اثرات روانی موثرتر از تحلیل‌های منطقی
سارا فلاح- کارشناس بازار سرمایه
انتشار اخبار مثبت از مذاکرات وین و به‌دنبال آن افت نرخ دلار در بازار آزاد، یکی از عوامل اصلی ریزش بورس است.
در واقع این روند نزولی شاخص، حاصل اثرات روانی احتمال توافق جدید میان ایران با دنیاست.
متاسفانه گویی این نگاه در میان سرمایه‌گذاران جا افتاده که تصویب برجام در کوتاه‌مدت تاثیر منفی بر عملکرد بازار سرمایه خواهد داشت.
در کوتاه‌مدت به‌دلیل کاهش انتظارات تورمی و احتمال افت نرخ ارز، بازار واکنش منفی به انتشار اخبار مثبت از مذاکرات برجام نشان می‌دهد.
این در حالی است که انتظار می‌رود بهای دلار نیمایی بر عملکرد بازار سرمایه موثر یا به بیان دیگر، چشم سرمایه‌گذاران بورس به تغییرات نرخ ارز نیمایی باشد.
صنایع صادرات‌محور با دلار نیمایی فعالیت می‌کنند و این شرکت‌ها موظف هستند ارز حاصل از صادرات خود را با بهای ارز نیمایی بازگشت دهند؛ بنابراین تاکید می‌شود که بازار غیررسمی دلار و نوسانات آن تاثیری بر عملکرد شرکت‌های بورسی و سودآوری آنها ندارد.
بازار سرمایه از مرداد ۹۹ یعنی برای بیش از یک سال در مسیر ریزش و نزول قرار گرفته است. همین موضوع موجب‌شده شاهد سوگیری زیان‌گریزی در بیشتر افراد و سرمایه‌گذاران و حتی افرادی با تجربه حاضر در این بازار باشیم. در حال‌حاضر نیز این سوگیری رفتاری در بازار سرمایه غالب شده و درنتیجه معامله‌گران با کوچکترین سیگنال‌های منفی، تصمیم به فروش سهم خود می‌گیرند و همین موضوع زمینه قرمزپوشی بیشتر بازارها را فراهم می‌کند.
در ادامه باید خاطرنشان کرد با وجود قرمزپوش شدن بازارها در هفته‌های اخیر اما اغلب سهم‌ها از منظر بنیادی، ارزنده هستند. در حال‌حاضر نسبت P/E بازار به رقم سال ۱۳۹۸ رسیده است.
بدون تردید با به نتیجه رسیدن این توافقات باید منتظر اثرگذاری مثبت آن بر بازار سرمایه باشیم. بسیاری از شرکت‌های بورسی کشور صادرات‌محور هستند که تحریم‌ها مسیر تعامل و فروش خارجی این صنایع را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است. در حال‌حاضر، اغلب صنایع صادرات‌محور ما با توجه به شرایط تحریم و محدودیت‌های بین‌المللی در تعامل با ایران، ناچارند برای فروش محصولات خود در بازار جهانی، تخفیف‌های قابل‌توجهی به مشتریان بدهند. بنابراین امید می‌رود با به سرانجام نیک رسیدن مذاکرات، این مشکلات برطرف شود و فروش خارجی شرکت‌های بورسی افزایش یابد. علاوه بر این انتظار می‌رود پس از به‌نتیجه رسیدن برجام از هزینه حمل‌ونقل و سایر هزینه‌های مرتبط با مراودات مالی و پولی کاسته شود.
محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها و اثرات آن بر عملکرد شرکت‌های بورسی به مراتب جدی است. به‌عنوان مثال، بسیاری از تولیدکنندگان بخشی از مواد اولیه، قطعات و تجهیزات موردنیاز خود برای تولید را از طریق واردات تامین می‌کنند، حال با به نتیجه رسیدن برجام، این مشکلات برطرف خواهد شد. همه موارد یادشده موجب می‌شود بازار سرمایه جان بگیرد و از رکود خارج شود.
در همین حال با کاهش محدودیت در روابط بین‌المللی میان ایران با سایر کشورها شاهد اثرگذاری مثبت آن بر اقتصاد خواهیم بود. اقتصاد همچون دومینو است و وقتی شرایط کلی اقتصاد کشور بهبود یابد، شاهد بهبود اثرگذاری در صنایع و گروه‌های مختلف حاضر در بازار سرمایه خواهیم بود.
علاوه بر تمام موارد یادشده باید تاکید کرد نرخ تسعیر ارز در بودجه ۱۴۰۱ برابر ۲۳ هزار تومان دیده شده است؛ درنتیجه کف نرخ ارز برابر همین رقم برآورد می‌شود.
در همین حال در کشور با تقاضای انباشته‌ای برای دلار روبه‌رو هستیم و حتی اگر منابع ارزی ما آزاد شود، همچنان شاهد ارزپاشی قابل‌توجهی نخواهیم بود که زمینه افت قابل‌توجه نرخ دلار را فراهم کند؛ بنابراین نباید منتظر کاهش محسوس نرخ دلار باشیم.
