بیش از یک هفته از هشدارها درباره تهدیدهای ناشی از ساخت یک پروژه تجاری در حریم کاخ گلستان می‌گذرد، اما سکوت مسئولان میراث فرهنگی همچنان ادامه دارد. اکنون فعالان میراث فرهنگی با استناد به مطالعات مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و سازمان پیشگیری و مدیریت بحران تهران در سال ۱۴۰۳ اعلام کرده‌اند که محدوده اجرای این پروژه در پهنه‌ای «بسیار پرخطر» از نظر فرونشست قرار دارد.

وحید شهاب، کنشگر میراث فرهنگی، در گفت‌وگویی تأکید کرد: «کاخ گلستان در مرکز تاریخی و متراکم تهران واقع شده و بستر آن از لایه‌های آبرفتی نرم و ریزدانه تشکیل شده است. وجود قنوات قدیمی در این محدوده سامانه پیچیده‌ای از جریان آب زیرسطحی ایجاد کرده که هرگونه تغییر در فشار جانبی خاک یا مسیر آب‌های زیرزمینی می‌تواند موجب نشست موضعی، ترک در دیوارهای خشتی و آجری و فرسایش پی بناهای تاریخی شود.»

او یادآور شد که در پرونده ثبت جهانی کاخ گلستان، فشارهای توسعه‌ای، بلایای طبیعی و تأثیرات همجواری با بازار تهران و ناصرخسرو به‌عنوان تهدیدهای جدی برای این مجموعه ذکر شده است. به گفته شهاب، پلاک مورد نظر در حریم قنات ۷۰۰ ساله «مهرگرد» و در فاصله کمتر از ۲۵ متر از آن قرار دارد؛ قناتی که مظهر آن در میدانگاه شمس‌العماره بوده و آب آن در گذشته در دسترس شهروندان قرار داشته است.

مطالعات رسمی نشان می‌دهد این محدوده در برابر فرونشست بسیار آسیب‌پذیر است. با این حال، مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران اخیراً مجوز احداث چهار طبقه زیرزمین به عمق ۱۷ متر را صادر کرده است؛ مجوزی که با احتساب فونداسیون، عمق گودبرداری را به حدود ۲۰ متر می‌رساند. شهاب پرسید: «آیا تجربه پروژه اطلس‌مال نیاوران و تأثیر آن بر کاخ صاحبقرانیه فراموش شده است؟ چرا مالک پیش از صدور مجوز ملزم به انجام مطالعات زمین‌شناسی و ژئوتکنیکی نشده است؟»

این فعال میراث فرهنگی همچنین به تجربه‌های مشابه در اصفهان اشاره کرد؛ از جمله ترک‌های سازه‌ای مسجد امام و کاخ عالی‌قاپو و فرونشست خیابان هشت‌بهشت که ناشی از کاهش آب‌های زیرزمینی و ساخت‌وسازهای اطراف بوده است. او از وزیر میراث فرهنگی و وزیر راه و شهرسازی خواست دستور توقف پروژه را تا زمان انجام مطالعات دقیق صادر کنند.

شهاب هشدار داد: «ادامه این پروژه بدون مطالعات فنی و میراثی می‌تواند در بلندمدت آثار غیرقابل جبرانی بر جای گذارد و ارزش جهانی و منحصربه‌فرد کاخ گلستان را به خطر اندازد.»