چندی پیش، وزیر صنعت، معدن و تجارت از معدنکاران خارجی دعوت کرد برای فعالیت اکتشافی به ایران بیایند. این دعوت فقط منحصر به متخصصان خارجی برای حضور در حوزه معدن نیست، دعوت فراگیری است از همه شرکت‌های خارجی که به‌همراه متخصصان خود وارد حوزه معدنکاری کشور شوند. به‌نظر من این کار درستی است، زیرا در حوزه‌های گوناگون اکتشاف و فلزات، تخصص‌های مختلفی در جهان ایجاد و ابزارآلات پیشرفته‌ای ساخته شده است. حضور این کارشناسان و متخصصان می‌تواند کشفیات دقیق‌تر و دستیابی به منابعی را میسر کند که به‌خاطر نبود دانش فنی و فقر تجهیزاتی نتوانسته‌ایم آنها را کشف کنیم. علاوه بر این، استفاده از تجربه کشورهای خارجی می‌تواند کمک کند اکتشافات عمیقی که در چشم‌انداز یا استراتژی‌های جدید وزارت صمت است، وارد فاز عملیاتی شود. این اقدام از چند وجه مثبت است، زیرا دانش فنی و تجارب کشورهای دیگر را وارد می‌کند، سرمایه‌گذاری را توسعه می‌دهد و موجب گسترش ظرفیت داخلی کشور برای اکتشافات می‌شود. پاسخ به این پرسش که آیا در حوزه معدن، فرصت شغلی کافی برای متخصصان خارجی داریم یا خیر، مثبت است. باید گفت براساس نظر متخصصان، حدود 10 درصد پهنه ایران اکتشاف شده و مابقی آن نیازمند اکتشافات جدید است. از سوی دیگر، همان‌طور که گفته شد، کشف ذخایر موجود در عمق که در کشورهای دیگر اتفاق افتاده، در ایران هم‌اکنون در ابتدای راه است و باید ما هم به‌سراغ کشف و استخراج ذخایر عمیق‌تر برویم.

در 10 سال گذشته در دانشگاه‌ها و آموزش عالی و پژوهشکده‌هایی که کارشناس تربیت می‌کردند، به‌اندازه کافی در حوزه زمین‌شناسی و معدن دانشجو تربیت نشده و ظرفیت‌های دانشگاهی خالی مانده است و بیشتر دانش‌آموزان به رشته‌های فنی‌مهندسی و رشته‌هایی گرایش پیدا کرده‌اند که از نظر اجتماعی در سطح بهتری ارزیابی می‌شوند و به این ترتیب، رشته‌های زمین‌شناسی و معدن به‌طور کامل مغفول مانده و شاید بتوان گفت جذب دانشجو کمتر از 80 درصد نیاز کشور بوده و ظرفیت اکتشاف بسیاربسیار بیشتر از تعداد دانش‌آموختگانی است که در طول 10 سال گذشته داشته‌ایم. به این ترتیب، در حال حاضر برای جذب زمین‌شناس یا مهندس معدن، مشکلات زیادی داریم و به‌طور قطع در سال‌های پیش‌رو به مشکل متخصص معدن یا زمین‌شناسی برخورد خواهیم کرد که حضور خارجی‌ها و دعوت از آنها می‌تواند این مشکل را برطرف کند. به‌عقیده من، حضور متخصصان خارجی به این معنی نیست که ما کارشناسان داخلی را کنار بگذاریم، اما در حال حاضر به‌لحاظ کارشناسی در مقطعی هستیم که نیاز است از معدنکاران خارجی کمک بگیریم تا بتوانیم روزهای بهتری را برای اکتشاف مواد معدنی در سالیان آتی داشته باشیم. درباره بخش سخت‌افزاری در حوزه معدن که شامل ماشین‌آلات و تجهیزات می‌شود باید گفت در حال حاضر در حدی که نیاز‌های ما را برطرف کند، وجود دارد، اما باید واردات ابزارآلات و ماشین‌آلات نو، در جایی که امکان ساخت مشابه داخلی آن وجود ندارد، تسهیل شود و همین‌طور در جاهایی که ممکن است فناوری در خارج از کشور توسعه‌یافته‌تر باشد، لازم است از دانش، تجهیزات و ماشین‌آلات آنها استفاده کنیم. این همه، منافاتی با استفاده از ظرفیت داخلی ندارد. کشور ما باید در مرحله نخست از ظرفیت داخلی استفاده کند و بعد هرجا کمبودی وجود داشت و امکانات بیرون مرزها پیشرفته‌تر بود، آن را هم به خدمت بگیرد. ما باید در لبه اکتشاف حرکت و امکانات را طوری تنظیم کنیم که بتوانیم بهترین شکل اکتشاف را با هزینه اندک انجام دهیم تا به صرفه و اقتصادی باشد.

ورود نیروی خارجی هم باید به‌صورت کنترل‌شده و با حساب‌کتاب باشد. اینکه دروازه‌های کشور را باز کنیم و هر فردی با هر دانش، تجربه، تخصص و توان فنی و تجهیزاتی، وارد فضای داخلی کشور شود، آسیب بسیار بزرگی است؛ بنابراین وزارت صمت اگر می‌خواهد از معدنکاران خارجی استفاده کند، باید از قبل مشخص کند از کدام کشورها می‌خواهد کمک بگیرد و آنها هم در این حوزه سرآمد باشند، دیگر اینکه به‌صورت محدود و کنترل‌شده از آنها استفاده شود. در پایان تاکید بر این نکته ضروری است که هرچند حضور متخصصان خارجی مفید است و دانش، تجربه و سرمایه‌شان را وارد کشور و به ما در اکتشافات بیشتر کمک می‌کند، اما باید با حساب و کتاب باشد و تعداد محدودی از کشورها و شرکت‌های توانمند با سابقه درخشان در حوزه اکتشاف را در بر بگیرد تا به کشور کمک کنند، نه اینکه خود باری بر دوش صنعت معدن کشور باشند و باعث دلسردی و کوچ متخصصان شوند.