیری از ۶ ماه تا ۳ سال یا جزای نقدی محکوم می شود.
درباره قطع درختان خشک شده نیز باید پس از بررسی های کارشناسی و اعلام نظر کمیسیون ماده ۷ آیین نامه اجرایی قانون حفظ و گسترش فضای سبز اقدام لازم انجام شده و در صورتی که قصوراتی رخ داده باشد، شهرداری موظف است پیگیری های لازم تا حصول نتیجه را انجام دهد.
اگرچه حفظ و گسترش فضای سبز شهری به عنوان یکی از وظایف اصلی شهرداری ها شناخته می شود و از پشتوانه قانونی لازم برخوردار است، اما سهل انگاری ها و سوءاستفاده ها سبب شده بخش زیادی از فضای سبز شهری که نقش ارزشمندی در کاهش چالش های زیست محیطی شهرها از جمله کاهش دما و انواع آلودگی های شهری به ویژه جذب فلزات سنگین ناشی از مصرف سوخت های فسیلی توسط ناوگان عمومی حمل بار و مسافر و حتی خودروهای شخصی دارد، به طور گسترده از بین برود.
بر همین اساس از وظایف شوراهای اسلامی شهر و حتی بر عهده نهادهای نظارتی و قضایی است تا به عنوان نهادهای که همواره صرفه و صلاح شهروندان را در نظر می گیرند، به اپیدمی قطع درختان در فضاهای شهری ورود کرده و از وارد آمدن خسارت بیشتر به شهروندان و فضاهای شهری جلوگیری کنند.
